εξώφυλλο: Θυρεός των Μοντεφέλτρο

μετάφραση – επιμέλεια Χείλων

Οι Μοντεφέλτρο είναι ιστορική Ιταλική οικογένεια της Αναγέννησης που κυβέρνησε τις πόλεις Ουρμπίνο & Ρίμινι. Ιδρυτής του οίκου ήταν ο Μπουονκόντε Ι ντι Μοντεφέλτρο ο οποίος εξελέγη το 1226 podestà (υψηλό αξίωμα της Αναγέννησης) του Ουρμπίνο. Αυτός και οι απόγονοί του ήσαν ηγέτες των Γιβελλίνων της Μάρκε και Ρομάνια. Τον Μπουονκόντε διαδέχτηκαν οι Μοντεφελτράνο ΙΙ (1214-55) και Γκούιντο I (1255-1286 & 1293-1296) που ήσαν διοικητές του Φορλί κατά την διάρκεια των πολέμων με τον Γαλλικό και Παπικό στρατό. Ο Πάπας Βονιφάτιος Η’ τον απήλλαξε από τα καθήκοντά του λόγω επικρίσεων για τις πράξεις του σε αυτούς τους πολέμους και τον μετέθεσε στο μέτωπο των πόλεων Παλεστρίνα και Κολόν.

Ο διάδοχος του Γκουίντο, Φεντερίκο Ι (1296-1322) αύξησε τα εδάφη του παίρνοντας από την Αγία Έδρα τις πόλεις Φάνο, Όσιμο, Ρεκανάτι, Γκούμπιο, Σπολέτο και Ασσίσι. Δολοφονήθηκε μετά την επιβολή υψηλών φόρων και το Ουρμπίνο τέθηκε υπό Παπικό έλεγχο. Το 1323 ωστόσο, ο γιος του Νόλφο (1323-1359) ανακηρύχθηκε άρχοντας του Ουρμπίνο. Το 1355 ο Παπικός απεσταλμένος, καρδινάλιος Αλμπορνόζ, περιόδευε την Ιταλία για την αποκατάσταση της Παπικής εξουσίας και το Ουρμπίνο τέθηκε για άλλη μια φορά υπό τον έλεγχο της Αγίας Έδρας. Ο γιος του Νόλφο, Φεντερίκο έμεινε χωρίς εξουσία, αλλά ο γιος του Αντόνιο (1377-1403) εκμεταλλεύτηκε την εξέγερση της Μάρκε και της Ούμπρια κατά της Αγίας Έδρας (1375) για να αποκαταστήσει την εξουσία του στο Ουρμπίνο.

Ο Γκουινταντόνιο γιός του Αντόνιο (1403-1443) διορίστηκε κυβερνήτης στο Δουκάτο του Σπολέτο από τον Πάπα Μαρτίνο V (1419) και συνέχισε τον πόλεμο εναντίον του Μπράτσιο ντα Μοντόνε. Η δεύτερη σύζυγός του ήταν η Κατερίνα Κολόν με την οποία απέκτησε εννέα παιδιά. Ο γιος του Όντο Αντόνιο, δολοφονήθηκε μετά από λίγους μήνες στην εξουσία. Η κόρη του Σβέβα (1434–1478) παντρεύτηκε τον Αλεσάντρο Σφόρτσα, άρχοντα του Πέζαρο. Οι Ουρμπινέζοι προσέφεραν την εξουσία στον Φεντερίκο ΙΙΙ (1444-1482) νόθο γιο του Γκουινταντόνιο, μαθητή της σχολής Βιττορίνο ντα Φέλτρε λάτρη της τέχνης και επί βασιλείας του το Ούρμπινο έγινε πολιτιστικό κέντρο της αναγέννησης. Ο Φεντερίκο ενεπλάκη σε πολέμους εναντίον του Σιγιμόνδου Παντόλφο Μαλατέστα, του Πάπα Ιννοκέντιου VIII, του Ρενέ του Ανζού και της Φλωρεντίας. Ο Πάπας Σίξτος του απένειμε τον τίτλο του Δούκα του Ουρμπίνο (1474).

Ο Φεντερίκο του οποίου δεύτερη σύζυγος ήταν η Μπατίστα Σφόρτσα (κόρη της Αλεσσάντρα Σφόρτσα) ήταν ένας από τους πιο επιτυχημένους κοντοτιέρους (αρχηγοί μισθοφορικών εταιρειών) της Ιταλικής Αναγέννησης και Λόρδος του Ουρμπίνο από το 1444 μέχρι τον θάνατό του. Στο Ουρμπίνο δρομολόγησε την κατασκευή μιας μεγάλης βιβλιοθήκης, ίσως της μεγαλύτερης στην Ιταλία μετά το Βατικανό, με την δική του ομάδα συγγραφέων και συγκέντρωσε γύρω του μία μεγάλη ανθρωπιστική αυλή σε ένα από τα αρχιτεκτονικά κοσμήματα της πρώιμης Αναγέννησης, το Παλάτι του Ουρμπίνο, σχεδιασμένο από τους Λουτσιάνο Λοράνα και Φραντσέσκο ντι Τζιόρτζιο Μαρτίνι, καθιστάμενος ένας από τους διασημότερους προστάτες των τεχνών της Ιταλικής Αναγέννησης. Το περίφημο studiolo του Ουρμπίνο στεγάζει την βιβλιοθήκη, τα μουσικά όργανα, τις συσκευές και τα αριστουργήματα τέχνης, τα οποία αποτελούσαν αντικείμενο πόθου όλης της Ιταλίας.

Τον Φεντερίκο ΙΙΙ, διαδέχθηκε ο γιός του Γκιντομπάλντο I (1492-1508) ο οποίος παντρεύτηκε την Ελισαβέττα Κονσάγκα, αδελφή του Φραντσέσκο II Κονσάγκα, Μαρκησίου της Μάντοβα και παρόλο που αυτός δεν μπορούσε να αποκτήσει παιδιά η Ελισαβέττα αρνήθηκε να τον χωρίσει. Πολέμησε ως ένας από τους αρχηγούς του Πάπα Αλέξανδρου VI παράλληλα με τα Γαλλικά στρατεύματα του βασιλιά Καρόλου VIII της Γαλλίας κατά τη διάρκεια της εισβολής του στην νότια Ιταλία. Αργότερα, προσλήφθηκε από την Δημοκρατία της Βενετίας ενάντια στον Κάρολο. Το 1496 ενώ αγωνιζόταν για τον Πάπα κοντά στο Μπρατσιάνο, αιχμαλωτίσθηκε από τους οίκους Ορσίνι και Βιτέλλι και απελευθερώθηκε το επόμενο έτος. Ο Γκιντομπάλντο αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το Ουρμπίνο το 1502 για να ξεφύγει από τον στρατό του Καίσαρα Βοργία, αλλά επέστρεψε το 1503 μετά το θάνατο του πατέρα του Καίσαρα, Αλεξάνδρου VI.

Υιοθέτησε τον Φραντσέσκο Μαρία ντε λα Ρόβερε, παιδί της αδελφής του και ανιψιό του Πάπα Ιούλιου ΙΙ, ενώνοντας έτσι την επικυριαρχία της Σενιγκάλια με το Ουρμπίνο. Βοήθησε τον Ιούλιο ΙΙ να ανακαταλάβει την Ρομάνια.

Η αυλή του Ουρμπίνο ήταν εκείνη την εποχή από τις αξιολογότερες στην Ιταλία και σε αυτήν συναντήθηκαν – συνευρέθηκαν πολλοί άνθρωποι των γραμμάτων. Ο Ιταλο-Βρετανός ιστορικός Πολύδωρος Βιργίλιος ίσως εργάσθηκε στην υπηρεσία του Γκουιντομπάλντο και της Ελισαμπέττα, όπως και ο Μπαλτάσαρ Καστιλιόνε συγγραφέας του βιβλίου Il Cortigiano/Ο αυλικός, το οποίο περιγράφει την αυλή του Ουρμπίνο.

Πηγές

The Catholic Encyclopedia. Vol. 10