εξώφυλλο: Πορτρέτο του Francisco Pizarro από τον Amable-Paul Coutan, 1835 Amable-Paul Coutan, Public domain, via Wikimedia Commons

copyright © μετάφραση – επιμέλεια Χείλων

Ο Φρανθίσκο Πιθάρρο (1475-26 Ιουνίου 1541) ήταν Ισπανός εξερευνητής και κατακτητής. Με μια μικρή δύναμη Ισπανών, κατάφερε να αιχμαλωτίσει το 1532, τον Αταουάλπα, αυτοκράτορα της πανίσχυρης Αυτοκρατορίας των Ίνκας. Τελικά, οδήγησε τους άνδρες του σε νίκη επί των Ίνκας, συγκεντρώνοντας στην πορεία απίστευτες ποσότητες χρυσού και αργύρου.

Βίος

Ο Φρανθίσκο Πιθάρρο γεννήθηκε στο Τρουχίγιο/Trujilo ως ένα από τα πολλά νόθα παιδιά του Γκονθάλο Πιθάρρο Ροντρίγκεζ ντε Αγκιλάρ/Gonzalo Pizarro Rodríguez de Aguilar, ευγενή της επαρχίας Εξτρεμαδούρα/Extremadura της Ισπανίας, ο οποίος είχε διακριθεί στους πολέμους στην Ιταλία. Μητέρα του ήταν η Φρανθίσκα Γκονθάλες/Francisca Gonzalez, υπηρέτρια στο σπίτι των Πιθάρρο. Ως νέος, ο Φρανθίσκο ζούσε με τη μητέρα και τα αδέλφια του και φρόντιζε τα ζώα στα χωράφια. Ως νόθος, ο Πιθάρρο δεν ήλπιζε σε κληρονομικά δικαιώματα και αποφάσισε να γίνει στρατιώτης. Είναι πιθανό να ακολούθησε τα βήματα του πατέρα του στα πεδία μάχης της Ιταλίας για ένα χρονικό διάστημα πριν ακούσει για τα πλούτη της Αμερικής. Στον Νέο Κόσμο πήγε για πρώτη φορά το 1502 συμμετέχοντας σε αποικιακή αποστολή με επικεφαλής τον Νικολάς ντε Οβάντο/Nicolás de Ovando.

Σαν Σεμπαστιάν ντε Ουραμπά και Ντάριεν

Το 1508, ο Πιθάρρο εντάχθηκε στην αποστολή του Αλόνσο ντι Οχέδα/Alonso de Hojeda στην ηπειρωτική χώρα. Πολέμησαν τους ντόπιους και δημιούργησαν έναν οικισμό ονόματι Σαν Σεμπαστιάν ντε Ουραμπά/San Sebastián de Urabá. Περιστοιχιζόμενος από εξαγριωμένους ιθαγενείς και με ελάχιστες προμήθειες, ο Οχέδα ξεκίνησε για το Σάντο Ντομίνγκο στις αρχές του 1510 για ενισχύσεις και προμήθειες και όταν  μετά από 50 ημέρες, ο Πιθάρρο ξεκίνησε με τους επιζώντες εποίκους για το Σάντο Ντομίνγκο. Στην πορεία, συμμετείχαν σε αποστολή εγκατάστασης στην περιοχή Ντάριεν/Darién όπου ο Πιθάρρο υπηρέτησε ως δεύτερος στη διοίκηση μετά τον Βάσκο Νούνιεθ ντε Μπαλμπόα/Vasco Nuñez de Balboa.

Πρώτη αποστολή

Τον Νοέμβριο του 1524, η πρώτη από τις τρεις αποστολές αναχώρησε από τον Παναμά για την κατάκτηση του Περού με περίπου 80 άνδρες και 40 άλογα.  Ο Χουάν ντε Σαλθέδο/Juan de Salcedo ήταν βασικός κομιστής, ο Νικολάς ντε Ριμπέρα/Nicolás de Ribera ήταν ταμίας και ο Χουάν Καρβάγιο/Juan Carvallo ήταν επιθεωρητής.

Ο Ντιέγκο ντε Αλμάγκρο/Diego de Almagro έμεινε πίσω για να στρατολογήσει άνδρες, να συγκεντρώσει πρόσθετες προμήθειες και να ενταχθεί αργότερα στον Πιθάρρο. Ο κυβερνήτης του Παναμά, Πέδρο Άριας Ντάβιλα/Pedro Arias Dávila, ενέκρινε αρχικά την εξερεύνηση της Νότιας Αμερικής. Η πρώτη αποστολή του Πιθάρρο, ωστόσο, αποδείχθηκε αποτυχημένη, καθώς οι κονκισταδόρ του, που έπλεαν στις ακτές του Ειρηνικού, έφθασαν μέχρι την Κολομβία πριν υποκύψουν στην κακοκαιρία, την έλλειψη τροφής και αψιμαχίες με εχθρικούς ντόπιους, σε μία από τις οποίες ο Αλμάγκρο έχασε το μάτι του από βέλος. Οι ονομασίες που έδωσαν στις τοποθεσίες οι Ισπανοί κατά τη διαδρομή τους, συμπεριλαμβανομένου του Puerto Deseado/επιθυμητό λιμάνι, του Puerto del Hambre/λιμάνι της πείνας και του Punta Quemado ή του Puebla Quemado/καμένο λιμάνι, επιβεβαιώνουν τις δυσκολίες τους. Φοβούμενος εχθρικές συναντήσεις όπως αυτή που υπέστη η αποστολή στη μάχη της Πούντα Κεμάντα, ο Πιθάρρο τερμάτισε την πρώτη του αποστολή και επέστρεψε στον Παναμά.

 

Δεύτερη Αποστολή

Δύο χρόνια αργότερα ο Πιθάρρο, ο Αλμάγκρο και ο Ερνάντο ντε Λούκε/Hernando de Luque ξεκίνησαν τις ετοιμασίες για μια δεύτερη αποστολή με άδεια από τον Ντάβιλα. Ο κυβερνήτης, που προετοίμαζε ο ίδιος αποστολή βόρεια της Νικαράγουα, ήταν απρόθυμος να επιτρέψει άλλη αποστολή, έχοντας χάσει την εμπιστοσύνη του στον Πιθάρρο, αλλά οι τρεις συνεργάτες τελικά τον έπεισαν και συναίνεσε. Μέχρι τότε όμως ένας νέος κυβερνήτης θα διαδεχόταν την Ντάβιλα. Ο Πέδρο ντε λος Ρίος/Pedro de los Ríos ανέλαβε τον Ιούλιο του 1526 και αρχικά ενέκρινε τις αποστολές του Πιθάρρο (θα τον συναντούσε αρκετά χρόνια αργότερα στο Περού).

Στις 10 Μαρτίου 1526 ο Πιθάρρο αναχώρησε από τον Παναμά με δύο πλοία, 160 άνδρες και αρκετά άλογα, φτάνοντας μέχρι τον ποταμό Σαν Χουάν στη Κολομβία. Λίγο μετά την άφιξή του η ομάδα χώρισε, με τον Πιθάρρο να μένει για να εξερευνήσει το νέο και συχνά επικίνδυνο έδαφος στα ανοικτά των βαλτωμένων Κολομβιανών ακτών, ενώ ο έτερος της αποστολής, Αλμάγκρο, επέστρεψε στον Παναμά για ενισχύσεις. Ο καπετάνιος Μπαρτολομέ Ρουίθ/Bartolomé Ruiz, συνέχισε να πλέει νότια και αφού διέσχισε τον ισημερινό, βρήκε και αιχμαλώτισε μια βάρκα, με ντόπιους από την Τούμπες, οι οποίοι προς έκπληξη όλων, μετέφεραν υφάσματα, κεραμικά αντικείμενα και μερικά κομμάτια χρυσού, ασημιού και σμαραγδιών, καθιστώντας τα ευρήματα του Ρουίθ, επίκεντρο αυτής της αποστολής. Ορισμένοι ντόπιοι μεταφέρθηκαν στο πλοίο του Ρουίθ για να χρησιμεύσουν ως διερμηνείς.

Το πλοίο στη συνέχεια έπλευσε βόρεια για τον ποταμό Σαν Χουάν, όπου φτάνοντας βρήκε τον Πιθάρρο και τους άνδρες του εξαντλημένους από τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν εξερευνώντας τη νέα περιοχή. Μετά από λίγο έφτασε στο λιμάνι και ο Αλμάγκρο με προμήθειες και ενίσχυση τουλάχιστον ογδόντα νεοσύλλεκτων που είχαν φτάσει στον Παναμά από την Ισπανία. Τα ευρήματα και τα εξαιρετικά νέα από τον Ρουίθ μαζί με τις ενισχύσεις του Αλμάγκρο χαροποίησαν τον Πιθάρρο και τους κουρασμένους στρατιώτες του. Αποφάσισαν να επιστρέψουν στο έδαφος που είχε ήδη εξερευνήσει ο Ρουίθ και μετά από ένα δύσκολο ταξίδι λόγω των ισχυρών ανέμων και των ρευμάτων, έφτασαν στο Ατακάμες στις ακτές του Ισημερινού. Εκεί βρήκαν ιθαγενή πληθυσμό που πρόσφατα είχε τεθεί υπό τον έλεγχο των Ίνκας. Δυστυχώς για τους κονκισταδόρ, οι πολυάριθμοι ιθαγενείς που συνάντησαν φάνηκαν τόσο εχθρικοί που οι Ισπανοί αποφάσισαν να μην εισέλθουν στην ενδοχώρα.

Οι Περιβόητοι Δεκατρείς

Μετά από πολλές διαμάχες μεταξύ Πιθάρρο και Αλμάγκρο, αποφασίστηκε ότι ο Πιθάρρο θα έμενε σε ασφαλές μέρος, το Ίσλα ντε Γκάγιο/Isla de Gallo, κοντά στην ακτή, ενώ ο Αλμάγκρο θα επέστρεφε στον Παναμά για περισσότερες ενισχύσεις – αυτή τη φορά με αποδείξεις του χρυσού που είχαν βρει και την είδηση για την ανακάλυψη της πλούσιας γης που είχαν εξερευνήσει. Ο νέος κυβερνήτης του Παναμά, Πέδρο ντε λος Ρίος, είχε μάθει για τις ατυχίες των αποστολών του Πιθάρρο και τους θανάτους διαφόρων εποίκων που είχαν πάει μαζί του και φοβούμενος αποτυχία, απέρριψε την αίτηση του Αλμάγκρο για συνέχιση των πόρων. Επιπλέον, διέταξε την άμεση αποστολή δύο πλοίων υπό τον Χουάν Ταφούρ με σκοπό να φέρει τον Πιθάρρο και το πλήρωμά του πίσω στον Παναμά.

Ο Πιθάρρο δεν είχε καμία πρόθεση να επιστρέψει και όταν ο Ταφούρ έφτασε στο Ίσλα, ο Πιζάρο χάραξε μια γραμμή στην άμμο, λέγοντας:

«Εδώ είναι το Περού με τα πλούτη του, εδώ ο Παναμάς και η φτώχεια του. Επιλέξτε, τι συμφέρει τον καθέναν. Εγώ, πηγαίνω νότια».

Με τον Πιθάρρο έμειναν μόνο δεκατρείς άντρες, οι οποίοι έγιναν γνωστοί ως Οι Περιβόητοι Δεκατρείς/Los trece de la fama ενώ οι υπόλοιποι έμειναν με τον Ταφούρ. Ο Ρουίθ επιβιβάστηκε σε ένα από τα πλοία με σκοπό να ενωθεί με τον Αλμάγκρο και τον Λούκε στις προσπάθειές τους να συγκεντρώσουν ενισχύσεις. Λίγο μετά την αναχώρησή των πλοίων, ο Πιθάρρο και οι άνδρες του κατασκεύασαν ένα πρόχειρο σκάφος και ταξίδεψαν 25 λεύγες βόρεια στη Λα Ίσλα Γοργόνα, όπου θα παρέμεναν για επτά μήνες μέχρι την παραλαβή νέων προμηθειών.

Πίσω στον Παναμά, ο Πέδρο ντε λος Ρίος συναίνεσε να στείλει πλοίο, αλλά μόνο για να φέρει τον Πιθάρρο πίσω σε έξι μήνες και να εγκαταλείψει εντελώς την αποστολή. Ο Αλμάγκρο και ο Λούκε άδραξαν την ευκαιρία και έφυγαν από τον Παναμά για να συναντήσουν και πάλι τον Πιθάρρο στη Λα Ίσλα Γοργόνα. Κατά τη συνάντησή τους με τον Πιθάρρο αποφάσισαν να συνεχίσουν να πλέουν νότια κατόπιν συστάσεων των ινδιάνων διερμηνέων του Ρουίθ.

Μέχρι τον Απρίλιο του 1528, έφτασαν στη βορειοδυτική περιοχή Τούμπες, έχοντας την πρώτη επιτυχία που επιθυμούσαν τόσο καιρό. Εκεί έγιναν δεκτοί με ένα θερμό καλωσόρισμα και προμήθειες από τους κατοίκους της περιοχής. Τις επόμενες ημέρες, δύο από τους άνδρες του Πιθάρρο, ο Αλόνσο ντε Μολίνα και ο Πέδρο ντε Κάντια, αφού κατόπτευσαν την περιοχή, ανέφεραν τα ορυκτά πλούτη, συμπεριλαμβανομένων των διακοσμήσεων από άργυρο και χρυσό γύρω από την κατοικία του αρχηγού και την φιλόξενη υποδοχή από τους ιθαγενείς. Οι Ισπανοί είδαν επίσης για πρώτη φορά το Περουβιανό λάμα, το οποίο ο Πιθάρρο ονόμασε μικρή καμήλα. Αυτά τα γεγονότα χρησίμευσαν ως απόδειξη για να πειστεί η αποστολή ότι ο πλούτος και η δύναμη που εκτίθενται στις Τούμπες ήταν ένα δείγμα του πλούτου του περουβιανού εδάφους. Οι κατακτητές αποφάσισαν να επιστρέψουν στον Παναμά για να προετοιμάσουν την τελική αποστολή με περισσότερους νεοσύλλεκτους και προμήθειες. Πριν φύγει, ωστόσο, ο Πιθάρρο και οι οπαδοί του έπλευσαν νότια κατά μήκος της ακτής για να δουν αν μπορούσε να βρεθεί κάτι ενδιαφέρον. Ο ιστορικός Ουίλιαμ Πρέσκοτ/William H. Prescott αφηγείται ότι αφού πέρασαν από εδάφη που ονόμασαν Κάμπο Μπλάνκο/Cabo Blanco, Παίτα/Payta, Σετσούρα/Sechura, Πούντα ντε Αγκούχα/Punta de Aguja, Σάντα Κρούθ/Santa Cruz και Τρουχίγιο/Trujillo (ιδρύθηκε από τον Αλμάγκρο χρόνια αργότερα) τελικά έφτασαν για πρώτη φορά στο νοτιότερο σημείο της Νότιας Αμερικής.

Κατά την επιστροφή τους στον Παναμά, ο Πιθάρρο σταμάτησε για λίγο στις Τούμπες, όπου δύο από τους άνδρες του είχαν αποφασίσει να μείνουν για να μάθουν τα έθιμα και τη γλώσσα των ιθαγενών. Ο Πιθάρρο πήρε μαζί του επίσης δύο νέους για να μάθουν ισπανικά, εκ των οποίων ο ένας βαφτίστηκε Φελιπίγιο/Felipillo και υπηρέτησε ως διερμηνέας και ο άλλος ονομάστηκε Μαρτινίγιο/Martinillo.  Η τελευταία στάση του ήταν στο Λα Ίσλα Γοργόνα, όπου είχαν μείνει δύο από τους άρρωστους άνδρες του (ο ένας πέθανε). Μετά από τουλάχιστον 18 μήνες, ο Πιθάρρο και οι οπαδοί του αγκυροβόλησαν στα ανοικτά των ακτών του Παναμά προκειμένου να προετοιμαστούν για την τελική αποστολή.

Τρίτη Αποστολή

Το καλοκαίρι του 1528 ο Πιθάρρο μετέβη προσωπικά στην Ισπανία για να πείσει τον βασιλιά να του δώσει μια τρίτη ευκαιρία. Ο βασιλιάς Κάρολος Ι της Ισπανίας, εντυπωσιασμένος από τον εύγλωττο βετεράνο, συμφώνησε και ανέθεσε στον Πιθάρρο την διακυβέρνηση των κατακτημένων εδαφών. Ο Πιθάρρο πήρε μαζί του στον Παναμά τα τέσσερα αδέλφια του: Γκονθάλο, Χερνάντο, Χουάν Πιθάρρο και Φρανθίσκο Μαρτίν ντε Αλκάνταρα. Το 1530, ο Πιθάρρο και ο Αλμάγκρο επέστρεψαν στις δυτικές ακτές της Νότιας Αμερικής. Στην τρίτη του αποστολή, ο Πιθάρρο είχε περίπου 160 άνδρες και 37 άλογα. Αποβιβάστηκαν στις ακτές του Ισημερινού κοντά στο Γκουαγιακίλ. Το 1532 επέστρεψαν στις Τούμπες που πλέον ήταν ερείπια, έχοντας καταστραφεί στον εμφύλιο πόλεμο των Ίνκας.

Εμφύλιος Πόλεμος Ίνκας

Ενώ ο Πιθάρρο ήταν στην Ισπανία, ο αυτοκράτορας των Ίνκας Ουάινα Κάπακ/Huayna Capac πέθανε πιθανώς από ευλογιά και δύο από τους γιους του άρχισαν να πολεμούν για την διαδοχή. O Ουασκάρ/Huáscar, ο πρεσβύτερος των δύο, έλεγχε την πρωτεύουσα Κούσκο, ενώ ο Αταουάλπα/Atahualpa, ο μικρότερος αδελφός, έλεγχε τη βόρεια πόλη Κίτο και το σημαντικότερο είχε την υποστήριξη τριών μεγάλων στρατηγών: του Κίσκις/Quisquis, του Ρουμινιάουι/Rumiñahui και του Τσαλκουτσίμα/Chalcuchima. Ένας αιματηρός εμφύλιος πόλεμος μαινόταν σε όλη την αυτοκρατορία καθώς πολεμούσαν οι υποστηρικτές των διεκδικητών. Κάποια στιγμή στα μέσα του 1532, ο στρατηγός Κίσκις απώθησε τις αντίπαλες δυνάμεις έξω από το Κούσκο και αιχμαλώτισε τον Ουασκάρ. Ο πόλεμος είχε τελειώσει, αλλά η αυτοκρατορία των Ίνκας ήταν σε ερείπια την ίδια που πλησίαζε μια πολύ μεγαλύτερη απειλή…ο Πιθάρρο και οι στρατιώτες του.

Σύλληψη Αταουάλπα

Τον Νοέμβριο του 1532, ο Πιθάρρο και οι άνδρες του κατευθύνθηκαν προς την ενδοχώρα, όπου τους περίμενε μια έκπληξη. Στην γειτονική πόλη Καγιαμάρκα έτυχε να βρίσκεται ο αυτοκράτορας Αταουάλπα, που απολάμβανε τη νίκη του επί του Ουασκάρ, ο οποίος μεταφέρθηκε στην Καγιαμάρκα αλυσοδεμένος. Οι Ισπανοί έφθασαν στην Καγιαμάρκα χωρίς αντίσταση αφού ο Αταουάλπα δεν τους θεωρούσε απειλή και στις 16 Νοεμβρίου 1532, συμφώνησε να συναντηθεί μαζί τους. Ο Ισπανός επιτέθηκε προδοτικά στους Ίνκας, συλλαμβάνοντας τον Αταουάλπα και δολοφονώντας χιλιάδες στρατιώτες και οπαδούς του.

Ο Πιθάρρο συμφώνησε να αφεθεί ο Αταουάλπα ελεύθερος εφόσον πλήρωνε λύτρα. Ο Ίνκα επέλεξε μια μεγάλη καλύβα στην Καγιαμάρκα και προσφέρθηκε να την γεμίσει με χρυσό και ασήμι. Οι Ισπανοί συμφώνησαν και αμέσως οι θησαυροί της αυτοκρατορίας των Ίνκας άρχισαν να πλημμυρίζουν την Καγιαμάρκα. Ο λαός ήταν ανήσυχος, αλλά κανένας από τους στρατηγούς του Αταουάλπα δεν τόλμησε να επιτεθεί στους εισβολείς. Ακούγοντας φήμες ότι οι στρατηγοί των Ίνκας σχεδίαζαν επίθεση, οι Ισπανοί εκτέλεσαν την Αταουάλπα στις 26 Ιουλίου 1533.

Μετά Αταουάλπα εποχή

Στη θέση του Αταουάλπα ο Πιθάρρο όρισε μια μαριονέτα, τον Τούπακ Ουάλπα και βάδισε στο Κούθκο, την καρδιά της αυτοκρατορίας. Καθ’ οδόν οι Ισπανοί έδωσαν τέσσερις μάχες, νικώντας κάθε φορά τους γηγενείς πολεμιστές. Το Κούθκο δεν αντιστάθηκε, καθότι ο Αταουάλπα ήταν εχθρός και πολλοί από τους κατοίκους έβλεπαν τους Ισπανούς ως απελευθερωτές. Εν τω μεταξύ ο Τούπακ Ουάλπα αρρώστησε και πέθανε και αντικαταστάθηκε από τον Μάνκο Ίνκα, ετεροθαλή αδελφό του Αταουάλπα και του Ουασκάρ. Η πόλη Κίτο κατακτήθηκε το 1534 από τον πράκτορα του Πιθάρρο Σεμπαστιάν ντε Μπεναλκάθαρ και εκτός από μεμονωμένες περιοχές αντίστασης, το Περού ανήκε στους αδελφούς Πιθάρρο.

Οι σχέσεις του Πιθάρρο με τον Ντιέγκο ντε Αλμάγκρο ήταν τεταμένες για αρκετό καιρό. Όταν ο πρώτος είχε πάει το 1528 στην Ισπανία για να εξασφαλίσει βασιλικούς χάρτες για την αποστολή τους, εξασφάλισε για τον εαυτό του την κυβέρνηση όλων των κατακτημένων εδαφών και έναν βασιλικό τίτλο, ενώ ο Αλμάγκρο πήρε μόνο έναν τίτλο και την κυβέρνηση της μικρής πόλης Τουμπέζ. Ο Αλμάγκρο ήταν έξαλλος και σχεδόν αρνήθηκε να συμμετάσχει στην τρίτη κοινή τους αποστολή και η υπόσχεση της διακυβέρνησης των ανεξερεύνητων εδαφών τον έκανε να επανέλθει. Ο Αλμάγκρο υποψιαζόταν (πιθανώς σωστά) ότι οι αδελφοί Πιθάρρο προσπαθούσαν να τον εξαπατήσουν στο μερίδιο που του αναλογεί από τα λάφυρα.

Το 1535, μετά την κατάκτηση της αυτοκρατορίας των Ίνκας, ο Ισπανός βασιλιάς αποφάνθηκε ότι το βόρειο ανήκε στον Πιθάρρο και το νότιο στο Αλμάγκρο. Ωστόσο, η αόριστη διατύπωση επέτρεψε και στους δύο κατακτητές να υποστηρίξουν ότι η πλούσια πόλη Κούσκο ανήκε σε αυτούς. Φατρίες πιστές και στους δύο άνδρες παραλίγο να συμπλακούν, αλλά τελικά ο Πιθάρρο και ο Αλμάγκρο συναντήθηκαν και αποφάσισαν ότι ο δεύτερος θα ηγηθεί μιας αποστολής στο νότο (στη σημερινή Χιλή). Υπήρχε η προσδοκία ότι εκεί θα έβρισκε μεγάλο πλούτο και θα εγκατέλειπε την αξίωσή του στο Περού.

Εξέγερση Ίνκας

Μεταξύ 1535 και 1537 οι αδελφοί Πιθάρρο είχαν κυριαρχήσει. Ο Μάνκο Ίνκα, ο ηγέτης μαριονέτα, δραπέτευσε και εξεγέρθηκε, συγκεντρώνοντας τεράστιο στρατό και πολιορκώντας το Κούσκο. Ο Πιθάρρο εν τω μεταξύ, τις περισσότερες φορές βρισκόταν στη νεοσύστατη πόλη της Λίμα, προσπαθώντας να στείλει ενισχύσεις στους αδελφούς του στο Κούθκο και οργανώνοντας αποστολές λαφύρων στην Ισπανία (προσπαθούσε για την ακύρωση του βασιλικού φόρου 20% που εισπράττεται από το στέμμα για όλους τους θησαυρούς που συλλέγονται). Στη Λίμα, ο Πιθάρρο αναγκάστηκε να αποκρούσει μια άγρια επίθεση υπό την ηγεσία του στρατηγού των Ίνκας Κίθο Γιουπάνκι/Quizo Yupanqui τον Αύγουστο του 1536.

Πρώτος Εμφύλιος Πόλεμος

Το Κούθκο όντας υπό πολιορκία από τον Μάνκο Ίνκα στις αρχές του 1537, διασώθηκε με την επιστροφή του Ντιέγκο ντε Αλμάγκρο από το Περού με ό,τι απέμεινε από την αποστολή του. Ο Αλμάγκρο έλυσε την πολιορκία και έδιωξε τον Μάνκο, απλώς για να πάρει την πόλη για τον εαυτό του, συλλαμβάνοντας στην πορεία τον Γκονθάλο και τον Χερνάντο Πιθάρρο. Στη Χιλή, η αποστολή του Αλμάγκρο είχε αντιμετωπίσει σκληρές συνθήκες και άγριους ντόπιους και επέστρεψε για να διεκδικήσει το μερίδιό του από το Περού. Ο Αλμάγκρο είχε την υποστήριξη πολλών Ισπανών, κυρίως εκείνων που είχαν έρθει στο Περού πολύ αργά για να μοιραστούν τα λάφυρα, ελπίζοντας ότι αν οι Πιθάρρο ανατρέπονταν ο Αλμάγκρο θα τους ανταμείψει με εδάφη και χρυσό.

Ο Γκονθάλο Πιθάρρο δραπέτευσε και ο Χερνάντο αφέθηκε ελεύθερος από τον Αλμάγκρο στο πλαίσιο των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων. Με τα αδέρφια του ασφαλή, ο Φρανθίσκο αποφάσισε να διώξει τον παλιό του συνεργάτη μια για πάντα. Έστειλε τον Χερνάντο στα υψίπεδα με στρατό κατακτητών και συνάντησαν τον Αλμάγκρο και τους υποστηρικτές του στις 26 Απριλίου 1538, στη Μάχη του Σαλίνας, όπου ο Χερνάντο ήταν νικητής, ενώ ο Ντιέγκο ντε Αλμάγκρο αιχμαλωτίστηκε, δικάστηκε και εκτελέστηκε στις 8 Ιουλίου 1538. Η εκτέλεση του Αλμάγκρο ήταν συγκλόνισε τους Ισπανούς στο Περού, καθώς είχε αναδειχθεί σε ευγενή από τον βασιλιά μερικά χρόνια πριν.

Θάνατος

Για τα επόμενα τρία χρόνια, ο Φρανθίσκο παρέμεινε κυρίως στη Λίμα, διοικώντας την αυτοκρατορία του. Παρότι είχε ηττηθεί ο Ντιέγκο ντε Αλμάγκρο, υπήρχε ακόμα μεγάλη δυσαρέσκεια μεταξύ των τελευταίων κατακτητών εναντίον των αδελφών Πιθάρρο και των αρχικών κατακτητών, οι οποίοι είχαν αφήσει ελάχιστα λάφυρα μετά την πτώση της αυτοκρατορίας των Ίνκας. Οι τελευταίοι συσπειρώθηκαν γύρω από τον Ντιέγκο ντε Αλμάγκρο τον νεότερο, γιο του Ντιέγκο ντε Αλμάγκρο και μια γυναίκα από τον Παναμά. Στις 26 Ιουνίου 1541, υποστηρικτές του νεότερου Ντιέγκο ντε Αλμάγκρο, με επικεφαλής τον Χουάν ντε Χεράντα, εισήλθαν στο σπίτι του Φρανθίσκο Πιθάρρο στη Λίμα και δολοφόνησαν αυτόν και τον ετεροθαλή αδελφό του Φρανθίσκο Μαρτίν ντε Αλκαντάρα. Ο Πιθάρρο πριν σκοτωθεί πολέμησε σκληρά παίρνοντας μαζί του έναν από τους επιτιθέμενους.

Με τον Πιθάρρο νεκρό, οι Αλμάγκρο κατέλαβαν τη Λίμα και την κράτησαν για σχεδόν ένα χρόνο μέχρι την συμμαχία οπαδών του Πιθάρρο με επικεφαλής τον Γκονζάλο Πιζάρο και βασιλικούς. Οι Αλμάγκρο ηττήθηκαν στη μάχη του Τσούπας στις 16 Σεπτεμβρίου 1542. Όπου ο Ντιέγκο ντε Αλμάγκρο ο νεότερος αιχμαλωτίστηκε και εκτελέστηκε λίγο μετά.

Υστεροφημία

Η σκληρότητα και βιαιότητα της κατάκτησης του Περού είναι αδιαμφισβήτητη – ουσιαστικά ήταν λεηλασία, μακελειό, δολοφονίες και βιασμοί σε μαζική κλίμακα – αλλά είναι δύσκολο να μην αναφερθούμε στο απόλυτο θράσος του Φρανθίσκο Πιθάρρο. Με μόνο 160 άνδρες και μια χούφτα άλογα, κατέρριψε έναν από τους μεγαλύτερους πολιτισμούς στον κόσμο. Η θρασύτατη σύλληψη του Αταουάλπα και η απόφασή του να υποστηρίξει την φατρία Κούθκο στον εμφύλιο πόλεμο των Ίνκας, που σιγόβραζε, έδωσε στους Ισπανούς αρκετό χρόνο για να εδραιωθούν στο Περού. Όταν ο Μάνκο Ίνκα συνειδητοποίησε ότι οι Ισπανοί δεν θα αρκούνταν σε τίποτα λιγότερο από τον πλήρη σφετερισμό της αυτοκρατορίας του, ήταν πολύ αργά.

Όσον αφορά στους κατακτητές/conquistadors, ο Φρανθίσκο Πιθάρρο δεν ήταν ο χειρότερος. Άλλοι κατακτητές, όπως ο Πέδρο ντε Αλβαράδο και ο αδελφός του Γκονθάλο Πιθάρρο, ήταν πολύ πιο σκληροί στις συναλλαγές με τον γηγενή πληθυσμό. Ο Φρανθίσκο μπορεί να ήταν σκληρός και βίαιος, αλλά σε γενικές γραμμές, οι πράξεις του εξυπηρετούσαν κάποιο σκοπό και είχε την τάση να σκέφτεται τις ενέργειές του πολύ περισσότερο από ό, τι άλλοι. Συνειδητοποίησε ότι η ανθρωποκτονία του γηγενούς πληθυσμού μακροπρόθεσμα δεν ήταν ένα υγιές σχέδιο, οπότε δεν το εφάρμοσε.

Ο Φρανθίσκο Πιθάρρο παντρεύτηκε την Ινές Ουάιλας Γιουπάνκι/Inés Huaylas Yupanqui, κόρη του αυτοκράτορα των Ίνκας Ουάινα Κάπα και απέκτησε δύο παιδιά, την Φρανθίσκα Πιθάρρο Γιουπάνκι (1534-1598) και τον Γκονθάλο Πιθάρρο Γιουπάνκι (1535-1546).

Ο Πιθάρρο στο Περού, όπως ο Ερνάν Κορτές/Hernán Cortés στο Μεξικό, τιμάται με ανάμεικτα συναισθήματα. Στη Λίμα υπάρχει άγαλμά του και ορισμένοι δρόμοι και επιχειρήσεις έχουν πάρει το όνομά του.

Πηγές

https://www.thoughtco.com/biography-of-francisco-pizarro-2136558

https://en.wikipedia.org/wiki/Francisco_Pizarro

Burkholder, Mark and Lyman L. Johnson. «Colonial Latin America». Fourth Edition. New York: Oxford University Press, 2001.

Pedro de Cieza de Leon «The Discovery and Conquest of Peru, Chronicles of the New World Encounter» edited and translated by Cook and Cook, Durham: Duke University Press 1998.

Varon Gabai, Rafael. «Francisco Pizarro and His Brothers: The Illusion of Power in Sixteenth-Century Peru». trans. Flores Espinosa, Javier. Norman: University of Oklahoma Press, 1997.

Το έργο με τίτλο Φρανθίσκο Πιθάρρο από τον δημιουργό Χείλων διατίθεται με άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές.