Τύχο Μπράχε/Tycho Brahe (1546-1601)…ο επιφανής αστρονόμος

στις

εξώφυλλο: Πορτρέτο του Τύχο Μπράχε πλαισιωμένο από οικογενειακούς θυρεούς των προγόνων του _ Jacques de Gheyn 1568 Museum of Fine Arts, Houston / Public domain

copyright © μετάφραση – επιμέλεια Χείλων

Ο Τύχο Μπράχε (εξελλ. Τύχων Βράχιος) ήταν Δανός αστρονόμος του οποίου το έργο στην ανάπτυξη αστρονομικών οργάνων και τη μέτρηση – χαρτογράφηση των άστρων, άνοιξε το δρόμο σε μελλοντικές ανακαλύψεις. Οι παρατηρήσεις του – οι πλέον ακριβείς πριν την εφεύρεση του τηλεσκοπίου – περιλάμβαναν μια ολοκληρωμένη μελέτη του ηλιακού συστήματος και τις ακριβείς θέσεις περισσότερων από 777 σταθερών αστέρων.

Ο Τύχο Μπράχε υπήρξε «μανιώδης» ερευνητής του σύμπαντος και δημιούργησε διάφορα παρατηρητήρια. Μεταξύ άλλων υπήρξε διδάσκαλος του μεγάλου αστρονόμου Γιοχάνες Κέπλερ/Johannes Kepler τον οποίον είχε προσλάβει ως βοηθό, ενώ στην προσωπική του ζωή, ήταν ένας εκκεντρικός άνθρωπος, που συχνά αντιμετώπιζε προβλήματα. Σε ένα περιστατικό, κατέληξε να μονομαχήσει με τον ξάδελφό του, όπου τραυματίστηκε και έχασε τμήμα της μύτης του.

Τεχνητή μύτη παρόμοια με αυτή που φορούσε ο Μπράχε. Science Museum London / Science and Society Picture Library / CC BY-SA

Το 1566, ο Τύχο έφυγε για να σπουδάσει στο Πανεπιστήμιο του Ροστόκ στη διάσημη Ιατρική σχολή και ενδιαφέρθηκε για την ιατρική αλχημεία και τη βοτανική ιατρική. Στις 29 Δεκεμβρίου 1566, σε ηλικία 20 ετών, έχασε τμήμα της μύτης του σε μια μονομαχία με ένα Δανό ευγενή, τον τρίτο ξάδερφό του Μάντερουπ Πάρσμπεργκ/ Manderup Parsberg. Οι δύο τους στις 10 Δεκεμβρίου όντας μεθυσμένοι διαφώνησαν για το ποιος ήταν καλύτερος μαθηματικός σε ένα πάρτι αρραβώνων στο σπίτι του καθηγητή Λούκας Μπαχμάιστερ/Lucas Bachmeister και στις 29 Δεκεμβρίου κατέληξαν να επιλύσουν τη διαμάχη τους με μονομαχία. Παρότι αργότερα συμφιλιώθηκαν, η μονομαχία είχε ως αποτέλεσμα να χάσει ο Τύχο τη γέφυρα της μύτης του και να αποκτήσει μια ευρεία ουλή στο μέτωπο. Έκτοτε φορούσε προσθετική μύτη για το υπόλοιπο της ζωής του, την οποία στερέωνε με πάστα ή κόλλα και λέγεται ότι ήταν κατασκευασμένη από ασήμι και χρυσό. Τον Νοέμβριο του 2012, Δανοί και Τσέχοι ερευνητές, μετά από χημική ανάλυση δείγματος οστού της μύτης που έλαβαν κατά την εκταφή του 2010, ανέφεραν ότι το προσθετικό στην πραγματικότητα ήταν κατασκευασμένο από ορείχαλκο. Τα προσθετικά από χρυσό και ασήμι τα χρησιμοποιούσε σε ειδικές περιστάσεις, παρά για καθημερινή χρήση.

Πορταίτο του Μπράχε Eduard Ender (1822-1883) / Public domain

Βιογραφικό

Ο Μπράχε γεννήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 1546 στο Κνούντστρουπ/Knudstrup, το οποίο σήμερα βρίσκεται στη νότια Σουηδία, αλλά τότε ανήκε στη Δανία.

Ο πατέρας του ήταν σύμβουλος και αργότερα κυβερνήτης του κάστρου του Χέλσινμποργκ/Helsingborg, το οποίο έλεγχε την θαλάσσια οδό προς τη Βαλτική Θάλασσα. Ο πλούσιος και άτεκνος θείος του Γιόργκεν/Jørgen πήρε τον Μπράχε σε πολύ μικρή ηλικία και τον μεγάλωσε στο κάστρο του στο Τόστρουπ/Tostrup της Σκάνια/Scania, χρηματοδοτώντας την εκπαίδευση του, η οποία ξεκίνησε το 1559 – 62 με τη μελέτη νομικών στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης.

Τα φυσικά φαινόμενα έστρεψαν το ενδιαφέρον του Μπράχε από την νομική στην αστρονομία. Το πρώτο ήταν η ολική έκλειψη του Ήλιου που είχε προβλεφθεί στις 21 Αυγούστου 1560. Μια τέτοια πρόβλεψη φάνταζε εξωπραγματική για έναν 14χρονο μαθητή, αλλά όταν υπήρξε αυτόπτης μάρτυς μαγεύτηκε και όπως μαρτυρούν πολλές μεταγενέστερες αναφορές του, ουδέποτε ξέχασε το γεγονός. Έκτοτε η φοιτητική του ζωή μοιράστηκε μεταξύ της νομολογίας, ως απάντηση στις επιθυμίες του θείου του και της νυχτερινής παρατήρησης των άστρων. Ο καθηγητής μαθηματικών τον βοήθησε με το μοναδικό αστρονομικό βιβλίο, την Μαθηματική Σύνταξη (Αλμαγέστη) του Κλαύδιου Πτολεμαίου, του διάσημου αστρονόμου της αρχαιότητας όπου περιέγραφε το γεωκεντρικό μοντέλο του κόσμου. Άλλοι καθηγητές τον βοήθησαν να κατασκευάσει μικρές σφαίρες, στις οποίες μπορούσαν να σχεδιαστούν θέσεις αστεριών, καθώς και πυξίδες – διαβήτες, με τα οποία μπορούσε να μετρήσει τον γωνιακό διαχωρισμό των άστρων.

Σχέδιο μεγάλου εξάντα που χρησιμοποιούσε ο Μπράχε. Tycho Brahe / Public domain

Το 1562 ο θείος του τον έστειλε στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας, όπου σπούδασε μέχρι το 1565. Τον Αύγουστο του 1563 συνέβη ένα ακόμη σημαντικό γεγονός στη ζωή του Μπράχε, όταν έκανε την πρώτη του καταγεγραμμένη παρατήρηση, με την ευθυγράμμιση του Δία και του Κρόνου. Σχεδόν αμέσως διαπίστωσε ότι οι καζαμίες (αλμανάκ) και εφημερίδες, οι οποίες κατέγραφαν αστρικές και πλανητικές θέσεις, ήταν παντελώς ανακριβείς, ενώ οι Πίνακες του Κοπέρνικου είχαν αρκετές μέρες απόκλιση από το φαινόμενο. Στο νεανικό του ενθουσιασμό, ο Τύχο αποφάσισε να αφιερώσει τη ζωή του στη καταγραφή ακριβών παρατηρήσεων των ουρανίων σωμάτων, προκειμένου να διορθώσει τους υπάρχοντες πίνακες.

Μεταξύ 1565 και 1570 (ή 1572) ταξίδεψε σε όλη την Ευρώπη, σπουδάζοντας στο Βίττενμπεργκ/Wittenberg, το Ροστόκ/Rostock, τη Βασιλεία και το Άουγκσμουργκ/Augsburg, αποκτώντας μαθηματικά και αστρονομικά όργανα, συμπεριλαμβανομένου ενός τεράστιου τεταρτημόριου. Όταν κληρονόμησε τις περιουσίες του πατέρα του και του θείου του, ο Τύχο εγκαταστάθηκε το 1571 στη Σκάνια και κατασκεύασε ένα μικρό παρατηρητήριο σε έκταση που ανήκε σε συγγενή. Εδώ συνέβη το τρίτο και σημαντικότερο αστρονομικό γεγονός στη ζωή του. Στις 11 Νοεμβρίου 1572, είδε ξαφνικά ένα «νέο άστρο», φωτεινότερο από την Αφροδίτη, σε σημείο όπου υποτίθεται ότι δεν έπρεπε να βρίσκεται, στον αστερισμό της Κασσιόπης. Παρατηρώντας προσεκτικά το νέο αστέρι διαπίστωσε ότι βρισκόταν πέρα ​​από τη Σελήνη και ως εκ τούτου βρισκόταν στη σφαίρα των σταθερών αστέρων.

Το νέφος του Σουπερνόβα SN 1572 του Tycho, όπως το «βλέπουμε» σήμερα. Η εικόνα χρωματίστηκε τεχνητά σύμφωνα με την ενέργεια των ληφθέντων ακτίνων Χ. Το νέφος, το οποίο αποτελείται από αέριο και σκόνη, απέχει 7.500 έτη φωτός από τη Γη. NASA/CXC/Rutgers/J.Warren & J.Hughes et al. / Public domain

Εκείνη την εποχή, ο Υπερκαινοφανής αστέρας/Σουπερνόβα (ο «θάνατος» ενός υπερμεγέθους άστρου) ήταν μια ανησυχητική ανακάλυψη, επειδή η επιστημονική κοινότητα προστατευόταν από τις αβεβαιότητες του μέλλοντος, ακολουθώντας το Αριστοτελικό δόγμα που προέβλεπε την εσωτερική και ενιαία αρμονία του κόσμου, η οποία δίεπε τα άστρα, τα οποία θεωρούνταν τέλεια και αμετάβλητα. Η είδηση ότι ένα αστέρι μπορούσε να αλλάξει τόσο δραματικά όπως περιέγραφε ο Μπράχε, σε συνδυασμό με τη θεωρία του Κοπέρνικου ότι ο Ήλιος και όχι η Γη, ήταν το κέντρο του σύμπαντος, κλόνισε την εμπιστοσύνη στους αμετάβλητους νόμους της αρχαιότητας και εισηγείτο ότι το χάος και οι ατέλειες της Γης επηρέαζαν τα ουράνια σώματα. Η ανακάλυψη του Μπράχε το 1572 για το αστέρι της Κασσιόπης και η δημοσίευση των παρατηρήσεών του σχετικά με το Νέο άστρο/De nova stella το 1573 σηματοδότησε την εξέλιξή του από Δανό ερασιτέχνη σε αστρονόμο με Ευρωπαϊκή φήμη.

Ο καινοφανής αστέρας στον αστερισμό της Κασσιόπης, έγινε γνωστός ως Σουπερνόβα του Τύχο και ήταν ένα από τα οκτώ φαινόμενα που καταγράφηκαν στα ιστορικά αρχεία πριν την εφεύρεση του τηλεσκοπίου.

Μαζί του εργαζόταν και η αδελφή του Σοφία Μπράχε η οποία ήταν κι εκείνη αστρονόμος και αλχημίστρια. Μετά από πρόσκληση του βασιλέα Φρειδερίκου ΙΙ το 1574 οργάνωσε σειρά μαθημάτων αστρονομίας στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης. Το 1575, αναχώρησε και πάλι από τη Δανία, όπου και επέστρεψε λαμβάνοντας ως δώρο από τον βασιλέα μια σοβαρή ετήσια χορηγία και τη μικρή νήσο Βεν (ΒΑ της Κοπεγχάγης) όπου και έκτισε μεγαλοπρεπή πύργο, τον «Ουράνιμποργκ» (Κάστρο του Ουρανού) όπου εγκατέστησε τυπογραφείο, εργοστάσιο χάρτου και βεβαίως αστεροσκοπείο, στο οποίο έδωσε το όνομα «Στέλμπουργκ» (Πύργος των Αστέρων). Εκεί εργάστηκε υπό την προστασία της βασίλισσας Δανίας και Νορβηγίας Σοφίας, που ήταν και η ίδια οπαδός της αστρονομίας και των επιστημών. Στα εργαστήριά του προσέλαβε ως βοηθούς πολλούς επιστήμονες μεταξύ των οποίων και την αδελφή του Σοφία και δύο ακόμα γυναίκες.

Πολύ γρήγορα περιστοιχίστηκε από πλήθος μαθητών, σοφών αλλά και ευγενών. Η ανεξαρτησία του όμως στις θρησκευτικές πεποιθήσεις και η περιφρόνησή του προς τους άρχοντες της εποχής του, τον κατέστησαν στόχο συκοφαντιών, τόσο που μετά τον θάνατο του βασιλέα και την απόσυρση της βασίλισσας από την εξουσία, ο διάδοχος βασιλέας Χριστιανός IV το 1588 διέκοψε τη χορηγία.

Αστρικός χάρτης του αστερισμού Κασσιόπης που δείχνει τη θέση του σουπερνόβα του 1572 (το αστέρι, με την ένδειξη I). από τη De nova stella του Τύχο Μπράχε. Tycho Brahe / Public domain

Στα τέλη του 1571, ο Τύχο ερωτεύτηκε την Κίρστεν/Kirsten, κόρη του Γιόργκεν Χάνσεν/Jørgen Hansen, Λουθηρανού ιερέα στο Κνούντστρουπ. Καθώς η Κίρστεν είχε κοινή καταγωγή, ο Τύχο δεν την παντρεύτηκε ποτέ επίσημα, αφού αν την παντρευόταν θα έχανε τα ευγενή του προνόμια. Ωστόσο, ο Δανικός νόμος επέτρεπε τον μοργανατικό γάμο, πράγμα που σήμαινε ότι ένας ευγενής και μια απλή γυναίκα μπορούσαν να ζήσουν ως σύζυγοι για τρία χρόνια και κατόπιν η συμβίωση θα μετατρεπόταν σε γάμο. Ωστόσο, ο καθένας θα διατηρούσε την κοινωνική του θέση και τα παιδιά που θα αποκτούσαν θα θεωρούνταν κοινοί, χωρίς δικαιώματα σε τίτλους, σε κτηματαγορές, σε οικόσημα, ακόμα και στο ευγενές όνομα του πατέρα τους. Ενώ ο βασιλιάς Φρειδερίκος σεβάστηκε την επιλογή συζύγου του Τύχο, καθώς και ο ίδιος δεν ήταν σε θέση να παντρευτεί τη γυναίκα που αγαπούσε, πολλά από τα μέλη της οικογένειας του Μπράχερ διαφώνησαν και πολλοί ιερείς θα αρνούνταν την έγκριση γάμου. Η Κίρστεν γέννησε την πρώτη τους κόρη, Κίρστιν στις 12 Οκτωβρίου 1573 η οποία όμως πέθανε από την πανούκλα το 1576. Το 1574, μετακόμισαν στην Κοπεγχάγη, όπου γεννήθηκε η κόρη τους, Μαγδαληνή και αργότερα η οικογένεια τον ακολούθησε στην εξορία. Η Κίρστεν και ο Τύχο έζησαν μαζί για σχεδόν τριάντα χρόνια μέχρι το θάνατο του τελευταίου. Μαζί, απέκτησαν οκτώ παιδιά, από τα οποία επέζησαν τα έξι.

Το 1597 ο Τύχο αναχώρησε για τη Γερμανία, μέχρι που ο Ροδόλφος ΙΙ της Βοημίας του παρέσχε άσυλο στην Πράγα, προσφέροντας παράλληλα, σύνταξη 3.000 δουκάτων και ένα κτήμα κοντά στην πόλη, όπου σχεδίαζε να κατασκευάσει ένα νέο Ουράνιμποργκ. Δυστυχώς, ο Τύχο Μπράχε αρρώστησε και πέθανε στις 24 Οκτωβρίου 1601 πριν ολοκληρωθεί η κατασκευή.

Το 1601 ο Μπράχερ συμμετέχοντας σε δείπνο που παρέθεσε ένας τοπικός Βαρόνος, κατανάλωσε μεγάλες ποσότητες κρασιού, αλλά δεν ήθελε να αποχωρήσει από το τραπέζι παρουσία του Βαρόνου, θεωρώντας ότι θα έδειχνε ασέβεια. Εκτιμάται ότι η επακόλουθη λοίμωξη του ουροποιητικού, σε συνδυασμό με την άρνησή του να σταματήσει να ταλαιπωρεί το σώμα του καταναλώνοντας υπερβολικές ποσότητες αλκοόλ, ίσως οδήγησε στο θάνατό του λίγες ημέρες αργότερα. Ωστόσο, σύμφωνα με ειδικούς ιατρούς ο Μπράχε πιθανότατα πέθανε από νεφρική ανεπάρκεια. Η πρώτη εκταφή της σορού του στην Εκκλησία Τάιν στην Πράγα είχε σκοπό να καθορίσει την αιτία θανάτου του. Η εκταφή προκάλεσε νέα ερωτήματα σχετικά με το θάνατό του συμπεριλαμβανομένης της πιθανότητας δολοφονίας!

Ο μεγάλος οκτάντας του Μπράχε στο Ουράνιμποργκ Unknown author / Public domain

Το 1996 έγιναν αναλύσεις σε δείγματα μαλλιών που είχαν ληφθεί το 1901 κατά την πρώτη εκταφή,. Οι εν λόγω αναλύσεις κατέδειξαν υψηλά επίπεδα υδραργύρου και ότι 24 ώρες πριν τον θάνατό του είχε καταναλώσει μεγάλη ποσότητα υδραργύρου – αν και το αποτέλεσμα δεν κατέδειξε ούτε την πραγματική ποσότητα υδραργύρου ούτε εάν η ποσότητα ήταν μοιραία. Στις 10 Νοεμβρίου 2010, τα λείψανα του Τύχο Μπράχε εκταφιάστηκαν για ακόμη μια φορά και μεταφέρθηκαν στην Πράγα προκειμένου να εξεταστούν από διεθνή ομάδα Δανών και Τσέχων αρχαιολόγων, γιατρών, χημικών και ανθρωπολόγων. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τεστ DNA και άλλα σύγχρονα ιατρικά διαγνωστικά μέσα για να μάθουν όσο το δυνατόν περισσότερα για το ιατρικό ιστορικό του Μπράχε, καθώς και την αιτία θανάτου του.

Οι φήμες για θάνατο από δηλητηρίαση προέκυψαν λίγο μετά το θάνατο του Μπράχε. Ο διάσημος βοηθός του Μπράχε, Γιοχάνες Κέπλερ, θεωρήθηκε ως πιθανός ύποπτος δολοφονίας, σύμφωνα με τον Δρ. Γενς Βέλεφ/Dr Jens Vellev, αρχαιολόγο στο Πανεπιστήμιο Άαρχους της Δανίας, ο οποίος ηγείται του ερευνητικού προγράμματος.

Η θεωρία δηλητηρίασης από υδράργυρο θεωρήθηκε πιθανή μετά από επαναλαμβανόμενες αναλύσεις των δειγμάτων της γενειάδας του Μπράχε, τα οποία λήφθηκαν από το σώμα του όταν εκταφιάστηκε για πρώτη φορά το 1901.

Ο Δρ. Βέλεφ εξηγεί: «Για να αποδείξουμε ή να διαψεύσουμε οριστικά αυτές τις πολυσυζητημένες θεωρίες, πήραμε δείγματα από τη γενειάδα, τα οστά και τα δόντια του Μπράχε όταν εκταφιάσαμε τα λείψανά του το 2010. Οι αναλύσεις για τα δόντια του δεν έχουν ακόμα ολοκληρωθεί, ενώ ολοκληρώθηκαν οι αναλύσεις για τα οστά και τα γένια του».

Το κάστρο Μπένατεκ, όπου συναντήθηκαν για πρώτη φορά ο Μπράχε και ο Κέπλερ H. Raab (User:Vesta) / CC BY-SA

Τα επίπεδα υδραργύρου στη γενειάδα ερευνήθηκαν από τον Δρ. Κάαρε Λούντ Ράσμουνσεν/Kaare Lund Rasmussen, επίκουρο καθηγητή χημείας στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Δανίας και τον Δρ. Γιάν Κούτσερα/Jan Kučera, καθηγητή πυρηνικής χημείας στο Ινστιτούτο Πυρηνικής Φυσικής στην Πράγα.

Ο Δρ. Ράσμουνσεν αναφέρει: «Μετρήσαμε τη συγκέντρωση υδραργύρου χρησιμοποιώντας τρεις διαφορετικές ποσοτικές χημικές μεθόδους στα εργαστήριά μας στην Οντένσε/Odense και στο Ζες/Řež και όλες οι δοκιμές αποκάλυψαν το ίδιο αποτέλεσμα· ότι οι συγκεντρώσεις υδραργύρου δεν ήταν αρκετά υψηλές για να προκαλέσουν το θάνατο».

«Στην πραγματικότητα, οι χημικές αναλύσεις των οστών δείχνουν ότι ο Τύχο Μπράχε δεν εκτέθηκε σε ασυνήθιστα υψηλό φορτίο υδραργύρου τα τελευταία πέντε με δέκα χρόνια της ζωής του» συνεχίζει ο Δρ. Ράσμουνσεν, ο οποίος ανέλυσε τα δείγματα οστών χρησιμοποιώντας φασματοσκόπια ατομικής απορρόφησης ψυχρού ατμού στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Δανίας.

Ο Δρ. Κούτσερα εξηγεί: «Οι αναλύσεις των τριχών από τα γένια πραγματοποιήθηκαν με ραδιοχημική ανάλυση νετρονίων και μικροσάρωση πρωτονίων στο Ζες. Οι εν λόγω αναλύσεις εντόπισαν ποσότητα υδραργύρου και έδειξαν ότι οι αρχικές υψηλές συγκεντρώσεις που είχαν διαπιστωθεί οκτώ εβδομάδες πριν τον θάνατο έπεσαν στα φυσιολογικά επίπεδα δύο εβδομάδες πριν τον θάνατο».

Σημειώσεις του Μπράχε με τις παρατηρήσεις του για τον κομήτη του 1577 πηγή

Κληροδότημα

Η πρώτη βιογραφία του Μπράχε, η οποία ήταν και η πρώτη πλήρης βιογραφία επιστήμονα, γράφτηκε από τον Γάλλο φιλόσοφο και αστρονόμο Πιερ Γκασσεντί/Pierre Gassendi το 1654. Το 1779, ο Δανός γενεαλόγος Τύχο ντε Χόφμαν/Tycho de Hoffmann έγραψε για τη ζωή του Μπράχε στην ιστορία της οικογένειας Μπράχε. Το 1913, ο Τζον Λούις Έμιλ Ντράιερ/John Louis Emil Dreyer δημοσίευσε συλλογή έργων του Τύχο, διευκολύνοντας την περαιτέρω έρευνα. Η πρώιμη σύγχρονη λογιότητα εστίαζε στις ελλείψεις που εμφάνιζε το αστρονομικό μοντέλο του Μπράχε, χαρακτηρίζοντάς τον ως μυστικιστή αντιφρονούντα στην Κοπερνική Επανάσταση και αποδεχόταν κυρίως τις παρατηρήσεις του που επέτρεψαν στον Κέπλερ να διαμορφώσει τους νόμους του πλανητικού συστήματος. Ειδικά στη Δανική λογιότητα, ο Τύχο εμφανιζόταν ως μέτριος λόγιος και προδότης του έθνους – ίσως λόγω της πολεμικής εικόνας του βασιλιά Χριστιανού IV. Στο δεύτερο ήμισυ του 20ου αιώνα, οι επιστήμονες άρχισαν να αναθεωρούν την αξία του και μελέτες από τους Κρίστιαν Πέντερ Μοζγκάαρντ, Όουεν Γκίνγκεριχ, Ρόμπερτ Γουέστμαν, Βίκτορ Ε. Τόρεν και Τζον Ρ. Κρίστιανσον επικεντρώθηκαν στη συνεισφορά του στην επιστήμη και απέδειξαν ότι ενώ θαύμαζε τον Κοπέρνικο, απλά δεν ήταν σε θέση να συνδυάσει τη βασική του θεωρία με την άποψη του Κοπέρνικου. Ο Κρίστιανσον ανέδειξε την αξία του Ουράνιμποργκ ως εκπαιδευτικό κέντρο για επιστήμονες που μετά τη θητεία τους με τον Τύχο συνέχισαν να συνεισφέρουν σε διάφορα επιστημονικά πεδία.

Σε αυτήν την απεικόνιση του Τυχονικού σύμπαντος, οι πλανήτες στις μπλε τροχιές ( Σελήνη και Ήλιος) περιστρέφονται γύρω από τη Γη. Οι πλανήτες σε πορτοκαλί τροχιές (Ερμής, Αφροδίτη, Άρης, Δίας και Κρόνος) περιστρέφονται γύρω από τον Ήλιο. Γύρω από όλους υπάρχει σφαίρα σταθερών αστέρων. Fastfission / Public domain

Κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας του, ο Μπράχε δεν αποδέχτηκε το μοντέλο σύμπαντος του Κοπέρνικου. Προσπάθησε να το συνδυάσει με το Πτολεμαϊκό μοντέλο (που αναπτύχθηκε από τον αρχαίο αστρονόμο Κλαύδιο Πτολεμαίο) το οποίο δεν είχε αποδειχθεί ακριβές. Υποστήριξε ότι οι πέντε γνωστοί πλανήτες (Δίας, Άρης, Ερμής, Αφροδίτη, Κρόνος) περιστρέφονται γύρω από τον Ήλιο, ο οποίος μαζί με αυτούς, περιστρέφεται γύρω από τη Γη και συνεπώς τα άστρα περιστρέφονται γύρω από τη Γη η οποία είναι ακίνητη. Οι ιδέες του ήταν φυσικά λανθασμένες, αλλά χρειάστηκαν πολλά χρόνια έρευνας από τον Κέπλερ και άλλους για να διαψεύσουν το λεγόμενο «Τυχονικό» σύμπαν.

Μία από τις συνεισφορές του Μπράχε στην αστρονομία ήταν ο εντοπισμός και διόρθωση πολλών σοβαρών σφαλμάτων στους τυπικούς αστρονομικούς πίνακες που χρησιμοποιούνταν τότε, όπως θέσεις άστρων και πλανητικές κινήσεις – τροχιές. Αυτά οφείλονταν σε μεγάλο βαθμό στην αργή αλλαγή θέσης των άστρων, αλλά και σε σφάλματα αντιγραφής από τον έναν παρατηρητή στον άλλο.

Παρότι οι θεωρίες του Τύχο Μπράχε ήταν λανθασμένες, τα δεδομένα που συνέλεξε ήταν κατά πολύ ανώτερα από άλλα που υπήρχαν πριν την εφεύρεση του τηλεσκοπίου. Οι πίνακές του χρησιμοποιούνταν για χρόνια μετά το θάνατό του και παραμένουν σημαντικό τμήμα της ιστορίας της αστρονομίας.

Μνημείο των Τύχο Μπράχε και Γιοχάννες Κέπλερ στην Πράγα Josef Vajce / Public domain

Η ανακάλυψη του Tycho για το νέο αστέρι αποτέλεσε έμπνευση για το ποίημα του Έντγκαρ Άλαν Πόε «Αλ Ααραάφ/Al Aaraaf». Το 1998, το περιοδικό Sky & Telescope δημοσίευσε ένα άρθρο των Donald W. Olson, Marilynn S. Olson και Russell L. Docher υποστηρίζοντας, εν μέρει, ότι η σουπερνόβα του Τύχο ήταν το ίδιο «αστέρι δυτικά από τον πόλο» στον Άμλετ του Σαίξπηρ.

Ο Τύχο αναφέρεται άμεσα στο ποίημα της Σάρα Ουίλιαμς/Sarah Williams, ο Μεγάλος Αστρονόμος/The Old Astronomer: «Πλησίασέ με Τύχο Μπράχε θα σε γνωρίσω όταν συναντηθούμε», ενώ παρακάτω λέει: «Αν και ενδέχεται η ψυχή μου να βυθιστεί στο σκοτάδι, θα αναδυθεί στο τέλειο φως. Έχω περάσει πολύ χειρότερα για να με τρομάξουν αυτά». Ο Alfred Noyes έγραψε επίσης ένα μακρύ βιογραφικό ποίημα προς τιμήν του Μπράχε.

Προς τιμήν του ονομάστηκαν ο σεληνιακός κρατήρας Τύχο, όπως και ο κρατήρας Τύχο Μπράχε στον Άρη και ο μικρός πλανήτης 1677 Τύχο Μπράχε στην αστεροειδή ζώνη. Το φωτεινό σουπερνόβα, SN 1572, είναι επίσης γνωστό ως Σουπερνόβα Τύχο όπως και το Πλανητάριο Τύχο Μπράχε στην Κοπεγχάγη καθώς και το είδος φοινίκων Μπραχέα.

Μετά το θάνατο του Μπράχε, ο Κέπλερ χρησιμοποίησε τις παρατηρήσεις του για να υπολογίσει τους δικούς του νόμους πλανητικής κίνησης. Σημειώνεται ότι ο Κέπλερ αντιδίκησε με την οικογένεια για να πάρει τα δεδομένα, αλλά τελικά επικράτησε και η αστρονομία έγινε πλουσιότερη από το έργο του και τη συνέχιση της παρατηρητικής κληρονομιάς του Μπράχε.

 

Πηγές – βιβλιογραφία

https://www.thoughtco.com/tycho-brahe-3071077

https://www.britannica.com/biography/Tycho-Brahe-Danish-astronomer

https://en.wikipedia.org/wiki/Tycho_Brahe

https://chandra.harvard.edu/edu/formal/icecore/The_Astronomers_Tycho_Brahe_and_Johannes_Kepler.pdf

https://phys.org/news/2012-11-mercury-poisoning-tycho-brahe-death.html

Gábor Almási «Tycho Brahe and the separation of astronomy from astrology: the making of a new scientific discourse» 2013

John Robert Christianson «The Legacy of Tycho Brahe» 2002

John Louis Emil Dreyer «Tycho Brahe: A Picture of Scientific Life and Work in the Sixteenth Century» Cambridge University Press 2014


Το έργο με τίτλο Τύχο Μπράχε/Tycho Brahe (1546-1601)…ο επιφανής αστρονόμος από τον δημιουργό Χείλων διατίθεται με άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές.