εξώφυλλο: Η σύλληψη του Γκάϊ Φώκς στο κελάρι του Κοινοβουλίου_ Image: Getty
copyright © μετάφραση – επιμέλεια: Χείλων
Συνωμοσία της πυρίτιδας, είναι η μηχανορραφία Άγγλων Καθολικών, που αποσκοπούσε στην δολοφονία του Προτεστάντη βασιλέα Ιάκωβου Ι, της οικογενείας του και μελών της αριστοκρατίας, μέσω ανατίναξης του Κοινοβουλίου στις 5 Νοεμβρίου 1605. Εμπνευστής ήταν ο Ρόμπερτ Κέϊτσμπι μαζί με τους Τόμας Γουίντoρ, Τόμας Πέρσι, Τζον Ράϊτ και Γκάϊ ή Γκίντο Φώκς οι οποίοι ήσαν φανατικοί Καθολικοί που εξαγριώθηκαν από την άρνηση του βασιλέα να παραχωρήσει περισσότερες θρησκευτικές ελευθερίες. Με το σχέδιό τους ήλπιζαν ότι η αναστάτωση που θα επακολουθούσε από την δολοφονία του βασιλέα, των υπουργών και των μελών του Κοινοβουλίου, θα έδινε την ευκαιρία στους Καθολικούς να αναλάβουν την διακυβέρνηση της χώρας.
Ιστορικό
Μεταξύ των ετών 1533 και 1540, ο βασιλιάς Ερρίκος VIII αφαίρεσε από την Ρώμη τον έλεγχο της Αγγλικής Εκκλησίας, εγκαινιάζοντας την έναρξη πολλών δεκαετιών θρησκευτικής έντασης. Οι Άγγλοι Καθολικοί αγωνίζονταν για τα πιστεύω τους σε μια κοινωνία που κυριαρχείτο από την Προτεσταντική Εκκλησία της Αγγλίας. Η κόρη του Ερρίκου, η βασίλισσα Ελισάβετ Ι, συνέβαλλε στο αυξανόμενο θρησκευτικό χάσμα θεσπίζοντας τον Ελισαβετιανό Θρησκευτικό Διακανονισμό, ο οποίος προέβλεπε για όσους διορίζονταν σε δημόσιο ή εκκλησιαστικό αξίωμα να ορκίζονται υποταγή στον μονάρχη ως επικεφαλής της Εκκλησίας και του κράτους. Οι κυρώσεις σε περίπτωση άρνησης ήσαν σοβαρές, προβλέποντας βαριά πρόστιμα και σε περίπτωση υποτροπής οι παραβάτες κινδύνευαν με φυλάκιση και εκτέλεση. Ο Καθολικισμός περιθωριοποιήθηκε, αλλά παρά την απειλή βασανιστηρίων ή εκτέλεσης, οι ιερείς συνέχισαν να ασκούν κρυφά τα καθήκοντά τους.
Η βασίλισσα Ελισάβετ, όντας ανύπαντρη και άτεκνη, αρνείτο επίμονα να ορίσει διάδοχο. Πολλοί Καθολικοί πίστευαν ότι η Καθολική εξαδέλφη της, Μαρία Στιούαρτ βασίλισσα των Σκωτσέζων, ήταν η νόμιμη κληρονόμος του Αγγλικού θρόνου, αλλά το 1587 εκτελέστηκε για προδοσία. Εν τω μεταξύ ο υπουργός Εξωτερικών της Αγγλίας, Ρόμπερτ Σέσιλ, διαπραγματευόταν μυστικά με τον γιο και διάδοχό της, Ιάκωβο VI της Σκωτίας και τους μήνες πριν τον θάνατο της Ελισάβετ στις 24 Μαρτίου 1603, ο Σέσιλ προετοίμασε το έδαφος για την διαδοχή.
Ορισμένοι εξόριστοι Καθολικοί υποστήριζαν την Ισαβέλλα κόρη του Φίλιππου ΙΙ της Ισπανίας, ως διάδοχο της Ελισάβετ. Οι μετριοπαθέστεροι εξέταζαν την περίπτωση της Αρμπέλλα Στιούαρτ εξαδέλφης του Ιάκωβου και της Ελισάβετ, η οποία ήταν συμπαθής στους Καθολικούς. Καθώς η υγεία της Ελίζαμπεθ επιδεινώθηκε, η κυβέρνηση περιόρισε εκείνους που θεωρούσε «Ηγετικούς Παπικούς» και το Κυβερνητικό Συμβούλιο ανησυχούσε με το γεγονός ότι όσο η Στιούαρτ πλησίαζε στην διαδοχή θα γινόταν στόχος απαγωγής από τους Παπικούς.
Παρά τον ανταγωνισμό, η μετάβαση εξουσίας μετά τον θάνατο της Ελισάβετ εξελίχθηκε ομαλά. Η διαδοχή του Ιακώβου ανακοινώθηκε με την διακήρυξη του Σέσιλ στις 24 Μαρτίου, η οποία εορτάστηκε ανάλογα. Οι κορυφαίοι Παπικοί, αντί να προκαλέσουν προβλήματα όπως αναμενόταν, αντέδρασαν στην είδηση, προσφέροντας πλήρη υποστήριξη στον νέο μονάρχη. Οι Ιησουίτες ιερείς, εξέφρασαν επίσης την υποστήριξή τους στον βασιλέα, ο οποίος θεωρείτο ότι εκφράζει «την φυσική τάξη των πραγμάτων». Ο Ιάκωβος διέταξε κατάπαυση του πυρός στην σύγκρουση με την Ισπανία και παρόλο που οι δύο χώρες εξακολουθούσαν να βρίσκονται τυπικά σε πόλεμο, ο βασιλιάς Φίλιππος ΙΙΙ έστειλε τον Δον Χουάν ντε Τάσση να συγχαρεί τον Ιάκωβο για την στέψη του και το επόμενο έτος οι δύο χώρες υπέγραψαν την Συνθήκη του Λονδίνου.
Αφού επί δεκαετίες, οι Άγγλοι είχαν ζήσει με έναν μονάρχη ο οποίος αρνείτο να δώσει κληρονόμο, ο Ιάκωβος είχε οικογένεια και υπήρχε μια σαφής σειρά διαδοχής, αφού η σύζυγός του, Άννα της Δανίας, ήταν κόρη βασιλέα. Το μεγαλύτερο παιδί τους, ο εννιάχρονος Ερρίκος και τα δύο νεότερα τέκνα η Ελισάβετ και ο Κάρολος, ήταν απόδειξη ότι ο βασιλέας διασφάλιζε την συνέχεια της Προτεσταντικής μοναρχίας.
Η στάση του Ιακώβου έναντι των Καθολικών ήταν πιο συγκρατημένη και ανεκτική από εκείνη της προκατόχου του. Υποσχέθηκε ότι «δεν πρόκειται να διώξει κάτι που θα είναι φρόνιμο και θα υπακούει στον νόμο» και πίστευε ότι η εξορία αποτελεί καλύτερη λύση από την θανατική ποινή: «Είμαι ικανοποιημένος που θα έχω τόσο τα κεφάλια όσο και το σώμα τους μακριά απ’ αυτό το νησί πέρα από την θάλασσα». Ορισμένοι Καθολικοί θεωρούσαν ότι το μαρτύριο της μητέρας του Ιακώβου, της Μαρίας βασίλισσας των Σκωτσέζων, θα ενθάρρυνε τον Ιάκωβο να ασπαστεί τον Καθολικισμό, στοιχείο στο οποίο ήλπιζαν και οι Καθολικές εκκλησίες της Ευρώπης. Ένδειξη αυτού αποτελεί το γεγονός ότι ο Ιάκωβος υποδέχθηκε απεσταλμένο από τον Αλβέρτο, κυρίαρχο των Καθολικών εδαφών στις Κάτω Χώρες, μετά από 30 χρόνια πολέμου κατά την Ολλανδική εξέγερση από Προτεστάντες επαναστάτες που υποστηρίζονταν από την Αγγλία. Για τους Καθολικούς εξόριστους που εμπλέκονταν σε αυτόν τον αγώνα, η αποκατάσταση με την βία μιας Καθολικής μοναρχίας αποτελούσε μονόδρομο, αλλά μετά την αποτυχημένη Ισπανική εισβολή στην Αγγλία το 1588, ο Παπισμός είχε στραφεί σε μια μακροπρόθεσμη επιστροφή ενός Καθολικού μονάρχη στον Αγγλικό θρόνο.
Περί τα τέλη του 16ου αιώνα, οι Καθολικοί είχαν κάνει αρκετές απόπειρες δολοφονίας σε Προτεστάντες ηγέτες στην Ευρώπη και την Αγγλία, συμπεριλαμβανομένης της απόπειρας δηλητηρίασης της Ελισάβετ Ι. Ο Ισπανός Ιησουίτης ιστορικός & φιλόσοφος Χουάν ντε Μαριάννα δικαιολόγησε την δολοφονία του Γάλλου βασιλέα Ερρίκου III – που μαχαιρώθηκε μέχρι θανάτου από έναν Καθολικό φανατικό το 1589 – και μέχρι το 1620, μερικοί Άγγλοι Καθολικοί πίστευαν ότι η θανάτωση ήταν δικαιολογημένη για την απομάκρυνση των τυράννων από την εξουσία.
Το σχέδιο
Ο Κέϊτσμπι είχε εμπνευστεί το σχέδιο από τον Μάιο του 1603, όταν απαντώντας στην πρόθεση του Πέρσι να σκοτώσει τον βασιλιά, είπε ότι «σκεφτόταν ένα σίγουρο τρόπο». Την 1η Νοεμβρίου 1603, ο Κέϊτσμπι στέλνει μήνυμα στον ξάδελφό του Ρόμπερτ Γουίντoρ ο οποίος βρισκόταν στο Χάντιγκτον, να έρθει στο Λονδίνο, αλλά αυτός αρχικά αρνείται, αλλά όταν το ζητά για δεύτερη φορά πείθεται και τον Ιανουάριο του 1604, αυτός και ο Τζόν Ράϊτ υπό την καθοδήγηση του Κέϊτσμπι, σε ένα σπίτι στο Λάμπεθ σχεδιάζουν την ανατίναξη του Κοινοβούλιου.
Ωστόσο, προτού τεθεί σε εφαρμογή το σχέδιο, αποφασίζουν να δοκιμαστεί ένας «ηπιότερος τρόπος» απόσυρσης των νόμων, που ουσιαστικά ποινικοποιούσαν τον Καθολικισμό. Προς τούτο μεταβαίνει ο Γουίντορ στην Φλάνδρα για να ζητήσει την βοήθεια του Χουάν ντε Βελάσκο, δούκα της Φρίας και κυβερνήτη της Καστίλης, που διεξήγαγε τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις μεταξύ Αγγλίας και Ισπανίας. Ο Γουίντορ, αφού εξασφάλισε μόνο υποσχέσεις, επέστρεψε άπραγος στην Αγγλία περί τα τέλη Απριλίου, φέρνοντας μαζί του τον Φώκς, για τον οποίο πρότεινε να αναλάβει επικίνδυνες αποστολές.
Στη συνέχεια, οι Κέϊτσμπι, Γουίντορ και Φώκς μαζί με τον Πέρσι, ο οποίος εντάχθηκε στην συμμορία τον Μάιο, συναντήθηκαν σε ένα σπίτι πίσω από την εκκλησία του αγίου Κλημέντιου. Εκεί αφού έδωσαν όρκο μυστικότητας, παρακολούθησαν την Θεία Λειτουργία και Κοινώνησαν σε ένα παρακείμενο διαμέρισμα από έναν ιερέα που σύμφωνα με τον Φώκς ονομαζόταν Τζον Γκέραρντ. Αργότερα εντάχθηκαν και άλλα πρόσωπα στην ομάδα, όπως ο αδερφός του Γουίντορ, Τόμας, ο Τζον Γκράντ, ο Αμπρός Ρόουκγουντ, ο Ρόμπερτ Κίις, ο σερ Έβεραρντ Ντίγκμπι, ο ξάδελφος του Κέϊτσμπι Φράνσις Τρέσαμ και ο υπηρέτης του Κέϊτσμπι Τόμας Μπέιτς.
Για την συνωμοσία γνώριζαν επίσης οι Ιησουίτες Όσβαλντ Τέσιμοντ (γνωστός ως πάτερ Γκρινγουέϊ) και ο πάτερ Χένρι Γκάρνετ. Στις 24 Μαΐου 1604, ενοικιάζεται μια κατοικία στο όνομα του Πέρσι, η οποία γειτνίαζε με την Βουλή των Λόρδων. Στις 11 Δεκεμβρίου 1604 οι συνωμότες άρχισαν να σκάβουν τούνελ από το κελάρι του σπιτιού και περί τον Μάρτιο είχαν φθάσει στα μισά της διαδρομής. Τότε ανακάλυψαν ότι ακριβώς κάτω από την Βουλή των Λόρδων υπήρχε αποθήκη, την οποία μίσθωσαν στο όνομα του Πέρσι, μεταφέροντας 36 βαρέλια πυρίτιδας συνολικού βάρους περίπου 1.400 κιλών, τα οποία έκρυψαν κάτω από σωρούς κάρβουνων και καυσόξυλων.
Οι προετοιμασίες ολοκληρώνονται τον Μάιο του 1605 και οι συνωμότες χωρίζονται. Ο Φώκς μεταβαίνει στην Φλάνδρα, όπου αποκαλύπτει την συνωμοσία στον Χιού Όουεν, έναν εξόριστο Ουαλλό Καθολικό του οποίου οι δολοπλοκίες στην Αγγλία χρονολογούνταν τουλάχιστον από την συνωμοσία Ριντόλφι κατά της βασίλισσας Ελισάβετ Ι το 1571 και στην Ρώμη μεταβαίνει ο σερ Έντμουντ Μπέϊνχαμ με σκοπό να ενημερώσει τον Πάπα, εφόσον η συνωμοσία ήταν επιτυχής.
Η εξέλιξη
Στα πλαίσια του σχεδίου διοργανώθηκε από τον Ντίγκπι στο Γουοργουικσάϊρ μεγάλος αγώνας κυνηγιού, στον οποίο προσκλήθηκαν πολλοί Καθολικοί ευγενείς, με σκοπό να ενταχθούν στο «κίνημα» μετά την προγραμματισμένη έκρηξη στις 5 Νοεμβρίου 1605, κατά την έναρξη του Κοινοβουλίου. Αμέσως μετά την έκρηξη, κάποιοι θα συνελάμβαναν την πριγκίπισσα Ελισάβετ την οποία σχεδίαζαν να τοποθετήσουν στον θρόνο και τον νεογέννητο πρίγκηπα Κάρολο. Ο Φώκς επρόκειτο να μεταβεί στην Φλάνδρα, προκειμένου να διαδώσει τα νέα στην ηπειρωτική Ευρώπη και να εξασφαλίσει υποστηρικτές. Οι συνωμότες θεωρούσαν ότι μια τρομοκρατημένη και αβοήθητη κυβέρνηση θα αποδεχόταν με ευκολία όλα τα αιτήματά τους.
Μέχρις εκείνου του σημείου είχε τηρηθεί μυστικότητα και οι προετοιμασίες ολοκληρώθηκαν με απόλυτη επιτυχία χωρίς κάποιο σημαντικό πρόβλημα. Καθώς όμως πλησίαζε η ώρα για δράση, ορισμένοι συνωμότες αντιμετώπιζαν σοβαρό πρόβλημα, αφού δημιουργούνταν τύψεις για τον άδικο χαμό αθώων ανθρώπων. Επιπλέον, μεταξύ των προσώπων που θα σκοτώνονταν περιλαμβάνονταν πολλοί Καθολικοί και ορισμένοι ευγενείς στενά συνδεδεμένοι, είτε συγγενικά είτε φιλικά, με τους συνωμότες. Ωστόσο, ο Κέϊτσμπι απέρριψε κατηγορηματικά όλες τις εκκλήσεις για προειδοποίηση σε επιλεγμένα άτομα.
Ο Λόρδος Μόντιγκλ (κουνιάδος του Τρέσαμ) ο οποίος σχετιζόταν με ορισμένους συνωμότες και είχε εμπλακεί σε προηγούμενες μηχανορραφίες κατά της κυβέρνησης, παραλαμβάνει στις 26 Οκτωβρίου ανώνυμη επιστολή, η οποία έγραφε τα εξής:
«Κύριέ μου, εκτός από την εκτίμηση που τρέφω για μερικούς φίλους σας, επειδή ενδιαφέρομαι για την ακεραιότητά σας, θα σας συμβούλευα εφόσον νοιάζεστε για την ζωή σας, να βρείτε κάποια δικαιολογία ώστε να αναβάλλετε την παρουσία σας σε αυτό το κοινοβούλιο, διότι Θεός και άνθρωποι αποφάσισαν να τιμωρήσουν την κακία της εποχής και να μην αξιολογήσετε ελαφρά αυτήν την προειδοποίηση, αλλά να μεταβείτε κάπου στην χώρα, όπου μπορείτε να αναμένετε το γεγονός με ασφάλεια, διότι παρόλο που δεν υπάρχει κάποια ένδειξη ταραχής, σας λέω ότι αυτό το κοινοβούλιο θα υποστεί τρομερό πλήγμα και δεν θα γνωρίζουν ποιος τους χτύπησε. Αυτή η συμβουλή δεν πρέπει να αγνοηθεί επειδή μπορεί να σας ωφελήσει και σίγουρα δεν θα σας βλάψει. Για ασφάλεια να κάψετε την επιστολή και ελπίζω ο Θεός να σας δώσει δύναμη να την χρησιμοποιήσετε σωστά».
Ο συγγραφέας της επιστολής είναι άγνωστος, αλλά όλα τα στοιχεία οδηγούν στον Τρέσαμ, ο οποίος πριν μερικές μέρες πιθανόν είχε ενημερώσει τον Μόντιγκλ και συμφωνήσει μαζί του, όσον αφορά στην αποκάλυψη – αποτροπή του σχεδίου δίδοντας ταυτόχρονα στους συνωμότες τον χρόνο να διαφύγουν.
Ο Μόντιγκλ ξεκίνησε αμέσως για το Γουάϊτχολλ, όπου συνάντησε τον Ρόμπερτ Σέσιλ, κόμη του Σόλσμπερι και άλλους υπουργούς ενώ επρόκειτο να δειπνήσουν και τους εμφάνισε την επιστολή. Αποφασίστηκε να ερευνηθεί το κελάρι κάτω από την Βουλή των Λόρδων πριν την συνεδρίαση του Κοινοβουλίου, αλλά όχι άμεσα, ώστε η συνωμοσία να εξελιχθεί και να αποκαλυφθεί πλήρως. Στις 27 Οκτωβρίου ο Τόμας Γουόρντ, υπηρέτης του Μόντιγκλ και ένας φίλος του Γουίντορ, ενημέρωσαν τον τελευταίο ότι το σχέδιο αποκαλύφθηκε και την επόμενη ο Γουίντορ ενημέρωσε τον Κέϊτσμπι, ικετεύοντάς τον να εγκαταλείψει την προσπάθεια. Ο Κέϊτσμπι αφού πληροφορήθηκε από τον Φώκς ότι τίποτα δεν είχε αλλάξει στο κελάρι και ελπίζοντας ότι η κυβέρνηση δεν θεώρησε αξιόπιστη την επιστολή του Μόντιγκλ, αποφάσισε να ακολουθήσει τον σχεδιασμό. Ο δε Φόκς επέστρεψε στο κελάρι για να επιτηρεί τον χώρο.
Στις 4 Νοεμβρίου ο βασιλέας, αφού έλαβε γνώση της επιστολής, διέταξε τον Τόμας Χάουαρντ, κόμη του Σάφολκ, υπό την ιδιότητά του ως αυλάρχη, να ερευνήσει τα κτίρια, συνοδευόμενος από τον Μόντιγκλ. Όταν έφτασαν στο κελάρι, τους άνοιξε την πόρτα ο Φώκς και βλέποντας τους τεράστιους σωρούς καυσόξυλων, ο Χάουαρντ ζήτησε το όνομα του ιδιοκτήτη, όπου έμαθαν ότι ανήκαν στον Πέρσι. Το όνομά του προξένησε αμέσως υποψίες και διατάχθηκε η συνέχιση των ερευνών από τον Τόμας Νίβετ, δικαστή του Γουέστμινστερ, ο οποίος συνοδευόμενος από τους άνδρες του την νύχτα της 4-5 Νοεμβρίου, ανακαλύπτει την πυρίτιδα και συλλαμβάνει τον Φώκς, που μετά από βασανιστήρια, αποκαλύπτει τα ονόματα των συνεργών και τον ρόλο τους στην συνωμοσία.
Μετά τη σύλληψη του Φώκς, οι υπόλοιποι εκτός του Τρέσαμ, αφού διασπάστηκαν σε ομάδες αναχώρησαν με κοινό τόπο συνάντησης το Γουόργουικσάϊρ, όπως είχε συμφωνηθεί αρχικά, όπου ο Κέϊτσμπι θα ενημέρωνε τους φίλους του οι οποίοι ανέμεναν το αποτέλεσμα, ότι η συνωμοσία απέτυχε. Διαβεβαίωσε ωστόσο τον Ντίγκμπι, ότι τόσο ο Τζέιμς όσο και ο Σόλσμπερι ήταν νεκροί. Ο Κέϊτσμπι κατευθύνθηκε την ίδια ημέρα με τους συντρόφους στην Ουαλία, ελπίζοντας σε βοήθεια από ομοϊδεάτες.
Η ομάδα του Κέϊτσμπι έφθασε στο Χάντιγκτον στις 2:00 μ.μ. στις 6 Νοεμβρίου και το επόμενο πρωί περίπου 36 άτομα, αφού λειτουργήθηκαν και κοινώνησαν στη συνέχεια μετέβησαν στο μέγαρο Χόλμπεϊτς στο Σταρφορντσάϊρ, φτάνοντας περίπου στις 10:00 μ.μ.. Κατά την διαδρομή διέρρηξαν το σπίτι του Λόρδου Γουίντσορ στο Χιού Γκρέιντζ απ’ όπου πήραν όλα τα όπλα και πυρομαχικά που βρήκαν εκεί. Η κατάστασή τους πλέον ήταν απελπιστική, αφού τους καταδίωκαν οι δυνάμεις ασφαλείας και όλοι τους είχαν εγκαταλείψει: «Ουδείς πήρε το μέρος μας», είπε ο Ντίγκμπι, «παρόλο που περιμέναμε πολλούς».
Μια έκρηξη προερχόμενη από τις εναπομείνασες πυρίτιδες, το πρωί της 8ης Νοεμβρίου, έσβησε και τις τελευταίες ελπίδες των συνωμοτών, υπονομεύοντας τους ισχυρισμούς περί αθωότητας και δίκαιου σκοπού. Περίπου στις 11:00 π.μ. εμφανίστηκαν ο σερίφης και οι άνδρες του και αμέσως άρχισαν να πυροβολούν στο σπίτι, σκοτώνοντας τον Κέϊτσμπι, τον Πέρσι και τον Ράϊτ ενώ τραυματίστηκαν οι Γουίντορ και Ρόουκγουντ που συνελήφθησαν μαζί με τους υπόλοιπους.
Παρόλο που οι Κέϊτσμπι και Πέρσι σκοτώθηκαν σε μάχη, τα σώματα τους εκταφιάστηκαν, αποκεφαλίστηκαν και τα κεφάλια τους εκτέθηκαν καρφωμένα σε πασσάλους έξω από την Βουλή των Λόρδων. Στις 30 Ιανουαρίου, οι Ντίγκμπι, Ρόμπερτ Γουίντορ, Γκράντ και Μπέϊτς αφού δέθηκαν σε ξύλινα πάνελ σύρθηκαν μέσω των πολυσύχναστων δρόμων του Λονδίνου στο εκκλησάκι του Αγίου Παύλου. Ο Ντίγκμπι, ο πρώτος που ανέβηκε στο ικρίωμα, ζήτησε από το πλήθος συγχώρεση και αρνήθηκε την ευλογία του Προτεστάντη κληρικού, κατόπιν απογυμνωμένος από τα ρούχα του και φορώντας μόνο ένα πουκάμισο αφού έβαλετο κεφάλι του στη θηλιά, κρεμάστηκε και ενώ ήταν ακόμα ζωντανός, ευνουχίστηκε και στη συνέχεια διαμελίστηκε μαζί με τους άλλους τρεις κρατούμενους. Την επόμενη μέρα, οι Τόμας Γουίντορ, Άμπροουζ Ρούκγουντ, Ρόμπερτ Κίις και Γκάϊ Φόκς κρεμάστηκαν και διαμελίστηκαν, απέναντι από το κτίριο που σκόπευαν να ανατινάξουν, το Παλαιό Παλάτι του Γουέστμινστερ. Ο Κίις πήδηξε από την αγχόνη πριν την εντολή του δήμιου, αλλά επέζησε της πτώσης και οδηγήθηκε στην εξέδρα. Ο Φόκς παρόλο που είχε εξαντληθεί από τα βασανιστήρια, κατάφερε να πηδήξει από την εξέδρα και να σπάσει το λαιμό του, αποφεύγοντας έτσι την αγωνία της εκτέλεσης του.
Στον παρακάτω πίνακα αναφέρονται οι βασικοί συνωμότες, ο ρόλος και η κατάληξή τους:
Από τους εμπλεκόμενους ιερείς, ο Γκαρνέτ δικάστηκε και εκτελέστηκε, ενώ οι Γκρίνγουέϊ και Γκέραρντ διέφυγαν.
Επίλογος
Ο Κέϊτσμπι και οι συνεργάτες του ρίσκαραν και τα έχασαν όλα στην προσπάθεια να βελτιώσουν την θέση των Καθολικών στην Αγγλία, αλλά η πράξη τους πλήγωσε ανεπανόρθωτα τον σκοπό τον οποίο υπηρετούσαν με τόση πίστη. Οι νόμοι έγιναν αυστηρότεροι κατά των Καθολικών και ακυρώθηκε η σταδιακή πρόοδος προς την θρησκευτική ανοχή . Η συνωμοσία ενέτεινε την καχυποψία των Προτεσταντών έναντι των Καθολικών και οδήγησε στην αυστηρή εφαρμογή του νόμου περί απείθειας, ο οποίος επέβαλε πρόστιμα σε όσους αρνούνταν να ασπασθούν τον Αγγλικανισμό. Τον Ιανουάριο του 1606, το Κοινοβούλιο καθιέρωσε την 5 Νοεμβρίου ως Ημέρα Ευχαριστιών του Κοινού ή Ημέρα Γκάϊ Φώκς, που εξακολουθεί να γιορτάζεται με φωτιές, πυροτεχνήματα και την περιφορά των «Guys/Γκάϊς» (ομοιώματα του Γκάϊ Φώκς) στους δρόμους. Ανάλογο είναι και το παρακάτω ποίημα το οποίο αναφέρεται στην συνωμοσία:
Remember, remember!
The fifth of November,
The Gunpowder treason and plot;
I know of no reason
Why the Gunpowder treason
Should ever be forgot!
Guy Fawkes and his companions
Did the scheme contrive,
To blow the King and Parliament
All up alive.
Threescore barrels, laid below,
To prove old England’s overthrow.
But, by God’s providence, him they catch,
With a dark lantern, lighting a match!
A stick and a stake
For King James’s sake!
If you won’t give me one,
I’ll take two,
The better for me,
And the worse for you.
A rope, a rope, to hang the Pope,
A penn’orth of cheese to choke him,
A pint of beer to wash it down,
And a jolly good fire to burn him.
Holloa, boys! holloa, boys! make the bells ring!
Holloa, boys! holloa boys! God save the King!
Hip, hip, hooor-r-r-ray!
Πηγές – βιβλιογραφία
https://www.britannica.com/event/Gunpowder-Plot#ref338514
Alan Haynes «The Gunpowder Plot: Faith in Rebellion» (2005)
Antonia Fraser «The Gunpowder Plot» (2005)
Χείλων 