Η μάχη της Ραφίας ή μάχη της Γάζας, διεξήχθη στις 22 Ιουνίου 217 π.Χ. μεταξύ των δυνάμεων του Πτολεμαίου Δ’ Φιλοπάτορα βασιλέα (Φαραώ) της Πτολεμαϊκής Αιγύπτου και του βασιλέα της Συρίας Αντιόχου Γ’ της αυτοκρατορίας των Σελευκιδών, κατά την διάρκεια των Συριακών πολέμων. Στην εν λόγω μάχη, γνωστή και ως «μάχη των ελεφάντων» επικράτησε ο Πτολεμαίος ο οποίος εξασφάλισε τον έλεγχο της Παλαιστινιακής περιοχής της Αιγύπτου.

Ελάχιστα είναι γνωστά για τον ιστορικό συγγραφέα Μέμνωνα, ο οποίος εκτιμάται ότι έζησε τον 1ο αιώνα της σύγχρονης εποχής. Συνέγραψε την τοπική ιστορία της Ηράκλειας Ποντικής, σημαντικής Ελληνικής αποικίας στα νότια παράλια της Μαύρης Θάλασσας. Αποσπάσματα του έργου αυτού, τα οποία συνιστούν αφήγηση περί ακμής και παρακμής, ενός από τα προπύργια του Ελληνικού πολιτισμού, διεσώθησαν με την Μυριόβιβλο, έργο του λογίου Βυζαντινού Πατριάρχη Φώτιου Α’, το οποίο αναφερόταν σε πολλούς συγγραφείς εκκλησιαστικής και θύραθεν παιδείας. Η χρονική περίοδος που καλύπτει το διασωθέν έργο εκτείνεται από το τυραννικό καθεστώς του Κλεάρχου (364-353 π.Χ) έως την κατάληψη της πόλης από τους Ρωμαίους (70 π.Χ).

[1] Σκοπός του παρόντος δεν είναι μόνο η εξέταση της εθνικότητας των δυναστειών του Ποντιακού βασιλείου αλλά και η αποσαφήνιση του χαρακτήρα του βασιλείου ως κράτος «δεύτερης τάξης» σε σύγκριση με τις άλλες μοναρχίες της Μικράς Ασίας όπως η Βιθυνία και Καππαδοκία και την σχέση τους με την μεγάλη Ελληνιστική δύναμη του Βασιλείου των Σελευκιδών. Αποδεικνύεται ότι η Χρονογραφία που γράφτηκε περί τον ένατο αιώνα από τον Βυζαντινό συγγραφέα Γεώργιο Σύγκελλο μπορεί να χρησιμοποιηθεί προς διευκρίνηση ζητημάτων αναφορικά με την ιστορία των δυναστειών στα κράτη της Μικράς Ασίας, παρόλο που το έργο θεωρείται γενικότερα αναξιόπιστο σχετικά με γεγονότα και ημερομηνίες.

Ο Δ’ Συριακός πόλεμος περιελάμβανε μια σειρά μαχών, μεταξύ της Αιγύπτου και της αυτοκρατορίας των Σελευκιδών. Μετά την ιστορική σύγχυση της προηγούμενης περιόδου, ακολουθεί η περίοδος που καλύπτει ο Πολύβιος (Έλληνας ιστορικός που έζησε από το 203 – 120 π,Χ και χαρακτηρίσθηκε ως ο Θουκυδίδης των Ελληνιστικών χρόνων) με αποτέλεσμα να έχουμε πληρέστερη εικόνα για τα γεγονότα αυτού του πολέμου, έναντι των προηγούμενων.

Οι Συριακοί πόλεμοι έλαβαν χώρα μεταξύ των διαδόχων – επιγόνων του Μεγ. Αλεξάνδρου. Διήρκεσαν από το 276 π.Χ έως το 168 π.Χ και διεξήχθησαν σε έξι περιόδους.

Παρά την ταχεία και αναίμακτη διευθέτηση του ζητήματος της διαδοχής του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ήταν προφανές ότι οι φιλοδοξίες των διαφόρων εταίρων δεν θα αργούσαν πολύ να οδηγήσουν στην πρώτη ένοπλη σύγκρουση. Όσοι Έλληνες είχαν λοιπόν λόγους και την απαραίτητη στρατιωτική ισχύ, έσπευσαν να κινηθούν στρατιωτικά πιστεύοντας ότι θα εξασφάλιζαν συμμάχους ανάμεσα στους εταίρους και ότι θα βελτίωναν τη στρατηγική τους θέση στις διαφαινόμενες αλλαγές. Οι Ρόδιοι, οι τελευταίοι Έλληνες που συμμάχησαν με τον Αλέξανδρο, έγιναν οι πρώτοι που έδιωξαν τη μακεδονική φρουρά απ’ το νησί τους και ακύρωσαν τη συμμαχία. Οι Αθηναίοι, που δεν άντεχαν το κόστος της νομιμότητας, βρήκαν την ευκαιρία να διεκδικήσουν την Ηγεμονία της Ελλάδος και τη συνυφασμένη μ’ αυτήν λύση του οικονομικού τους προβλήματος. Λίγο μετά και το διάταγμα του Αλεξάνδρου για τους εξόριστους είχαν στείλει τον Λεωσθένη στο ακρωτήριο Ταίναρο με διαταγές να στρατολογήσει μισθοφόρους δήθεν για ιδιωτικούς σκοπούς, ώστε να μην αντιληφθεί τις κινήσεις τους ο Αντίπατρος. Αμέσως μόλις οι Αθηναίοι βεβαιώθηκαν ότι ο Αλέξανδρος ήταν νεκρός, έστειλαν στον Λεωσθένη μέρος των δωρεών του Άρπαλου, πολλές πανοπλίες και τον διέταξαν να πάψει την προσποίηση και να προχωρήσει ανοιχτά σε όλες τις απαιτούμενες ενέργειες για την εδραίωση των κρατικών συμφερόντων τους.