Κύρος Β’ ο Μέγας (598 – 4 Δεκ. 530 π.Χ.)

εξώφυλλο: Ο Κύρος ο Μέγας με στέμμα Χέμεμ, ή τετραπτέρυγα Χερουβείμ, από ανάγλυφο στην κατοικία του στις Πασαργάδες. Ernst Wallis et al, Public domain, via Wikimedia Commons

Ο Κύρος Β’ ο Μέγας (περ. 575-530 π.Χ.) ήταν ιδρυτής της Περσικής Αυτοκρατορίας και ένας από τους πιο επιτυχημένους κατακτητές της αρχαιότητας, δημιουργώντας μια αυτοκρατορία που διήρκεσε πάνω από 200 χρόνια.

Ο Κύρος γεννήθηκε την εποχή ακμής τεσσάρων μεγάλων δυνάμεων. Η Μηδική αυτοκρατορία ήταν τεράστια, εκτεινόμενη δυτικά από το μέσο της Ανατολίας μέχρι τα σύνορα της Ινδίας ανατολικά. Δυτικά βρισκόταν το πλούσιο βασίλειο της Λυδίας. Νότια ήταν η Βαβυλωνιακή αυτοκρατορία, με έδρα τη Μεσοποταμία, συμπεριλαμβανομένης της Ασσυρίας και της Συρίας εκτεινόμενη κατά μήκος της Αραβίας προς την Αίγυπτο. Τέλος, υπήρχε η Αίγυπτος των Φαραώ περιορισμένη στην κοιλάδα του Νείλου. Οι τέσσερις μεγάλες δυνάμεις το 585 π.Χ. είχαν συμφιλιωθεί μετά το τέλος του πολέμου μεταξύ Μήδων και Λυδών.

**Χάρτης της Αρχαίας Εγγύς Ανατολής περί το 540 π.Χ., πριν την εισβολή στη Βαβυλώνα από τον Κύρο**ChrisO, Public domain, via Wikimedia Commons

Ο Κύρος κληρονόμησε την Περσία (ή Περσίς) που ήταν τμήμα της ευρύτερης Μηδικής αυτοκρατορίας και βρισκόταν στη βόρεια ακτή του Περσικού Κόλπου και κυβερνήθηκε από την οικογένειά του για τουλάχιστον έναν αιώνα. Η δυναστεία των Αχαιμενιδών λέγεται ότι ιδρύθηκε από τον Αχαιμένη, μάλλον μυθικό πρόσωπο, που εφόσον υπήρξε πιθανότατα έζησε στις αρχές του 7^ου αιώνα π.Χ. κυβερνώντας την Περσία υπό Μηδική κυριαρχία. Τον διαδέχθηκε ο γιος του Τεΐσπης, ο οποίος λέγεται ότι κυβέρνησε κατά τη διάρκεια της «Σκυθικής μεσοβασιλείας» μιας περιόδου που βρήκε τη Μηδική αυτοκρατορία να κατακλύζεται στα ανατολικά από Σκύθες, γεγονός που εκμεταλλεύτηκε ο Τεΐσπης για να επεκτείνει το βασίλειό του. Με το θάνατό του το βασίλειο χωρίστηκε, με την ανατολική Περσία να πηγαίνει στον Αριαράμνη και τη δυτική Πέρση στον Κύρο Α’. Τον Κύρο διαδέχθηκε ο γιος του Καμβύσης Α’, ο οποίος επέζησε από την επάνοδο της Μηδικής κυριαρχίας από τον βασιλιά Κυαξάρη (625-585 π.Χ.).

**Πίνακας με τον βασιλιά Αστυάγη ενώ στέλνει τον Άρπαγο να σκοτώσει τον νεαρό Κύρο** Jean-Charles Nicaise Perrin, Public domain, via Wikimedia Commons

Καταγωγή

Ο Κύρος Β’ ήταν γιος του Καμβύση Α’ και της Μανδάνης, κόρης του βασιλιά των Μήδων Αστυάγη, γιου του Κυαξάρη. Αναπόφευκτα ένας μεγάλος μύθος περιβάλλει την παιδική του ηλικία. Σύμφωνα με την πιο διάσημη ιστορία ο Αστυάγης αποφάσισε να παντρέψει την κόρη του με τον Καμβύση μετά από όνειρο. Το ζευγάρι σύντομα απέκτησε ένα γιο, τον Κύρο. Στη συνέχεια, ο Αστυάγης είδε ένα άλλο όνειρο, το οποίο φανέρωνε ότι ο Κύρος θα τον ανατρέψει, με αποτέλεσμα να στείλει τον Άρπαγο έναν από τους στρατηγούς του, να σκοτώσει το παιδί. Ο στρατηγός αρνήθηκε να εκτελέσει την εντολή και αντ’ αυτής έδωσε το παιδί σε έναν βοσκό, με εντολή να μην επιβιώσει. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο ο Άρπαγος παρακινήθηκε από αίσθημα οικογενειακής πίστης (είχε σχέση με τον Αστυάγη και συνεπώς με τον Κύρο) και γνωρίζοντας ότι ο Αστυάγης γερνούσε και αφού δεν είχε γιους, πιθανότατα θα τον διαδεχόταν η Μανδάνη. Η γυναίκα του βοσκού δεν επέτρεψε να σκοτωθεί το παιδί και χρησιμοποίησε το δικό τους πρόσφατα θνησιγενές τέκνο για να ξεγελάσουν τον Άρπαγο. Ο Κύρος έμεινε κρυμμένος στην εξοχή για δέκα χρόνια, αλλά η ταυτότητά του ανακαλύφθηκε. Ο Αστυάγης αποφάσισε να πάρει τον εγγονό του στην αυλή του, αλλά προηγουμένως τιμώρησε τον Άρπαγο εκτελώντας το γιο του και αφού τον κάλεσε σε γεύμα, του έδωσε να φάει το κρέας του παιδιού του. Στη συνέχεια, ο Κύρος στάλθηκε στην βασιλική αυλή του πατέρα του στην Περσία, όπου μεγάλωσε ως πρίγκιπας. Παρόμοιοι μύθοι έχουν ειπωθεί για ιδρυτές πολλών άλλων δυναστειών και συνήθως αποσκοπούν να τονίζουν το μεγαλείο του ιδρυτή.

Ένα στοιχείο της ιστορίας φαίνεται να έχει κάποια βάση, όσον αφορά στον Άρπαγο ο οποίος ήταν δυσαρεστημένος με τον Αστυάγη και έπαιξε σημαντικό ρόλο στην πτώση του.

Επιγραφή που γράφει: «Είμαι ο Κύρος ο Βασιλιάς, ο Αχαιμενίδης» σε παλαιά Περσική, Ελαμιτική και Ακαδική γλώσσα. Είναι γνωστή ως «επιγραφή CMa», σκαλισμένη σε στήλη του Παλατιού στις Πασαργάδες. Αυτές οι επιγραφές για λογαριασμό του Κύρου έγιναν πιθανότατα αργότερα από τον Δαρείο Α’ για να επιβεβαιώσει τη γενεαλογία του, χρησιμοποιώντας την παλαιά Περσική γραφή. Truth Seeker (fawiki); Dmk121;, CC BY-SA 3.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0>, via Wikimedia Commons

Άνοδος & κατακτήσεις

Οι λεπτομέρειες της εξέγερσης του Κύρου κατά των Μήδων είναι ασαφείς, καθότι υπάρχουν δύο διαφορετικές εκδοχές του πολέμου. Στην πρώτη που αναφέρει ο Ηρόδοτος, ο Άρπαγος έπεισε τον Κύρο να εξεγερθεί και ο Αστυάγης, αγνοώντας την συνωμοσία του στρατηγού του, τον διόρισε διοικητή του στρατεύματος. Όταν συγκρούστηκαν οι δύο πλευρές το μεγαλύτερο τμήμα των Μήδων αυτομόλησε στον Κύρο και χρειάστηκαν μόνο δύο μάχες για να καταστραφεί ο Μηδικός στρατός. Στην άλλη εκδοχή ο πόλεμος ήταν μάλλον πιο σκληρός. Τελείωσε με την μάχη στο Μουργκάμπ ή στις Πασαργάδες, την τέταρτη μάχη του πολέμου. Ο Κύρος είχε χάσει τις τρείς πρώτες μάχες και είχε αναγκαστεί να επιστρέψει στις πεδιάδες του Μουργκάμπ, όπου οι Πέρσες είχαν αφήσει τις γυναίκες και τα παιδιά τους. Στην αρχή η μάχη εξελισσόταν άσχημα και οι Πέρσες αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν, αλλά στη συνέχεια ενθαρρύνθηκαν από τις γυναίκες τους, συσπειρώθηκαν και προκάλεσαν συντριπτική ήττα στους Μήδους. Στον απόηχο αυτής της μάχης ο Κύρος ίδρυσε την πόλη Πασαργάδες, ονοματίζοντας μία από τις φυλές του Ιράν. Οι επιγραφές της Βαβυλώνας υποστηρίζουν τον συνδυασμό αυτών των ιστοριών, σύμφωνα με τις οποίες η εξέγερση ξεκίνησε το 553 και τελείωσε το 550 π.Χ. όταν τα Μηδικά στρατεύματα επαναστάτησαν ενάντια στον Αστυάγη. Σε αμφότερες τις περιπτώσεις μέχρι το 550 π.Χ. ο Κύρος είχε ανατρέψει τον Αστυάγη και είχε πάρει τον έλεγχο της τεράστιας Μηδικής Αυτοκρατορίας, δημιουργώντας την πρώτη Περσική Αυτοκρατορία.

Ο χρόνος θα έδειχνε αν ο Κύρος ήταν σε θέση να κρατήσει τις κατακτήσεις και να δημιουργήσει μια μακρόβια αυτοκρατορία. Το δυτικό μισό της νέας αυτοκρατορίας του ήταν μακρύ αλλά στενό, εκτεινόμενο δυτικά στον ποταμό Άλυ και στα σύνορα με τη Λυδία, ενώ νοτιοδυτικά ήταν η Βαβυλώνα, η οποία είχε πλέον εδραιωθεί στον Τίγρη και τον Ευφράτη μετά την καταστροφή της Ασσυριακής αυτοκρατορίας το 609 π.Χ. Αν οι δύο δυνάμεις ενώνονταν εναντίον του, ο Κύρος μπορεί να είχε κάποιο πρόβλημα. Ο Κροίσος και ο Ναβόνιδος της Βαβυλώνας μπορεί να σχημάτισαν συμμαχία, αλλά αν το έπραξαν, ήταν αναποτελεσματική.

**Νίκη του Κύρου επί του Κροίσου της Λυδίας στη μάχη της Θύμβρας, 546 π.Χ** Walter Hutchinson 1877, Public domain, via Wikimedia Commons

Τα επόμενα χρόνια ο Κύρος έδειξε τις ικανότητές του. Πρώτος στόχος ήταν ο Κροίσος της Λυδίας, ο οποίος εκμεταλλεύτηκε την πτώση των Μήδων για να επεκταθεί ανατολικά κατά μήκος του Άλυ. Ο Κύρος ξεκίνησε εξασφαλίζοντας ότι ο Ναβόνιδος της Βαβυλώνας θα έμενε ουδέτερος. Στη συνέχεια εισέβαλε στην Κιλικία, στη νοτιοανατολική άκρη της Μικράς Ασίας, κόβοντας τη χερσαία διαδρομή μεταξύ Βαβυλώνας και Λυδίας. Ο Περσο-Λυδικός πόλεμος τελικά ξέσπασε το 547 π.Χ. Οι δύο πλευρές συναντήθηκαν στην Πτερία, ανατολικά του Άλυ και έδωσαν μια ασαφή μάχη. Ο Κροίσος υπέθεσε ότι η εκστρατεία είχε τελειώσει για το έτος και διέλυσε το μεγαλύτερο μέρος του στρατού του. Τα υπόλοιπα στρατεύματα επέστρεψαν στην πρωτεύουσα Σάρδεις για το χειμώνα. Προς έκπληξή του ο Κύρος τους ακολούθησε και πολιόρκησε την πόλη. Οι Σάρδεις έπεσαν το 546 π.Χ. και ο Κροίσος αιχμαλωτίστηκε. Πιθανότατα σκοτώθηκε λίγο αργότερα, αν και κάποιες ιστορίες αναφέρουν τον Κύρο να τον κρατά ως σύμβουλο. Μετά την πτώση των Σαρδών, ο Κύρος έστειλε μερικούς από τους στρατηγούς του (συμπεριλαμβανομένου του Άρπαγου) για να κατακτήσουν τις Ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας, που προηγουμένως κυβερνούσε η Λυδία, ενώ φαίνεται να επέστρεψε στην Περσία, πιθανώς για να εκστρατεύσει στο ανατολικό τμήμα της αυτοκρατορίας του. Οι στρατηγοί του αναγκάστηκαν επίσης να καταστείλουν εξέγερση στη Λυδία, η οποία περιλάμβανε την περίφημη πολιορκία του Ξάνθου. Ο Κύρος δημιούργησε ένα σύστημα όπου κάθε μία από τις Ελληνικές πόλεις ήταν υπό την εξουσία του πλησιέστερου Πέρση σατράπη, ενώ η πόλη κυβερνάτο από τοπικό τύραννο.

**Ο κύλινδρος του Κύρου, σύγχρονη σφηνοειδής γραφή που ανακήρυσσε τον Κύρο ως νόμιμο βασιλιά της Βαβυλώνας** Photograph by Mike Peel (www.mikepeel.net). Modifications by مانفی, CC BY-SA 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0>, via Wikimedia Commons

Επόμενος στόχος του Κύρου ήταν η Βαβυλώνα, η οποία κυβερνάτο από τον αντιδημοφιλή Ναβόνιδο. Έχοντας αποτύχει να υποστηρίξει τη Λυδία, ο Ναβόνιδος βρέθηκε χωρίς συμμάχους. Επιπλέον ήταν αντιδημοφιλής στη χώρα του, τόσο στους Βαβυλώνιους ιερείς, όσο και στους εξόριστους Εβραίους, που ήταν αιχμάλωτοι στη Βαβυλώνα. Ο Ναβόνιδος δεν μπόρεσε να προβάλλει αντίσταση και η πόλη της Βαβυλώνας έπεσε το 539 π.Χ. Σύμφωνα με μεταγενέστερες πηγές, ο Κύρος για να εισέλθει στην πόλη εξέτρεψε τη ροή του Ευφράτη και όταν εισήλθε κατάσχεσε τα χέρια του αγάλματος του θεού Μαρντούκ, ισχυριζόμενος ότι ήρθε να κυβερνήσει ως Βαβυλώνιος και όχι ως κατακτητής. Επέτρεψε επίσης στους Εβραίους να επιστρέψουν στον τόπο τους, τερματίζοντας την εξορία. Με μία απλή κίνηση ο Κύρος είχε επεκτείνει την αυτοκρατορία του συμπεριλαμβάνοντας όλη τη Μεσοποταμία και τη Συρία. Τώρα εκτεινόταν δυτικά από τις ακτές της Μικράς Ασίας, ανατολικά σχεδόν μέχρι τα σύνορα της Ινδίας και νοτιοδυτικά μέχρι τα σύνορα της Αιγύπτου. Μεταξύ των κατακτήσεων του ήταν η αρχαία πόλη Ούρ, όπου έγινε ο τελευταίος βασιλιάς που υποστήριξε εργασίες στους ναούς (η πόλη εγκαταλείφθηκε λίγο αργότερα). Διόρισε το γιο του Καμβύση ως αντιβασιλέα της Βαβυλώνας, με πρωτεύουσα το Σιπάρ.

Ο Κύρος παρέμεινε στο θρόνο για άλλα δέκα χρόνια, αλλά λίγα είναι γνωστά για αυτή την περίοδο. Πρέπει να έκανε προσπάθεια για να οργανώσει τη νέα αυτοκρατορία, διότι έζησε πολλά χρόνια, κάτι που δεν ίσχυε για μεταγενέστερους κατακτητές όπως ο Μέγας Αλέξανδρος ή ο Ταμερλάνος. Ο Κύρος πέθανε το 529 π.Χ. ενώ πραγματοποιούσε εκστρατεία βορειοανατολικά της αυτοκρατορίας του, κάπου στην περιοχή των ποταμών Όξου και Ιαξάρτη. Ο Ηρόδοτος κατέγραψε μια σειρά εκστρατειών κατά των νομάδων Μασσαγετών. Αρχικά ο Κύρος τους νίκησε και αιχμαλώτισε τον Σπαργαπίση γιο της βασίλισσας Τόμυρις, ο οποίος αυτοκτόνησε και η μητέρα του ορκίστηκε εκδίκηση. Αργότερα νίκησε και σκότωσε τον Κύρο στη μάχη.

Υπήρχε πόλη ονόματι Κυρούπολη ή Κυρέσχατα στη Σογδιανή, η οποία φανερώνει ότι ο Κύρος είχε φτάσει σε μεγάλο βάθος ανατολικά και ήταν αρκετά επιτυχημένος για να ιδρύσει μια πόλη που επέζησε μετά τη βασιλεία του.

**Η βασίλισσα Τόμυρις των Μασσαγετών δέχεται το κεφάλι του Κύρου** Mattia Preti: Tomyris Plunges the Head of the Dead Cyrus Into a Vessel of Blood Public domain, via Wikimedia Commons https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Queen_Tomyris_and_the_head_of_Cyrus_the_Great.jpg

Θάνατος

Οι λεπτομέρειες θανάτου του Κύρου διαφέρουν ανά ιστορικό. Ο Ηρόδοτος στις «Ιστορίες» αναφέρει ότι ο Κύρος αφού υπέταξε τους Βαβυλώνιους, θέλησε να υποτάξει και τους Μασσαγέτες και προς τούτο ζήτησε σε γάμο την βασίλισσα Τόμυρι, αλλά αυτή απέρριψε την πρότασή του. Ο Κύρος προήλασε, πέρασε τον ποταμό Αράξη και με συμβουλή του Κροίσου, που μετά την αιχμαλωσία του ήταν σύμβουλός του, έστησε παγίδα στους Μασσαγέτες ως ακολούθως: οι Πέρσες άφησαν πίσω τους ένα φαινομενικά εγκαταλελειμμένο στρατόπεδο, το οποίο περιείχε πολύ κρασί. Το κρασί περιείχε χασίς και γάλα φοράδας που είχαν υποστεί ζύμωση. Οι ποιμενικοί Μασσαγέτες, οι οποίοι δεν είχαν συνηθίσει να πίνουν κρασί, όταν το έπιναν θα έπεφταν σε λήθαργο όπως και έγινε. Οι Πέρσες επιτέθηκαν ενώ οι αντίπαλοι τους ήταν ανήμποροι και αφού τους νίκησαν συνέλαβαν τον Σπαργαπίση γιο της βασίλισσας, ο οποίος ήταν αρχηγός του στρατεύματος. Η Τόμυρις έστειλε μήνυμα στον Κύρο κατηγορώντας τον για δολιότητα, ζητώντας του να αποχωρήσει από την χώρα της και να του αποδώσει τον γιο της. Απείλησε δε ότι αν δεν το έκανε, θα τον χόρταινε αίμα.

Ο Σπαργαπίσης, όταν συνήλθε από την μέθη και είδε την καταστροφή του στρατού του, ζήτησε από τον Κύρο να του λύσει τα δεσμά και αμέσως αυτοκτόνησε.

Η Τόμυρις επιτέθηκε τότε με όλες τις δυνάμεις της στον Κύρο. Στη μάχη που ακολούθησε, οι Μασσαγέτες επικράτησαν και οι Πέρσες ηττήθηκαν με μεγάλες απώλειες. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, ο Κύρος σκοτώθηκε και η Τόμυρις αφού βρήκε το πτώμα του, το αποκεφάλισε και στη συνέχεια τον σταύρωσε. Λέγεται ότι το κεφάλι του Κύρου το έβαλε σε ένα ασκό γεμάτο με ανθρώπινο αίμα λέγοντας:

«Αιχμαλώτισες τον γιο μου με δόλο, μου ρήμαξες την ζωή αν και σε νίκησα. Όπως σε απείλησα, θα σε χορτάσω αίμα».

Τετραπτέρυγος φύλακας που εκπροσωπεί τον Κύρο τον Μέγα ή πιθανώς μια τετραπτέρυγη χερουβική θεότητα. Ανάγλυφο που βρέθηκε στις Πασαργάδες πάνω από το οποίο ήταν γραμμένη σε τρεις γλώσσες η πρόταση «Είμαι ο Κύρος ο βασιλιάς, των Αχαιμενιδών Wright, John Henry, 1852-1908Photograph: Pentocelo, CC BY-SA 3.0 <http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/>, via Wikimedia Commons

Ο Ηρόδοτος αφηγείται επίσης ότι ο Κύρος είδε στον ύπνο του τον μεγαλύτερο γιο του Υστάσπη (Δαρείος Α’) με φτερά στους ώμους του, σκιάζοντας με το ένα φτερό την Ασία και με το άλλο την Ευρώπη. Ο αρχαιολόγος Σερ Μαξ Μάλουαν εξηγεί αυτή την αναφορά του Ηρόδοτου και τη συνδέει με την τετραπτέρυγη ανάγλυφη φιγούρα του Κύρου ως εξής:

Ως εκ τούτου, ο Ηρόδοτος όπως υποθέτω, ίσως γνώριζε για τη στενή σχέση αυτού του τύπου φτερωτής φιγούρας και της Ιρανικής μεγαλοπρέπειας, την οποία συνέδεσε με ένα όνειρο που προέβλεψε το θάνατο του βασιλιά πριν την τελευταία, θανατηφόρα εκστρατεία του κατά μήκος του ποταμού Όξου.

Ο Μοχάμεντ Ντανταμάγιεφ σε αντίθεση με αυτό που ισχυρίστηκε ο Ηρόδοτος, λέει ότι οι Πέρσες μπορεί να πήραν πίσω το πτώμα του Κύρου από τους Μασσαγέτες.

Σύμφωνα με το «Χρονικό» του Μιχαήλ του Σύριου (1166-1199 μ.Χ.) ο Κύρος σκοτώθηκε από τη σύζυγό του Τόμυρι, βασίλισσα των Μασσαγετών (Μακσάτα) το 60^ο έτος της Εβραϊκής αιχμαλωσίας.

Ο Κτησίας, στα Περσικά, έχει την εκτενέστερη αναφορά, η οποία λέει ότι ο Κύρος σκοτώθηκε, ενώ πολεμούσε τους Δερβίκες (νομαδική φυλή) με τη βοήθεια Σκύθων ιπποτοξοτών καθώς και Ινδών με πολεμικούς ελέφαντες. Σύμφωνα με τον ίδιο, το γεγονός έλαβε χώρα βορειοανατολικά του Συρ Ντάρια. Ο Ξενοφών στην «Κύρου Παιδεία» αναφέρει μία διαφορετική εκδοχή, υποστηρίζοντας ότι ο Κύρος πέθανε ειρηνικά στην πρωτεύουσά του. Η τελευταία εκδοχή θανάτου του Κύρου προέρχεται από τον Βηρωσσό, ο οποίος αναφέρει μόνο ότι ο Κύρος συνάντησε το θάνατό του ενώ πολεμούσε τους Δάες (Ιρανικό φύλο) βορειοδυτικά των πηγών του Συρ Ντάρια.

Ο Κύρος ο Μέγας όπως αναφέρεται στη Βίβλο απελευθέρωσε τους Εβραίους από τη Βαβυλωνιακή αιχμαλωσία για να επανεγκατασταθούν και να ανοικοδομήσουν την Ιερουσαλήμ, κερδίζοντας μια τιμητική θέση στον Ιουδαϊσμό. Jean Fouquet, Public domain, via Wikimedia Commons

Κληρονομιά

Ο Κύρος παντρεύτηκε την Κασσανδάνη με την οποία απέκτησε πέντε τέκνα: Τον Καμβύση Β’, τον Σμέρδη, την Αρτυστώνη, την Άτοσσα και την Ρωξάνη.

Τον διαδέχθηκε ο Καμβύσης Β’ (βασ.529-522 π.Χ.) η σύντομη βασιλεία του οποίου περιλάμβανε την κατάκτηση της Αιγύπτου, εντάσσοντας στην Περσική Αυτοκρατορία την τελευταία από τις τέσσερις μεγάλες δυνάμεις της αρχαίας Εγγύς Ανατολής.

Το Βιβλίο του Έζρα αφηγείται μια ιστορία της επιστροφής εξόριστων τον πρώτο χρόνο του Κύρου, στην οποία ο Κύρος διακηρύσσει:

Όλα τα βασίλεια της γης έχουν τον Κύριο, τον Θεό των ουρανών και με όρισε να Του χτίσω ένα σπίτι στην Ιερουσαλήμ, το οποίο βρίσκεται στην Ιουδαία» (Έζρα 1:2)

Ο Κύρος είναι ένα από τα σημαντικότερα πρόσωπα της Βίβλου, όπου περιγράφεται ως ο μεγάλος φιλάνθρωπος βασιλιάς των Περσών που επέτρεψε στους Ιουδαίους να επιστρέψουν στα Ιεροσόλυμα και να λατρέψουν ελεύθερα τον θεό τους. Εξέδωσε τα διατάγματα της αποκατάστασης, γι’ αυτό πήρε από τη Βίβλο τον τίτλο του χρισμένου.

Ο Κύρος διακρίθηκε εξίσου ως πολιτικός και ως στρατιώτης. Λόγω των υποδομών που δημιούργησε, η αυτοκρατορία των Αχαιμενιδών άντεξε πολύ μετά το θάνατό του.

Η άνοδος της Περσίας υπό την βασιλεία του Κύρου είχε σημαντικό αντίκτυπο στην πορεία της παγκόσμιας ιστορίας. Η Ιρανική φιλοσοφία, η λογοτεχνία και η θρησκεία έπαιξαν κυρίαρχο ρόλο στα παγκόσμια γεγονότα για την επόμενη χιλιετία. Παρά την Ισλαμική κατάκτηση της Περσίας τον 7^ο αιώνα μ.Χ. από το Ισλαμικό Χαλιφάτο, η Περσία συνέχισε να ασκεί τεράστια επιρροή στη Μέση Ανατολή κατά τη διάρκεια της Ισλαμικής Χρυσής Εποχής και ήταν ιδιαίτερα σημαντική για την ανάπτυξη και επέκταση του Ισλάμ.

Πολλές από τις Ιρανικές δυναστείες που ακολούθησαν την αυτοκρατορία των Αχαιμενιδών και οι βασιλείς τους θεωρούσαν τους εαυτούς τους ως κληρονόμους του Κύρου ισχυριζόμενοι ότι θα συνεχίσουν την πολιτική του. Ωστόσο, υπάρχουν διαφορετικές απόψεις μεταξύ των ιστορικών εάν ισχύει το ίδιο και για τη δυναστεία των Σασσανιδών.

**Τάφος του Κύρου στις Πασαργάδες του Ιράν, μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO** Truth Seeker, CC BY-SA 3.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0>, via Wikimedia Commons

Η κληρονομιά του Κύρου έγινε αισθητή μέχρι την Ισλανδία και την Αμερική. Πολλοί από τους στοχαστές και κυβερνήτες της Κλασικής Αρχαιότητας καθώς και της εποχής της Αναγέννησης και του Διαφωτισμού και οι πρόγονοι των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής άντλησαν έμπνευση από τον Κύρο μέσα από έργα όπως η Κύρου Παιδεία. Ο Τόμας Τζέφερσον για παράδειγμα, κατείχε δύο αντίτυπα της Κύρου Παιδείας, ένα με παράλληλη Ελληνική και Λατινική μετάφραση, σε αντικριστές σελίδες που κατέδειξαν το μέγεθος της επιρροής που είχε το βιβλίο στη σύνταξη της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας των Ηνωμένων Πολιτειών.

Ο Μέγας Αλέξανδρος θαύμαζε τον Κύρο, από μικρή ηλικία διαβάζοντας την Κύρου Παιδεία του Ξενοφώντα, η οποία περιέγραφε τον ηρωισμό του Κύρου στη μάχη και τη διακυβέρνηση και ικανότητές του ως βασιλιά και νομοθέτη. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στις Πασαργάδες διέταξε τον Αριστόβουλο να διακοσμήσει το εσωτερικό του επιτάφιου θαλάμου του τάφου του Κύρου.

Ο Κύρος έμεινε στην ιστορία ως πατέρας των Περσών και ως υπόδειγμα τέλειου πρίγκιπα.