Γίγαντες του Πότσδαμ

εξώφυλλο: Ο Φρειδερίκος Γουίλιαμ Ι επιθεωρεί τους Γίγαντες του Πότσδαμ, Ward and Lock’s Illustrated History of the World, που δημοσιεύτηκε γύρω στο 1882.(Φωτογραφία: Universal History Archive/Universal Images Group via Getty Images)

Οι Γίγαντες του Πότσδαμ ήταν το όνομα που δόθηκε στο 6^ο Σύνταγμα πεζικού της Πρωσίας. Το σύνταγμα το οποίο αποτελούνταν από στρατιώτες ψηλότερους από τον μέσο όρο της εποχής, ιδρύθηκε το 1675 και διαλύθηκε το 1806, μετά την ήττα των Πρώσων από τον Ναπολέοντα. Καθ’ όλη τη διάρκεια της βασιλείας του Πρώσου βασιλιά Φρειδερίκου Γουλιέλμου Ι (1688–1740) η μονάδα ήταν γνωστή ως Φρουρά Γιγάντων του Πότσδαμ στα Γερμανικά, αλλά ο Πρωσικός πληθυσμός τους έδωσε γρήγορα το παρατσούκλι Ψηλά Παιδιά.

Φρειδερίκος Γουλιέλμος Ι της Πρωσίας – Ο Λιτός βασιλέας

Μελετώντας το ιστορικό προφίλ του βασιλιά Φρειδερίκου από την αρχή της βασιλείας του (1713 – 1740) επέδειξε αυστηρές, λιτές, ευσεβείς και μιλιταριστικές τάσεις. Η λιτότητα φάνηκε όταν στην ηλικία των 25 ετών που ανήλθε στο θρόνο, πούλησε τα περισσότερα από τα άλογα, τα κοσμήματα και τα έπιπλα του πατέρα του, καθώς δεν πίστευε ότι το θησαυροφυλάκιο είναι πηγή προσωπικών εσόδων.

Γνωστός ως ο βασιλιάς Στρατιώτης, ο Φρειδερίκος αναμόρφωσε τον Πρωσικό Στρατό κάνοντας σαρωτικές αλλαγές στη στράτευση και την εκπαίδευση, εισάγοντας παράλληλα νεότερες τεχνολογίες όπως τα σιδερένια εμπροσθογεμή μακρύκανα τυφέκια για τη διατήρηση αποτελεσματικών ρυθμών πυρός. Μεταφραζόμενες σε αριθμούς, αυτές οι μεταρρυθμίσεις μετέτρεψαν τον Πρωσικό στρατό σε μια καλά εκπαιδευμένη δύναμη 83.000 ανδρών (από 38.000) που τον καθιστούσε έναν από τους κορυφαίους Ευρωπαϊκούς στρατούς του 18^ου αιώνα.

**Φρειδερίκος Γουλιέλμος Ι** Samuel Theodor Gericke, Public domain, via Wikimedia Commons

Η εμμονή του Φρειδερίκου

Ωστόσο, πέρα από τις μεταρρυθμίσεις, υπήρξε μια σχεδόν ιδιόμορφη αντίληψη του Φρειδερίκου για τα στρατιωτικά ζητήματα. Ένα τμήμα αυτής της προσωπικής «ιδιοτροπίας» εκδηλώθηκε μέσω του προαναφερθέντος συντάγματος «Γίγαντες του Πότσδαμ». Επίσημα η μόνη απαίτηση για την ένταξη σε αυτό το φαινομενικά ελίτ τμήμα ήταν το ύψος του υποψηφίου να είναι πάνω από 2 μέτρα, ύψος πολύ μεγαλύτερο από το μέσο ύψος ανδρών της περιόδου. Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι ο Φρειδερίκος είχε ύψος περίπου 1,60 μ.

Είναι περιττό να πούμε ότι όπως αρμόζει σε ένα βασιλικό σύνταγμα, τα μέλη απολάμβαναν ειδικό καθεστώς, με ακριβά καταλύματα και το καλύτερο φαγητό. Επιπλέον, όσο ψηλότερος ήταν ένας στρατιώτης, τόσο περισσότερο αμείβονταν – επομένως οι υψηλές αποδοχές βασίζονται κυριολεκτικά στο ύψος του μέλους.

Όπως ήταν αναμενόμενο, ορισμένοι ψηλοί άνδρες εντάχθηκαν οικειοθελώς στην ομάδα για να προωθήσουν τη στρατιωτική τους σταδιοδρομία. Κάτω όμως από το πέπλο της βασιλικής αξιοπιστίας, τα προνόμια παραπλάνησαν πολλούς από τους «Γίγαντες του Πότσδαμ». Για παράδειγμα, μερικές φορές, ορισμένοι από τους Γίγαντες συγκεντρώνονταν σύμφωνα με την ιδιοτροπία του βασιλιά – όχι για να επιδείξουν την πολεμική τους ανδρεία, αλλά ως ένστολοι για να φτιάξουν το κέφι του βασιλιά.

Οι διαδικασίες πήραν αστεία τροπή όταν πολλοί από αυτούς τους στρατιώτες παρήλαυναν στην κρεβατοκάμαρα του βασιλιά (όταν ο Φρειδερίκος Γουίλιαμ ήταν λυπημένος ή άρρωστος) πριν από θεματικά ντυμένους «Μαυριτανούς» με τουρμπάνι εξοπλισμένους με κύμβαλα και τρομπέτες και τη μασκότ των γρεναδιέρων… μια τεράστια αρκούδα. Ο Φρειδερίκος Γουίλιαμ εκμυστηρεύτηκε κάποτε στον Γάλλο πρέσβη:

Το πιο όμορφο κορίτσι ή γυναίκα στον κόσμο είναι αδιάφορες για μένα, αλλά οι ψηλοί στρατιώτες – είναι η αδυναμία μου.

**Σύγχρονη αναπαράσταση των Γιγάντων του Πότσδαμ**

Η εξέλιξη

Περιέργως, ενώ ορισμένοι από τους υποψηφίους εντάχθηκαν πρόθυμα στην υπηρεσία, άλλοι απλώς απήχθησαν ή «κανονίστηκαν» να εισαχθούν βίαια στο σύνταγμα. Μέρος της παράξενης διαδικασίας πρόσληψης περιλάμβανε άμεσες πληρωμές στους γαιοκτήμονες για την διάθεση των υψηλόσωμων αγροτών τους. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ακόμη και νεογέννητα μωρά σημαδεύονταν με κόκκινα φουλάρια, εφόσον θεωρούνταν ασυνήθιστα ψηλά για την ηλικία τους.

Ξένοι μονάρχες (όπως ο αυτοκράτορας της Αυστρίας ακόμη και ο Οθωμανός Σουλτάνος) προμήθευαν τον Πρώσο βασιλιά με πανύψηλους στρατιώτες για να ενισχύσουν τις διπλωματικές σχέσεις. Επί παραδείγματι ο Τσάρος Πέτρος ο Μέγας πιθανότατα «χάρισε» στον Φρειδερίκο Γουίλιαμ πολλούς ψηλούς στρατιώτες σε αντάλλαγμα για το περίφημο Κεχριμπαρένιο Δωμάτιο (σχεδιάστηκε στην Πρωσία).

Όσο για τις απαγωγές, το ψηλότερο γνωστό μέλος του συντάγματος Γίγαντες του Πότσδαμ – ο Ιρλανδός Τζέιμς Κέρκλαντ (με ύψος 2,17 μέτρα) πιθανότατα εξαπατήθηκε από ψευδή παραπομπή ως πεζικάριος στον Πρώσο πρεσβευτή στο Λονδίνο.

Μόλις ο Κέρκλαντ παρουσιάστηκε να αναλάβει καθήκοντα, τον έδεσαν, τον φίμωσαν και μετά τον έστειλαν στην Πρωσία με πλοίο. Υπήρξε μια άλλη περίπτωση όταν ο Φρειδερίκος προσπάθησε να απαγάγει έναν πολύ ψηλό Αυστριακό διπλωμάτη. Κρίνοντας από αυτά τα περίεργα περιστατικά, μπορεί κάποιος να υποθέσει ότι τουλάχιστον ορισμένα μέλη των «Γιγάντων του Πότσδαμ» εξαναγκάστηκαν να ενταχθούν στο σύνταγμα.

Ο Τζέιμς Κέρκλαντ με την στολή των Γιγάντων του Πότσδαμ που αποτελείτο από κόκκινη μίτρα, Πρωσικό μπλε σακάκι με χρυσό κορδόνι, κόκκινο παντελόνι και λευκές γκέτες. Johann Christof Merck, Public domain, via Wikimedia Commons

Στρατιώτες επιδείξεων

Ανατρέχοντας σε άλλα γεγονότα, λέγεται ότι ο Πρώσος βασιλιάς ασχολήθηκε με την ευγονική για να εκθρέψει μεγαλόσωμους στρατιώτες, συνδυάζοντας ψηλούς άνδρες με ψηλές γυναίκες. Υπάρχουν επίσης ιστορίες για το πώς ο Φρειδερίκος προέδρευσε σε αποκλίνοντα πειράματα που περιλάμβαναν σωματικό τέντωμα γρεναδιέρων σε ειδικά κατασκευασμένο ράφι, σε μια προσπάθεια να τους κάνει ψηλότερους. Τέτοιες ανησυχητικές ενέργειες προφανώς απέτυχαν, με την τελευταία διαδικασία να εγκαταλείπεται πιθανώς μετά από υποψίες ανταρσίας.

Όλες αυτές οι παράξενες προσπάθειες οδηγούν στο ερώτημα – ήταν οι «Γίγαντες του Πότσδαμ» έτοιμοι για μάχη σε πραγματικά στρατιωτικά σενάρια; Η απάντηση είναι ότι ενώ αρχικά είχε γίνει εκτίμηση για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα των ψηλών ανδρών όσον αφορά στον χειρισμό εμπροσθογεμών όπλων, η πραγματικότητα τη διέψευσε – ειδικά με τα δυσκίνητα χαρακτηριστικά του γιγαντισμού.

Επιπλέον, ο Φρειδερίκος δεν χρησιμοποίησε στην πραγματικότητα το σύνταγμα σε κανένα σενάριο μάχης, ακόμη και κατά τη διάσημη παρέμβασή του στον Μεγάλο Βόρειο Πόλεμο, περίπου το 1715 μ.Χ. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι ο βασιλιάς θεώρησε ότι οι στρατιώτες του ήταν περισσότερο χρήσιμοι για επιδείξεις παρά για τον πραγματικό πόλεμο.

Διάλυση

Σε κάθε περίπτωση, εκτιμάται ότι όταν απεβίωσε ο βασιλιάς το 1740 το σύνταγμα των Γιγάντων του Πότσδαμ αριθμούσε από 2.500 έως 3.200 άνδρες,. Ο διάδοχός του, Φρειδερίκος ΙΙ (γνωστότερος ως Φρειδερίκος ο Μέγας) ωστόσο, δεν μοιραζόταν τον ίδιο ενθουσιασμό για τους ένστολους ψηλούς άνδρες.

Με την άνοδο στο θρόνο, διέλυσε αμέσως μεγάλο μέρος του συντάγματος, με τα περισσότερα από τα μέλη να τοποθετούνται σε άλλες μονάδες μάχης. Το σύνταγμα υποβιβάστηκε σε τάγμα που χρησιμοποιήθηκε ενεργά σε πολλές στρατιωτικές εμπλοκές κατά τη διάρκεια του 18^ου αιώνα. Τέλος, το τάγμα είναι γνωστό ότι παραδόθηκε (και έτσι διαλύθηκε πλήρως) μετά την ανεπανάληπτη Πρωσική ήττα στη μάχη της Ιένας το 1806.