Σίμο Χάιχα/Simo Häyhä (1905-2005)…ο Λευκός θάνατος

εξώφυλλο: Ο Σίμο Χάιχα μετά την τιμητική απονομή του τυφεκίου Μ28. Simo_hayha_honorary_rifle.png: Finnish Military Archivesderivative work: Materialscientist, Public domain, via Wikimedia Commons

Με τουλάχιστον 505 επιβεβαιωμένους θανάτους κατά τη διάρκεια του Χειμερινού Πολέμου 1939-40 μεταξύ Φινλανδίας και Σοβιετικής Ένωσης, ο Σίμο Χάιχα έχει χαρακτηριστεί ως ο πιο θανατηφόρος ελεύθερος σκοπευτής.

Σύμφωνα με Αμερικανική μελέτη, κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου απαιτούνταν κατά μέσο όρο 7.000 πυροβολισμοί για να επιτευχθεί ένας θάνατος. Κατά τη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ ο αριθμός αυτός αυξήθηκε σε πάνω από 25.000 πυροβολισμούς. Έτσι για τους περισσότερους από 505 θανάτους του Σίμο Χάιχα, θα χρειάζονταν περισσότερες από 13.550.000 σφαίρες στο Βιετνάμ.

Βιογραφικό

Ο Σίμο Χάιχα γεννήθηκε στις 17 Δεκεμβρίου 1905 από τους Γιούχο και Κατρίνα Χάιχα στο χωριουδάκι Κίισκινεν του δήμου Ραουτάρβι. Αυτή η περιοχή βρισκόταν στην παλιά Φινλανδική περιοχή της Καρελίας, η οποία τώρα είναι Ρωσικό έδαφος. Ήταν αγρότης στο επάγγελμα και είχε πολλά χόμπι, όπως χειμερινό σκι, κυνήγι και σκοποβολή.

Ο Χάιχα πολέμησε για τη Φινλανδία κατά της Σοβιετικής Ένωσης στον λεγόμενο «Χειμερινό Πόλεμο» τον χειμώνα του 1939-40. Ο Χειμερινός Πόλεμος ξέσπασε όταν ήταν 33 ετών και στις 17 Δεκεμβρίου 1939 γιόρτασε τα 34^α γενέθλιά του στο πεδίο μάχης στη Κόλαα. Υπηρέτησε συνολικά 98 ημέρες στο 6^ο Τάγμα στο 34^ο σύνταγμα Πεζικού 34. Ο πόλεμος διήρκεσε μόλις 105 ημέρες, αλλά ο Χάιχα δεν είδε το τέλος του, διότι τραυματίστηκε και νοσηλεύτηκε κατά τη διάρκεια της τελευταίας εβδομάδας της σύγκρουσης.

Η φωτογραφία δείχνει τον Σίμο να στηρίζει το όπλο του σε κούτσουρο. Τα γάντια του είναι ανάμεσα στο κούτσουρο και το τυφέκιο για να απορροφήσουν το τίναγμα του όπλου δίνοντας μεγαλύτερη πιθανότητα επιτυχίας. (© Tapio Saarelainen)

Κατά τη διάρκεια της 98ήμερης κυριαρχίας του, ο Χάιχα παρέμεινε «αθέατος», αλλά όλο αυτό το διάστημα στόχευε Ρώσους στρατιώτες με θανατηφόρα ακρίβεια, σκοτώνοντας ακόμη και 25 άνδρες σε μια μέρα. Με τους ελεύθερους σκοπευτές να παρουσιάζουν υψηλά ποσοστά στο πεδίο της μάχης, η φήμη του Σίμο ως σκοπευτή έφτασε σύντομα στις Ρωσικές γραμμές που τον ανέφεραν ως «Ο Λευκός Θάνατος».

Σε μια περίπτωση, αφού ο Χάιχα είχε σκοτώσει για ακόμη μια φορά έναν ελεύθερο σκοπευτή του εχθρού με μία μόνο βολή, οι Ρώσοι με τη σειρά τους προσπάθησαν να τον σκοτώσουν με έμμεσα πυρά και με βομβαρδισμό όλμων, κοντά στη θέση βολής του. Ακόμη και τότε όμως ο Χάιχα δεν τραυματίστηκε καταφέρνοντας να διαφύγει χωρίς γρατζουνιά. Σε μια άλλη περίπτωση, μια οβίδα πυροβολικού έσκασε κοντά στη θέση βολής του και έσκισε το πίσω μέρος της χλαίνης του, αλλά ο Χάιχα επέζησε με μια μικρή μόνο γρατζουνιά στην πλάτη του.

Ωστόσο, παρότι πέρασε τόσο χρόνο στην πρώτη γραμμή, ο Χάιχα ανέφερε ότι δεν φοβήθηκε ποτέ. Αντιμετώπιζε την αποστολή του όπως αντιμετώπιζε το κυνήγι και πάντα σκεφτόταν νέους τρόπους για να παραμείνει αθέατος και να ξεγελάει τον εχθρό. Ανέπτυξε έξυπνες τεχνικές, όπως ρίχνοντας νερό στο χιόνι μπροστά του, ώστε η έκρηξη της βολής να μην εκθέτει τη θέση του διαταράσσοντας το ελαφρύ χιόνι. Έγινε επίσης ειδικός στην εκμετάλλευση ήχων, καπνού και πυρών πυροβολικού προκειμένου να καλύπτει τις κινήσεις του όταν άλλαζε θέσεις. Με τους χάρτες να σπανίζουν κατά τη διάρκεια του πολέμου, ο Χάιχα βασίστηκε στη μνήμη του για να βρίσκει τις καλύτερες θέσεις.

Το όπλο του ήταν ένα τροποποιημένο Σοβιετικό Mosin–Nagant M/28-30, που είχε στην κατοχή του πριν τον πόλεμο, χωρίς διόπτρα. Ήταν ένα απλό όπλο, αλλά γνώριζε άριστα τις δυνατότητές του μετά από χρόνια εμπειρίας.

**Το τροποποιημένο για τον Φινλανδικό στρατό Σοβιετικό Mosin–Nagant M/28-30 που χρησιμοποιούσε ο Σίμο Χάιχα.**

Τακτική

Η ικανότητα του Χάιχα ενισχύθηκε από την εντατική εξάσκηση στη σκοποβολή. Κατά τη διάρκεια της νύχτας, επισκεπτόταν συχνά τις «αγαπημένες» θέσεις πυρός, κάνοντας προετοιμασίες και βελτιώσεις που θεωρούσε απαραίτητες. Η συμπεριφορά του μπορούσε να χαρακτηριστεί ως εμμονική λόγω της αφοσίωσης στην αποστολή του, αφού συντηρούσε το όπλο του πολύ πιο συχνά από τους περισσότερους στρατιώτες και επιπλέον έκανε συντήρηση πριν και μετά την ολοκλήρωση μιας αποστολής. Ειδικά στις πολικές θερμοκρασίες -20°C του Φινλανδικού χειμώνα, η σωστή συντήρηση των όπλων ήταν απαραίτητη για να αποφευχθεί η εμπλοκή τους.

Το όπλο του M/28-30, ήταν το πρότυπο που κατασκευάστηκε για το Φινλανδικό πεζικό στα τέλη της δεκαετίας του 1930 και ο Χάιχα προτίμησε την αξιοπιστία του μοντέλου και την ακρίβεια της βολής του. Το όπλο του «ρυθμίστηκε» [τα σκοπευτικά προσαρμόστηκαν] στα 150 μέτρα, την πιο κοινή απόσταση μάχης της εποχής, γεγονός που του επέτρεψε να προσαρμοστεί γρήγορα στο περιβάλλον μάχης, όπως απαιτείτο.

Ένας παράξενος μύθος που περιβάλλει τους ελεύθερους σκοπευτές είναι ότι σκαρφάλωναν στα δέντρα για να πυροβολήσουν τον εχθρό. Ο Χάιχα γελούσε όταν το ανέφεραν διότι ήταν πολύ πιο δύσκολο να σκοπεύσει σταθερά τον εχθρό και επιπλέον αν τον εντόπιζαν δεν θα είχε καμία οδό διαφυγής. Αντ’ αυτού, ο Χάιχα χρησιμοποιούσε κλαδιά για κάλυψη, η οποία παρείχε καλύτερη προστασία και του επέτρεψε να σκοπεύσει με ακρίβεια τον στόχο.

Ο Χάιχα όταν προήχθη σε ανθυπολοχαγό, το 1940. Ο Χάιχα παραμορφώθηκε όταν βλήθηκε στο πρόσωπο από στρατιώτη του Κόκκινου Στρατού. Finnish Military Archives, Public domain, via Wikimedia Commons

Οι δεξιότητες του Χάιχα αναπτύχθηκαν στα νιάτα του, τα οποία πέρασε ζώντας στη φύση. Κυνηγούσε σε ξέφωτα και πευκοδάση πουλιά, που αντιδρούσαν ακόμη και στον παραμικρό ήχο, αντανάκλαση ή ξαφνική κίνηση. Ως κυνηγός, που όλα εξαρτώνται από την κατάσταση, το στόχο και το έδαφος, ο Χάιχα διέθετε εξαιρετική όραση, ικανότητα εντοπισμού και αναγνώρισης στόχων.

Ο Χάιχα γνώριζε ότι όταν ένας κυνηγός πυροβολήσει το στόχο του, πρέπει να παρακολουθεί το αποτέλεσμα, διότι το θήραμα θα επιχειρήσει να ξεφύγει αν η πρώτη βολή δεν είναι θανατηφόρα, εκτός αν είναι τραυματισμένο. Κάθε ζώο θα προσπαθήσει να υπερασπιστεί τον εαυτό του μέχρι να πεθάνει ή να μην μπορεί να κινηθεί και αυτή η ζοφερή πραγματικότητα ισχύει και για τους ανθρώπους στο πεδίο της μάχης. Οι κυνηγετικές εμπειρίες του Χάιχα τον δίδαξαν πώς να διαβάζει και να χρησιμοποιεί το έδαφος και ήταν ειδικός στην εκμετάλλευση του πεδίου μάχης προς όφελός του.

Ορισμένα από τα επιτεύγματα του Χάιχα προέρχονται από έγγραφο του Φινλανδικού στρατού, το οποίο αναφέρεται στην αρχή του πολέμου, στις 30 Νοεμβρίου 1939:

22 Δεκεμβρίου 1939: 138 θάνατοι σε 22 ημέρες

26 Ιανουαρίου 1940: 199 θάνατοι (61 σε 35 ημέρες)

17 Φεβρουαρίου 1940: 219 θάνατοι (20 σε 22 ημέρες)

7 Μαρτίου 1940 (μια ημέρα μετά τραυματίστηκε σοβαρά): συνολικά 259 θάνατοι (40 σε 18 ημέρες).

Εκτός από αυτές τις δεξιότητες, ο πατέρας του τον δίδαξε υπολογισμό των αποστάσεων. Αυτό δεν ήταν μια έμφυτη ικανότητα αλλά αποκτήθηκε μετά από πολλή εξάσκηση, εκτιμώντας αρχικά την απόσταση από τον στόχο και στη συνέχεια μετρώντας με βήματα. Στις περισσότερες περιπτώσεις η εκτίμησή του ήταν σχεδόν τέλεια, αφού η διαφορά από την πραγματική απόσταση ήταν ένα ή δύο βήματα, σε αποστάσεις περίπου 150 μέτρων. Ως νέος έμαθε επίσης να υπολογίζει την επίδραση του ανέμου και της βροχής στις βολές και τις συνθήκες στο δάσος.

**Ο τάφος του Χάιχα στη νότια Καρέλια.** Klokster, CC BY-SA 3.0 via Wikimedia Commons

Εμπειρίες μάχης

Ο μοναδικός χαρακτήρας του Σίμο και η συνεχής εξάσκηση, τον κατέστησαν εφιάλτη για τα Σοβιετικά στρατεύματα στα χειμερινά τοπία της Φινλανδίας, μέχρι που τραυματίστηκε στις 6 Μαρτίου 1940, στα δάση της Ουλισμάα στην περιοχή Κολάα. Τραυματίστηκε από εκρηκτική σφαίρα κατά τη διάρκεια Ρωσικής επίθεσης και έπεσε σε κώμα από το οποίο θα ξυπνούσε μια εβδομάδα αργότερα, όταν είχε ήδη υπογραφεί η ανακωχή. Μετά τον τραυματισμό του, ο Χάιχα υπέφερε από μόνιμες ουλές στο πρόσωπο και σχεδόν διαρκή πόνο για πολλά χρόνια.

Μετά το τέλος του πολέμου, ο Χάιχα επέστρεψε στη φάρμα του. Τα πολεμικά του κατορθώματα ήταν θρυλικά στη Φινλανδία και έγινε διάσημος, αλλά αυτός προτιμούσε τις δικές του παρέες. Ο Κάλεβι Ίκονεν, φίλος του Χάιχα, δήλωσε: «Ο Σίμο μιλούσε περισσότερο με τα ζώα στο δάσος παρά με τους ανθρώπους». Λαμβάνοντας υπόψη, ωστόσο ότι υποβλήθηκε σε συνολικά 26 χειρουργικές επεμβάσεις στο σαγόνι του και η ομιλία του ουδέποτε αποκαταστάθηκε πλήρως, δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε γιατί απέφευγε να συναναστραφεί με άλλους ανθρώπους πέραν των πολύ κοντινών. Μέχρι το 2001 που μετακόμισε στο Ινστιτούτο Βετεράνων Με Ειδικές Ανάγκες του Κίμι, ζούσε μόνος του. Πέθανε το 2002 σε ηλικία 96 ετών.

Ο Σίμο Χάιχα ήταν ο πιο επιτυχημένος ελεύθερος σκοπευτής που έζησε ποτέ επειδή αντιλαμβάνονταν όσα συνέβαιναν γύρω του. Ήταν ένας έμπειρος πεζοπόρος και κυνηγός που ήξερε πώς να παραμένει αθέατος. Το όπλο του ήταν αυτό που χρησιμοποιούσε επί χρόνια, ήξερε ακριβώς πώς να αντιδρά στο περιβάλλον και η προσωπικότητά του ταίριαζε απόλυτα με αυτήν του ελεύθερου σκοπευτή, όντας μοναχικός και ψυχρός εκ φύσεως. Λαμβάνοντας υπόψη το μικρό του ανάστημα, γεννήθηκε για να κυνηγά και να σκοπεύει από ενέδρες. Συνήθιζε να λέει: «Ο πόλεμος δεν είναι ευχάριστη εμπειρία, αλλά ποιος άλλος θα προστάτευε αυτή τη γη αν δεν είμαστε εμείς πρόθυμοι να το κάνουμε».