εξώφυλλο: Η μάχη των Αμαζόνων σε πίνακα του Peter Paul Rubens_wikipedia

Οι Αμαζόνες ήταν γυναικείος λαός ο οποίος κατοικούσε πλησίον του ποταμού Θερμόδοντα (ρέει μεταξύ των πόλεων Κερασούντος και Σαμψούντος) και εθεωρούντο κόρες του Άρη και της Αρμονίας. Οι Λιβυκές Αμαζόνες προϋπήρχαν των ήδη γνωστών αλλά εξαφανίστηκαν ιστορικά, πολλές γενεές πριν τον Τρωικό πόλεμο και ήταν γνωστές για τον πόλεμο που διεξήγαγαν εναντίον της Ατλαντίδας, του κράτους που είχε τον πλέον ανεπτυγμένο «ανδρικό» πολιτισμό της εποχής, ευημερούσε και κατείχε πολλές πόλεις υπό την εξουσία του.

Έθιμα

Οι Αμαζόνες καλλιεργούσαν τις ανδρικές αρετές και ένδειξη αυτού αποτελεί το γεγονός ότι υφίσταντο μαστεκτομή στον δεξιό μαστό, έτσι ώστε να μην παρεμποδίζονται κατά την ρίψη του ακοντίου. Διατηρούσαν όμως τον αριστερό μαστό ώστε να μπορούν να θηλάζουν τα παιδιά που γεννούσαν.

Περιοχή

Οι Αμαζόνες δραστηριοποιούνταν σε μια περιοχή μεταξύ του ποταμού Άλεος (ποταμός στην βόρεια ακτή της Μικράς Ασίας) και της πόλης Τραπεζούντας και ίσως επεκτείνονταν μέχρι τον Καύκασο. Γι’ αυτό λέγεται ότι στην περιοχή του Καυκάσου οι Αμαζόνες είχαν τακτικά ερωτικές επαφές με τους Γαργαρείς (ανδρική φυλή που ζούσε στον Καύκασο) προκειμένου να αναπαράγονται, έτσι ώστε αν τα νεογέννητα ήσαν κορίτσια τα έπαιρναν οι Αμαζόνες και εφόσον ήσαν αγόρια τα κρατούσαν οι Γαργαρείς.

Ενδεικτικά αναφέρεται ότι δυτικά του ποταμού Άλεος ζούσαν οι Παμφλαγόνες.

Λέγεται ότι Γαργαρείς και Αμαζόνες ζούσαν μαζί στην Θεμίσκυρα (πρωτεύουσα του κράτους των Αμαζόνων) έως ότου οι Αμαζόνες επαναστάτησαν και τους εξεδίωξαν στον Καύκασο. Αργότερα ωστόσο συνήψαν συμφωνία μαζί τους για λόγους τεκνοποίησης. Άλλοι ισχυρίζονται ότι όταν μια πολεμοχαρής γυναίκα πήρε την εξουσία στην Θεμίσκυρα ανέθεσε τα οικιακά καθήκοντα στους άνδρες, ενώ η ίδια και οι γυναίκες ανέλαβαν τις στρατιωτικές εκστρατείες στον Καύκασο και την Θράκη.

Ίδρυση πόλεων

Σύμφωνα με την παράδοση οι πόλεις της Κύμης, της Μύρινας, της Εφέσου και της Σμύρνης ιδρύθηκαν από τις Αμαζόνες. Ο ναός της Αρτέμιδος στην Έφεσο αποδίδεται στην Οτρήρη την βασίλισσα των Αμαζόνων η οποία τον έκτισε. Αλλά δεδομένου ότι μερικές πόλεις αποδίδονται σε πολλούς ιδρυτές, υπάρχει και ο Έφεσος γιός του θεού  Καύστρου (αρχαίος ποτάμιος θεός της Λυδίας) το όνομα του οποίου φέρει η πόλη. Άλλη εκδοχή αποδίδει την πόλη της Εφέσσου στον Άνδροκλο γιο του βασιλιά Κόδρου των Αθηνών. Ο Άνδροκλος ήταν ένας από εκείνους που αποίκισαν την Ιωνία περί το 1020 π.Χ. (περίπου 200 χρόνια μετά τον Τρωικό πόλεμο). Η Έφεσος κάποια στιγμή αποκαλείτο Σμύρνη, λόγω της ομώνυμης Αμαζόνας η οποία κατέλαβε την πόλη και η οποία αργότερα αποικήθηκε από μετανάστες της Εφέσου. Λόγω της Εφέσου και των εθίμων τους οι Αμαζόνες θεωρούνται ως λάτρεις της Αρτέμιδος.

Το τέλος

Η εξόντωση των Αμαζόνων άρχισε από τις αποστολές του Ηρακλή, του Θησέα και τις εκστρατείες του νεαρού βασιλιά Πριάμου. Κατά τον Τρωικό πόλεμο, οι Αμαζόνες υπό την ηγεσία της Πενθεσίλειας (η οποία πιστεύεται ότι ήταν δραπέτης μετά την δολοφονία της αδελφής της) βοήθησαν στην υπεράσπιση της Τροίας.

Ονοματολογία

Οι κυριότερες Αμαζόνες ήταν οι κάτωθι:

Άελλα Η πρώτη που ενεπλάκη σε μάχη και σκοτώθηκε από τον Ηρακλή όταν αυτός αναζητούσε την ζώνη της Ιππολύτης. Ήταν η πιο γρήγορη από όλες τις Αμαζόνες. (Διόδωρος 4.16.2).

Αγάβη (Υγίνος Ιστορίες 163).

Αλκιβίη Συμμετείχε μαζί με την Πενθεσίλεια στον Τρωικό πόλεμο και σκοτώθηκε από τον Διομήδη. (Κόιντος Σμυρναίος 1.45, 1.260).

Αλκίππη Είχε ορκισθεί να παραμείνει παρθένα. Σκοτώθηκε από τον Ηρακλή. (Διόδωρος 4.16.2).

Άντανδρη Συμμετείχε μαζί με την Πενθεσίλεια στον Τρωικό πόλεμο και σκοτώθηκε από τον Αχιλλέα (Κόιντος Σμυρναίος 1.43, 1.531).

Αντιάνειρα Βασίλισσα των Αμαζόνων η οποία επιθυμούσε οι άνδρες εραστές της να είναι κουτσοί διότι έτσι ανταποκρίνονταν καλύτερα στα ερωτικά τους καθήκοντα. (Μίμνερμος 23).

Αντιβρότη Συμμετείχε μαζί με την Πενθεσίλεια στον Τρωικό πόλεμο όπου σκοτώθηκε από τον Αχιλλέα (Κόιντος Σμυρναίος 1.45, 1.532).

Αντιόχη (Υγίνος Ιστορίες 163).

Αντιόπη Ερωτεύθηκε τον Θησέα. Ήταν αδελφή της Ιππολύτης, ή ίσως το ίδιο πρόσωπο (Ιππολύτη). Ο γιός της από τον Θησέα ονομαζόταν Ιππόλυτος. Σκοτώθηκε είτε από την Μολπάδεια, ή από τον Θησέα. (Διόδωρος 4.28.3; Υγίνος Ιστορίες 241, Παυσανίας 1.2.1).

Αρμοθόη Συμμετείχε μαζί με την Πενθεσίλεια στον Τρωικό πόλεμο και σκοτώθηκε από τον Αχιλλέα (Κόιντος Σμυρναίος 1.44, 1.533).

Άρπη Πολέμησε στο πλευρό του Αιήτη εναντίον των Περσών (Βαλέριος 6.375).

Αστέρια Σκοτώθηκε από τον Ηρακλή (Διόδωρος 4.16.2).

Βρεμούσα. Συμμετείχε μαζί με την Πενθεσίλεια στον Τρωικό πόλεμο και σκοτώθηκε από τον Ιδομενέα (Κόιντος Σμυρναίος 1.43, 1.247).

Γλαύκη 6 (Υγίνος Ιστορίες 163).

Διηάνειρα Σκοτώθηκε από τον Ηρακλή (Διόδωρος 4.16.2).

Δεριμάχεια. Συμμετείχε μαζί με την Πενθεσίλεια στον Τρωικό πόλεμο και σκοτώθηκε από τον Διομήδη (Κόιντος Σμυρναίος 1.45, 1.260).

Δερινόη. Συμμετείχε μαζί με την Πενθεσίλεια στον Τρωικό πόλεμο και σκοτώθηκε από τον Αίαντα (Κόιντος Σμυρναίος 1.42, 1.258).

Διοξίππη 4 (Υγίνος Ιστορίες 163).

Ερίβεια Σκοτώθηκε από τον Ηρακλή (Διόδωρος4.16.2).

Ευρυάλη Πολέμησε στο πλευρό του Αιήτη εναντίον των Περσών (Βαλέριος 6.370).

Ευρυβία Σύντροφος της Αρτέμιδος στο κυνήγι. Σκοτώθηκε από τον Ηρακλή (Διόδωρος 4.16.2).

Ευάνδρη. Συμμετείχε μαζί με την Πενθεσίλεια στον Τρωικό πόλεμο και σκοτώθηκε από τον Μηριόνη (Κόιντος Σμυρναίος 1.43, 1.254).

Θάληστρις. Επισκέφθηκε τον Μέγα Αλέξανδρο το 329 π.Χ με σκοπό να τεκνοποιήσει τον απόγονό του. (Διόδωρος Σικελιώτης Ιστορικά β. ΙΖ’ μέρος β’ κεφ. 77).

Θεμόδοσα. Συμμετείχε μαζί με την Πενθεσίλεια στον Τρωικό πόλεμο και σκοτώθηκε από τον Μηριόνη (Κόιντος Σμυρναίος 1.46, 1.254).

Θόη Πολέμησε στο πλευρό του Αιήτη εναντίον των Περσών. Σκοτώθηκε από τον Γέσανδρο (Βαλέριος 6.375).

Ιππολύτη 1 Βασίλισσα των Αμαζόνων η οποία κατείχε την ζώνη που αναζητούσε ο Ηρακλής. Σκοτώθηκε από τον Ηρακλή (Απολλόδωρος 2.5.9; Διόδωρος 4.16.1, Πλουτάρχου Ηθικά 45, Κόιντος Σμυρναίος 6.242).

Ιππολύτη 2 Αμαζόνα  η οποία επιτέθηκε κατά των Αθηνών όταν ο Θησέας επρόκειτο να παντρευτεί την Φαίδρα. Ορισμένες φορές ταυτοποιείται με την Αντιόπη (δείτε ανωτέρω). Σύζυγος του Θησέα και μητέρα του Ιππολύτου. Ορισμένοι λένε ότι σκοτώθηκε κατά λάθος από την Πενθεσίλεια, άλλοι ότι σκοτώθηκε από τον Θησέα και άλλοι ότι την σκότωσε η Μολπάδεια ενώ πολεμούσε στο πλευρό του Θησέα εναντίον των Αμαζόνων. Τέλος υπάρχει η εκδοχή να πέθανε από ερωτική απογοήτευση στα Μέγαρα. (Απολλόδωρος Επιτομή 1.16-17, 5.1-2, Απολλόδωρος Ρόδιος 2.966, Παυσανίας 1.41.7, Πλούταρχος Θησεύς 27.4, Κόιντος Σμυρναίος 1.24, Στάτιος Θηβαΐδα 12.636).

Ιπποθόη Συμμετείχε μαζί με την Πενθεσίλεια στον Τρωικό πόλεμο και σκοτώθηκε από τον Αχιλλέα (Υγίνος Ιστορίες 163, Κόιντος Σμυρναίος 1.44, 1.532).

Ιφινόμη (Υγίνος Ιστορίες 163).

Κελαινώ Σύντροφος της Αρτέμιδος στο κυνήγι. Σκοτώθηκε από τον Ηρακλή (Διόδωρος 4.16.2).

Κλώνη. Συμμετείχε μαζί με την Πενθεσίλεια στον Τρωικό πόλεμο και σκοτώθηκε από τον Ποδάρκη (Κόιντος Σμυρναίος 1.42, 1.235ff).

Κλημήνη (Υγίνος Ιστορίες 163).

Λαομάχη (Υγίνος Ιστορίες 163).

Λύκη. Πολέμησε στο πλευρό του Αιήτη εναντίον των Περσών. Σκοτώθηκε από τον Γέσανδρο. (Βαλέριος 6.374).

Μάρπη Σκοτώθηκε από τον Ηρακλή (Διόδωρος 4.16.3).

Μελανίπη Αιχμαλωτίσθηκε από τον Ηρακλή, αλλά την απελευθέρωσε η αδελφή της Ιππολύτη δίδοντάς του ως λύτρα την ζώνη της. (Απολλόδωρος Ρόδιος 2.966ff, Διόδωρος 4.16.4).

Μενίππη Πολέμησε στο πλευρό του Αιήτη εναντίον των Περσών. (Βαλέριος 6.377).

Μολπάδεια Λέγεται ότι αυτή σκότωσε την Ιππολύτη και κατόπιν την σκότωσε ο Θησέας. (Παυσανίας 1.2.1).

Μύρινα. Βασίλισσα των Αμαζόνων (Διόδωρος3.54.2, Όμηρος 2.813, Στράβων 12.8.6).

Ξάνθη (Υγίνος Ιστορίες 163).

Οκυάλη (Υγίνος Ιστορίες 163).

Οτρήρη. Βασίλισσα των Αμαζόνων και η πρώτη που έκτισε ναό στην Έφεσο προς τιμήν της Αρτέμιδος. Ήταν σύζυγος του Άρη και μητέρα της Πενθεσίλειας. (Απολλόδωρου Επιτομή 5.1, Απολλόδωρος Ρόδιος 2.386, Υγίνος Ιστορίες 163, 223, 225).

Πενθεσίλεια Λέγεται ότι σκότωσε την αδελφή της Ιππολύτη (όχι την βασίλισσα) και κατόπιν υιοθετήθηκε από τον βασιλέα της Τροίας Πρίαμο. Ο Αχιλλέας την σκότωσε κατά τον Τρωικό πόλεμο, αλλά την ερωτεύθηκε μετά θάνατον γοητευμένος από την ομορφιά και γενναιότητά της. Αυτή δε ήταν η αιτία που γρονθοκόπησε τον Θερσίτη μέχρι θανάτου διότι τον ειρωνεύθηκε για τον έρωτά του. (Αιθιοπίς, Απολλόδωρος Επιτομή 5.1; Υγίνος Ιστορίες 112, 163, Κόιντος Σμυρναίος 1.19ff, 1.619ff, 1.671, Τριφιόδωρος 35).

Πολεμούσα. Συμμετείχε μαζί με την Πενθεσίλεια στον Τρωικό πόλεμο και σκοτώθηκε από τον Αχιλλέα (Κόιντος Σμυρναίος 1.42, 1.531).

Πολυδώρα (Υγίνος Ιστορίες 163).

Προθόη Σκοτώθηκε από τον Ηρακλή (Διόδωρος 4.16.2).

Τεκμέσσα Σκοτώθηκε από τον Ηρακλή (Διόδωρος 4.16.2).

Φιλιππίς Σκοτώθηκε από τον Ηρακλή (Διόδωρος 4.16.2).

Φοίβη Σύντροφος της Αρτέμιδος στο κυνήγι. Σκοτώθηκε από τον Ηρακλή (Διόδωρος 4.16.2).

 
Το έργο με τίτλο Αμαζόνες από τον δημιουργό Χείλων διατίθεται με άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές.