Το σχήμα που οι Έλληνες αποκαλούν Κύκνο, αλλά κάποιοι άλλοι αγνοώντας την ιστορία είχαν ονομάσει ὄρνις, από τον όρο που περιλαμβάνει τα πτηνά γενικότερα. Η αιτία της εν λόγω ονομασίας μας έχει παραδοθεί: Όταν ο Δίας, συγκινημένος από το άγγιγμα του πόθου, άρχισε να ερωτεύεται την Νέμεσις και δεν μπορούσε να την πείσει να συναντηθούν, ανακούφισε το πάθος του μηχανευόμενος το ακόλουθο σχέδιο.

Πρόσταξε την Αφροδίτη να τον ακολουθήσει, με τη μορφή αετού· εκείνος μεταμορφώθηκε σε κύκνο και σα ν’ αφέθηκε από τα νύχια του αρπακτικού, έπεσε βρίσκοντας καταφύγιο στην αγκαλιά της Νέμεσις. Εκείνη δεν τον απόδιωξε αλλά κρατώντας τον στα χέρια της έπεσε σε βαθύ ύπνο. Ενώ κοιμόταν, ο Δίας την αγκάλιασε και στη συνέχεια πέταξε μακριά. Επειδή κάποιοι τον είχαν δεί να πετά ψηλά στον ουρανό ισχυρίστηκαν ότι είχε συνταχθεί με τ’ άστρα και για του λόγου το αληθές ο Δίας καταστέρισε τον κύκνο ιπτάμενο και τον αετό να τον κυνηγά στον ουρανό.

Αλλά η Νέμεσις, λες και συγγένευε με το γένος των πουλιών, όταν οι μέρες της πλησίαζαν στο τέλος τους, έφερε στον κόσμο ένα αυγό. Ο Ερμής το πήρε, το μετέφερε στην Σπάρτη και το ‘ριξε στον κόρφο της Λήδας. Από αυτό ξεπήδησε η Ελένη, κόρη απαράμιλλης ομορφιάς. Η Λήδα καμωνόταν ότι ήταν δικό της παιδί.

Μερικοί λένε ότι ο Δίας, με τη μορφή κύκνου συνευρέθη με την Λήδα, αλλά θ’ αφήσουμε το ζήτημα αδιευκρίνιστο.

• εικόνα εξωφύλλου: IAU Cygnus chart wikipedia URL [https://en.wikipedia.org/wiki/Cygnus_(constellation)#/media/File:Cygnus_IAU.svg]

• πηγή αναφοράς: LOEB Classical Library Harvard University Press