εξώφυλλο: εικόνα φλεγόμενου ίππου _ Erkut2, [Public Domain] via pixabay.com
Copyright © μετάφραση – επιμέλεια Χείλων
Το 883 ο αυτοκράτορας Βασίλειος Α’ ο Μακεδών (867-886) διορίζει Δομένικο των Σχολών (Βυζαντινό αξίωμα = αρχηγό Ενόπλων δυνάμεων) τον Κεστά Στυππιώτη σε αντικατάσταση του Ανδρέα του Σκύθη και τον στέλνει επικεφαλής εκστρατευτικού σώματος 100.000 ανδρών στην Κιλικία της Ανατολίας με αποστολή να υποτάξει την Ταρσό και να την εντάξει στην αυτοκρατορία.
Η αποστολή εκ πρώτης όψεως φαινόταν εύκολη και ο Στυππιώτης έφτασε στην Ταρσό χωρίς προβλήματα. Οι συνθήκες ήσαν ευνοϊκές λόγω προηγούμενης νίκης του Ανδρέα του Σκύθη και ο στρατός των Βυζαντινών ήταν υπεράριθμος των στρατευμάτων που υπεράσπιζαν την πόλη. Ως εκ τούτου, μπορούσε να καταλάβει την πόλη χωρίς πολλές απώλειες και θα είχε σαφές πλεονέκτημα εφόσον οι Ταρσιανοί επέλεγαν να τον αντιμετωπίσουν σε ανοιχτό πεδίο.
Ο Στυππιώτης προφανώς εφησύχασε από τις ευνοϊκές συγκυρίες. Όταν εγκατέστησε το στρατόπεδο στο Χρυσόβουλλο, μια τοποθεσία κοντά στην Ταρσό, δεν έκρινε απαραίτητο να οργανώσει οποιαδήποτε μορφή άμυνας, είτε τοποθετώντας ξύλινους πασσάλους είτε κατασκευάζοντας κάποιον προμαχώνα. Δυστυχώς για αυτόν, επικεφαλής των αντιπάλων ήταν ο έμπειρος στρατιωτικός Εμίρης Γιαζμάν αλ Χαντίμ ο οποίος είχε έλθει από την Αίγυπτο προκειμένου να αντικαταστήσει τον θανόντα εμίρη (ο προκάτοχός του σκοτώθηκε κατά πάσα πιθανότητα στη μάχη εναντίον του Ανδρέα του Σκύθη) και η άφιξή του συνέπεσε με την αμυντική οργάνωση της πόλης ενάντια στους Βυζαντινούς. Παρόλο που υστερούσε σε δυνάμεις ο Γιαζμάν ήταν ένας υπολογίσιμος αντίπαλος.
Αξιολογώντας την κατάσταση, συνειδητοποίησε ότι δεν μπορούσε να αντισταθεί σε πολιορκία, ούτε να κερδίσει μια συμβατική μάχη ενάντια στον Στυππιώτη σε ανοιχτό πεδίο. Η λύση ήταν προφανής – δεν θα άφηνε την πόλη να πολιορκηθεί και δεν θα αντιμετώπιζε τους αντιπάλους του στο ανοιχτό πεδίο μάχης. Η κατάσταση απαιτούσε κάτι πολύ πιο ανορθόδοξο και αντισυμβατικό.
Παρά την έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού ο Γιαζμάν σκέφτηκε να χρησιμοποιήσει ως πηγή στρατολόγησης τους στάβλους, διατάσσοντας τους κατοίκους της Ταρσού να συγκεντρώσουν όσα περισσότερα άλογα μπορούσαν να βρουν και όταν τελικά προέκυψε ένα αρκετά μεγάλο κοπάδι, βάδισε ενάντια στον εχθρικό στρατόπεδο. Ο Γιαζμάν χώρισε τον στρατό του σε μικρές ομάδες ώστε να περικυκλώσει το στρατόπεδο των Βυζαντινών. Κάθε ομάδα συνοδευόταν από μεγάλο αριθμό αλόγων καθώς και σωρούς από εύφλεκτα υλικά, όπως αποξηραμένα δέρματα, κ.λπ. τα οποία έδεσαν στις ουρές των αλόγων.
Τη νύχτα της 14 Σεπτεμβρίου 883, οι στρατιώτες στο στρατόπεδο του Στυππιώτη αντίκρυζαν το μαύρο κενό της νύχτας πέρα από τα όρια του καταυλισμού τους. Αίφνης το σκοτάδι φωτίστηκε από την ξαφνική εμφάνιση πυρκαγιών πέριξ του στρατοπέδου οι οποίες κατευθύνονταν προς τους τρομοκρατημένους σκοπούς, συνοδευόμενες από ξέφρενο καλπασμό αλόγων. Το σκηνικό συμπλήρωναν το χλιμίντρισμα των φοβισμένων ζώων, κραυγές και τύμπανα πολέμου, που ακούγονταν σε όλο το στρατόπεδο.
Το σχέδιο λειτούργησε άψογα, αφού χωρίς τοίχους, τάφρους ή οχυρώσεις γύρω από το στρατόπεδο, δεν υπήρχε τίποτα να σταματήσει τα πανικόβλητα άλογα. Την ίδια στιγμή ο Γιαζμάν και ο στρατός που ακολουθούσαν το κοπάδι, επιτίθεντο από κάθε γωνιά στους αιφνιδιασμένους και αποπροσανατολισμένους στρατιώτες. Στο χάος της νύχτας, ο υπεράριθμος στρατός των Βυζαντινών ήταν αδύνατον να προβάλλει αντίσταση στην μικρότερη δύναμη του Εμίρη, με αποτέλεσμα να ακολουθήσει σφαγή στην οποία ο Στυππιώτης και το μεγαλύτερο μέρος του στρατού του έχασαν τη ζωή τους.
Οι Άραβες ιστορικοί, με μεγάλη δόση υπερβολής, αναφέρουν ότι στην εν λόγω μάχη σκοτώθηκαν 70.000 Βυζαντινοί συμπεριλαμβανομένων του Στυππιώτη και των στρατηγών του Ανατολικού Θέματος και της Καππαδοκίας. Μετά από αυτή την συντριβή, ο Ανδρέας ο Σκύθης επαναδιορίστηκε ως Δομένικος των Σχολών.
Πιθανολογείται ότι αιχμάλωτοι από αυτή την καταστροφή συμπεριλαμβάνονταν μεταξύ των Βυζαντινών που εξαγοράστηκαν στην ανταλλαγή κρατουμένων το Φεβρουάριο του 884, ενώ 80 έτη αργότερα, όταν η Ταρσός έπεσε στους Βυζαντινούς, ο αυτοκράτορας Νικηφόρος Β’ Φωκάς ανέκτησε επτά χρυσούς και αργυρούς σταυρούς που είχε πάρει ο Γιαζμάν από το στρατόπεδο των Βυζαντινών.
Πηγή
Ιωάννη Σκυλίτζη «Σύνοψη Βυζαντινής Ιστορίας»: μετ. John Wortley. New York: Cambridge University Press, 2010.
https://historian-hut-did-you-know.blogspot.com/search/label/Battle%20of%20Chrysoboullon
https://en.wikipedia.org/wiki/Kesta_Styppiotes
Χείλων 