Στα τέλη του 19ου αιώνα η Βρετανική αυτοκρατορία είχε ήδη επεκταθεί σχεδόν σε όλες τις ηπείρους.

Στην σημερινή Νότια Αφρική οι Βρετανοί είχαν αποκτήσει μια αποικία από την Ολλανδία και σχεδίαζαν να επεκτείνουν την επιρροή τους στην περιοχή. Αυτό δεν ήταν εύκολη υπόθεση καθότι η περιοχή (Zululand) κυριαρχείτο από τους Zulu μια πολεμική φυλή της οποίας ο στρατός γνώριζε προηγμένες πολεμικές τεχνικές και είχε στρατιωτική πειθαρχία.

Ο Sir Henry Bartle Frere κυβερνήτης της Βρετανικής αποικίας του Natal, πίστευε ότι η Μεγ. Βρετανία ήταν η μόνη δύναμη που μπορούσε να εξασφαλίσει τον έλεγχο ολόκληρης της περιοχής και να αντιπαρατεθεί σε πόλεμο με τους Zulu. O Frere διέδιδε ότι «η νίκη θα ήταν γρήγορη και εύκολη για τα Βρετανικά στρατεύματα, τα οποία ήταν τα καλύτερα στον κόσμο, άριστα εκπαιδευμένα, πειθαρχημένα και με  πίστη στο βρετανικό στέμμα».

Οι Βρετανικές δυνάμεις δεν διέθεταν μόνο ιππικό και πυροβολικό, είχαν επίσης εξοπλιστεί με το νεότερο και καλύτερο όπλο πεζικού στον κόσμο εκείνη την εποχή, το τυφέκιο Martini Henry 0,45 χιλ. Ο Frere ήταν πεπεισμένος ότι η ασπίδα και το ακόντιο των Zulu δεν είχαν καμία τύχη έναντι των όπλων της Βρετανικής Αυτοκρατορίας.

Ο Frere στη συνέχεια αποφάσισε «να κινήσει» τα γεγονότα και απαίτησε από τον βασιλιά των Zulu Cetshwayo την διάλυση του στρατού και την μεταβίβαση του ελέγχου της περιοχής των Zulu στο βρετανικό στέμμα, γνωρίζοντας εκ των προτέρων ότι το εν λόγω αίτημα δεν θα γινόταν αποδεκτό.

Στις 11 Ιαν. 1879 Βρετανική στρατιωτική δύναμη που περιελάμβανε 14.000 άνδρες (5.000 Βρετανοί και 9.000 ιθαγενείς) υπό τις διαταγές του υποστρατήγου λόρδου Chelmsford διέσχισαν τα σύνορα της περιοχής των Zulu.

Πέντε ημέρες μετά την Βρετανική εισβολή ο βασιλιάς Cetshwayo είχε ολοκληρώσει την κινητοποίηση ολόκληρου του στρατού που αριθμούσε 25.000 άνδρες και έθεσε ως στόχο να αποκρούσει τους εισβολείς.

Αρχηγός της δύναμης των Zulu ήταν ο πρίγκηψ Ntshingwayo kaMahole Khoza και υπαρχηγοί οι πρίγκηπες Vumindaba kaNthati – Mavumengwana kaMdlela – Zibhebhu kaMapitha, στη μάχη του Rorke’s Drift αρχηγός ήταν ο πρίγκηπας Dabulamanzi kaMpande ετεροθαλής αδελφός του βασιλιά Cetshwayo.

Ο Chelmsford χώρισε τη δύναμη του σε πέντε ανεξάρτητες διοικήσεις. Τρεις εξ’ αυτών θα επιτίθεντο στην καρδιά της Zululand και θα συνέκλιναν στην πρωτεύουσα Ulundi. Ενώ οι άλλοι δύο σχηματισμοί θα παρέμειναν στα σύνορα για να αποκρούσουν αντεπιθέσεις των Zulu στο Natal.

Στο κέντρο ο τρίτος σχηματισμός υπό τον συνταγματάρχη Glyn συνοδευόταν από τον ίδιο τον λόρδο Chelmsford με σκοπό να πιέσει προς ανατολάς από την πλευρά του ρέματος Rorke. Προστατεύοντας την δεξιά πλευρά του στρατού ο συνταγματάρχης Pearson ως επικεφαλής της πρώτης διοίκησης θα προχωρούσε προς βορρά, κατά μήκος της αφρικανικής ακτής. Η αριστερή πτέρυγα διοικούνταν από τον επικεφαλής της τέταρτης διοίκησης συνταγματάρχη Wood και θα προχωρούσε προς νότο.

Ο λόρδος Chelmsford διέσχισε τον ποταμό ανατολικά του ρέματος Rorke και βάδισε χωρίς να συναντήσει αντίσταση προς την Zululand. Προβληματισμένος από την έλλειψη αντίστασης διέταξε τη δύναμή του να σταματήσει και να στρατοπεδεύσουν για τη νύχτα στην ανοιχτή πεδιάδα η οποία περιέβαλε τα αμμώδη όρη της Isandlwana.

Όταν διέταξε ανιχνευτές να προβούν σε αναγνώριση της περιοχής και αυτοί εντόπισαν μια δύναμη 1.000 πολεμιστών Zulu ζήτησε ενισχύσεις.

Αντιλαμβανόμενος λάθος το αίτημα βοήθειας ο Chelmsford υπέθεσε ότι τα στρατεύματά του είχαν συναντήσει τον στρατό των Zulu και έλαβε την μοιραία απόφαση να χωρίσει τις δυνάμεις του, αφήνοντας πίσω 1200 άνδρες για να φυλάξουν το κύριο στρατόπεδο, ενώ ο ίδιος και ο Glyn αναχώρησαν για να αντιμετωπίσουν τους Zulu.

Ο Chelmsford διέταξε τον συνταγματάρχη Durnford, να μεταβεί η δεύτερη διοίκηση στο στρατόπεδο για ενίσχυση της άμυνας. Επιπλέον όρισε ως διοικητή του στρατοπέδου τον ταγματάρχη Pulliene κάτι το οποίο απεδείχθη μοιραίο λάθος, διότι στα είκοσι τέσσερα χρόνια υπηρεσίας, ο Pulliene δεν είχε πολεμική εμπειρία και φυσικά ουδέποτε συμμετείχε σε ανοιχτή μάχη.

Καθώς ο Chelmsford βάδιζε ανατολικά για να αντιμετωπίσει τον εχθρό, η κύρια δύναμη των Zulu υπερφαλάγγισε τη θέση της και άρχισε να συγκλίνει προς το Βρετανικό στρατόπεδο στο Isandlwana. Ο ταγματάρχης Pulleine όντας βέβαιος ότι ο Chelmsford βρισκόταν ανάμεσα σε αυτόν και τον στρατό των Zulu, εφησύχασε και δεν μερίμνησε να οχυρώσει την βάση. Η άμυνα αποτελείτο από ένα μέτωπο ιππικού το οποίο είχε αναπτυχθεί στο οροπέδιο και τυφεκιοφόρους παρατεταγμένους σε ημικύκλιο γύρω από το στρατόπεδο.

Το επόμενο πρωί στις 8.00 π.μ. όταν ο ταγματάρχης Pulliene ειδοποιήθηκε ότι μεγάλο σώμα Zulu πλησίαζε από τη βορειοανατολική πλευρά, διέταξε το πεζικό του να λάβει αμυντική διάταξη μάχης. Εκείνη ακριβώς τη στιγμή ο σχηματισμός του συνταγματάρχη Durnford έφθανε στο στρατόπεδο.

Ο ήχος των μακρινών πυροβολισμών οδήγησε τον Durnford να πιστέψει ότι ο Chelmsford πολεμούσε το σύνολο του στρατού των Zulu και η αναφορά του Pulleine περί προσέγγισης των Zulu ήταν αποτέλεσμα της απειρίας του. Έτσι ο Durnford απεφάσισε να αγνοήσει τον Pulleine και βάδισε προς τα εμπρός για να υποστηρίξει τον διοικητή του.

Σε απόσταση δύο μιλίων από το στρατόπεδο ο Durnford συνάντησε μεγάλη δύναμη  Zulu σε πλήρη ανάπτυξη. Οι Zulu διέσπασαν γρήγορα την εμπροσθοφυλακή αναγκάζοντάς τον να οπισθοχωρήσει και να λάβει αμυντική στάση σε μια ξερή κοίτη του ποταμού ένα μίλι από το στρατόπεδο. Ο Durnford τότε διέταξε τους άνδρες του να ανασυγκροτηθούν σχηματίζοντας αμυντική γραμμή με εκείνη του κύριου στρατοπέδου ενισχύοντας έτσι την αριστερή πλευρά.

Παρά το γεγονός ότι η Βρετανική αμυντική γραμμή ήταν «λεπτή» εντούτοις είχε μεγάλη δύναμη πυρός, την οποία οι Zulu δεν μπορούσαν να αντιμετωπίσουν. Όμως μια σειρά από απρόβλεπτες καταστάσεις οι οποίες αφορούν στα πυρομαχικά των νέων όπλων θα επέφεραν αποφασιστική ανατροπή της βρετανικής υπεροχής.

Η μάχη της Isandlwana ήταν η πρώτη μεγάλη σύγκρουση στην οποία οι Βρετανοί χρησιμοποιούσαν τα νέα τυφέκια και δεν γνώριζαν πολλά για τις προδιαγραφές των πυρομαχικών. Οι ογδόντα σφαίρες που μπορούσε να πυροβολήσει κάθε τυφεκιοφόρος θα αποδεικνύονταν ανεπαρκείς για ένα όπλο με ταχυβολία δώδεκα σφαιρών το λεπτό. Κατά τη διάρκεια παρατεταμένης μάχης οι θάλαμοι αυτών των όπλων υπερθερμαίνονταν με αποτέλεσμα να παρουσιάζουν εμπλοκή.

Επιπλέον κατά τη διάρκεια της μάχης ο ανεφοδιασμός σε πυρομαχικά της εμπροσθοφυλακής ήταν απελπιστικά αργός, καθότι η αποθήκη πυρομαχικών ευρίσκετο σε απόσταση ενός μιλίου. Επιπλέον οι υπεύθυνοι ανεφοδιασμού είχαν λάβει αυστηρές διαταγές να μην προμηθεύουν πυρομαχικά σε όποιον δεν ανήκε στο δικό τους τάγμα, ειδικά στους επιστρατευμένους ιθαγενείς. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα η βρετανική δύναμη πυρός να αποδυναμωθεί και οι Zulu σταδιακά να αποκτούν προβάδισμα.

Εν τω μεταξύ ο ταγματάρχης Pulliene διέταξε τις βρετανικές γραμμές να οπισθοχωρήσουν στο στρατόπεδο. Εκείνη ακριβώς τη στιγμή συνέβη μερική έκλειψη του ήλιου και σκοτείνιασε το πεδίο της μάχης. Ο αρχηγός των Zulu εκλαμβάνοντας ότι πρόκειται για σημάδι το οποίο ευνοούσε το έθνος των Zulu διέταξε όλους τους πολεμιστές του σε κατά μέτωπο επίθεση.

Η μαζική επίθεση των Zulu διέσπασε γρήγορα την «λεπτή» Βρετανική γραμμή σε πολλούς τομείς και διείσδυσαν στο κυρίως στρατόπεδο, με αποτέλεσμα να κατασφάξουν όλους τους στρατιώτες.

Η νίκη των Zulu είχε πλέον ολοκληρωθεί…………..όμως πέντε μίλια μακριά 4.000 έφεδροι Zulu αδημονώντας να μοιραστούν τη δόξα των συμπατριωτών τους, παρέβησαν τις αυστηρές διαταγές του βασιλιά Cetshwayo «να μην επιτεθούν σε οχυρωμένη Βρετανική δύναμη».

Οι πολεμιστές θα πολιορκούσαν τη μικρή φρουρά στο Drift Rorke, προκαλώντας την οργή των Βρετανών, με τελικό αποτέλεσμα την πλήρη διάλυση του έθνους των Zulu.

Η πολιορκία του Drift Rorke’S

Μετά την ήττα στην Isandlwana, οι επιζώντες άρχισαν να φθάνουν στο μικρό βρετανικό οχυρό Drift Rorke, μεταφέροντας την είδηση του πλήρους αφανισμού των Βρετανικών δυνάμεων και την προειδοποίηση ότι τους χώριζαν μόνο δύο ώρες από την δύναμη των Zulu η οποία κατευθυνόταν προς τη θέση τους.

Τα νέα από την ήττα και η επικείμενη επίθεση των Zulu ανάγκασαν τους 300 ιθαγενείς που στάθμευαν με το απόσπασμα να εγκαταλείψουν τους Βρετανούς συμμάχους τους. Αυτό είχε ως συνέπεια να απομείνουν μόνο 109 βρετανικοί στρατιώτες για να υπερασπιστούν τη θέση, εκ των οποίων οι 30 νοσηλεύονταν στο νοσοκομείο.

Επικεφαλής της φρουράς ήταν οι υπολοχαγοί Chard και Bromhead εκ των οποίων ο Chard ήταν αρχαιότερος. Πιστεύοντας ότι εάν εγκατέλειπαν και αυτοί τη θέση τους, οι άρρωστοι και οι τραυματίες θα επιβράδυναν τη διαφυγή τους και οι Zulu θα τους έφθαναν στην ύπαιθρο.

Τόσο ο Chard και όσο και ο Bromhead κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η παρούσα θέση τους παρείχε την δυνατότητα να οχυρωθούν – είχαν άφθονες προμήθειες πυρομαχικών και τροφίμων και ως εκ τούτου συνέφερε να πολεμήσουν.

Ο σταθμός Drift Rorke αποτελούνταν από δύο κτίρια με απόσταση μεταξύ τους 30 γιάρδες, ένα νοσοκομείο ένα κατάστημα και έναν στάβλο. Η φρουρά άρχισε μανιωδώς να προετοιμάζει την οχύρωση στοιβάζοντας χωμάτινους σάκους από ύψους 1,5 μέτρου δημιουργώντας περίμετρο γύρω από τα κτίρια και μία δεύτερη εσωτερική γραμμή άμυνας σε περίπτωση που κατέρρεε η περίμετρος.

Το αυτοσχέδιο φρούριο όταν ολοκληρώθηκε ήταν αρκετά ασφαλές και είχε ορισμένα πλεονεκτήματα. Οι Zulu δεν είχαν πυροβολικό και επίσης δεν μπορούσαν να ελιχθούν και να υπερφαλαγγίσουν πλευρικά το οχυρό διά τον απλούστατο λόγο ότι δεν «είχε πλευρά». Τέλος η αμυντική περίμετρος κάλυπτε μια πολύ μικρή περιοχή, ώστε οι Zulu να μην μπορούν να χρησιμοποιήσουν όλη τη δύναμη του στρατού .

Μεταξύ 4:00 και 4:30 μ.μ. οι Zulu με 4.000 πολεμιστές άρχισαν να φθάνουν και να παίρνουν θέσεις γύρω από το φρούριο. Ο πρίγκιπας Dabulamanzi αποφάσισε να πλήξει πρώτα στην φρουρά στα νότια οδοφράγματα διατάσσοντας 600 από τους πιο νέους και ευκίνητους πολεμιστές να επιτεθούν.

Όταν ήταν όλα έτοιμα ο Dabulamanzi έδωσε την εντολή για το πρώτο κύμα. Με ταχύτητα και αγριότητα οι Zulu έτρεξαν προς το οδόφραγμα ενώ οι Βρετανοί παρέμεναν ακίνητοι και σιωπηλοί.

Στα τετρακόσια μέτρα οι Βρετανοί άνοιξαν πυκνό πυρ προξενώντας μεγάλες απώλειες στις τάξεις των Zulu με αποτέλεσμα οι Zulu να παραπαίουν και να οπισθοχωρήσουν

Ο πρίγκιπας γρήγορα αντελήφθη ότι το ανοικτό έδαφος γύρω από αυτό το τμήμα της περιμέτρου καθιστούσε αδύνατη άλλη επίθεση. Έτσι εστίασε την προσοχή του στο νοσοκομείο όπου οι θάμνοι και το ψηλό χορτάρι της περιοχής θα προσέφεραν κάλυψη στους πολεμιστές.

Ο πρίγκιπας επικεντρώνει τώρα τις επιθέσεις του σε αυτόν τον τομέα της Βρετανικής άμυνας. Οι Zulu πλέον εξαπολύουν επανειλημμένες επιθέσεις για να καταλάβουν το νοσοκομείο και να διασπάσουν την άμυνα του εχθρού.

Μετά από πολλές αποτυχημένες προσπάθειες η επιμονή τους ανταμείβεται και φθάνουν στον περιμετρικό τοίχο. Η καθυστέρηση λόγω επαναγέμισης των όπλων αναγκάζει τους Βρετανούς να μάχονται με τις ξιφολόγχες σώμα με σώμα.

Παρά το γεγονός ότι οι Βρετανοί υπερασπιστές συνεχίζουν να κρατούν τις θέσεις τους κάποιες ομάδες πολεμιστών Zulu υπερπηδούν τα οδοφράγματα και προκαλούν παροδική αναστάτωση στο στρατόπεδο, αλλά ο αριθμός τους δεν είναι αρκετός για να διασπάσουν την άμυνα των Βρετανών και σύντομα σκοτώνονται.

Ο υπολοχαγός Chard αντιλαμβανόμενος ότι παρότι απέκρουε τις επιθέσεις, πολύ δύσκολα θα άντεχε ακόμη μία επίθεση των Zulu, διατάσσει να κατασκευασθεί ακόμη ένας τοίχος εντός της περιμέτρου άμυνας στο πίσω μέρος του νοσοκομείου, ο οποίος αν και μίκραινε το μέτωπο άμυνας εντούτοις απέκοπτε πλήρως τους ασθενείς και τους υπερασπιστές εντός του νοσοκομείου, από την κύρια φρουρά.

Οι συνεχείς επιθέσεις κατά του βόρειου τοίχου ασκούσαν σημαντική πίεση στη προσπάθεια των Βρετανών να κρατήσουν την συνοχή της γραμμής, η οποία πλέον ήταν σε οριακό σημείο. Οι Zulu άρχισαν σιγά-σιγά να διεισδύουν, όταν η εφεδρική φρουρά του υπολοχαγού Bromhead τους απώθησε με τις ξιφολόγχες.

Ήταν 6:30 μ.μ. και παρόλο που αποκρούσθηκε με επιτυχία, η τελευταία επίθεση των Ζουλού είχε σαν αποτέλεσμα να προκληθεί πυρκαγιά στο νοσοκομείο.

Το σκηνικό της μάχης παρέμενε το ίδιο………οι επιθέσεις των Zulu συνεχίζονταν στην περιοχή γύρω από το νοσοκομείο και οι Βρετανοί τους απωθούσαν μαχόμενοι με τις ξιφολόγχες.

Στις 19:30 μ.μ. ο πρίγκιπας Dabulamanzi αποφάσισε να αλλάξει την τακτική και διέταξε να συνεχισθούν οι επιθέσεις στον βόρειο τοίχο, ενώ ταυτόχρονα άρχισε να επιτίθεται στην περιοχή γύρω από τον στάβλο. Αυτός ο ελιγμός επέφερε επιπλέον πίεση στους ήδη σκληρά αγωνιζόμενους Βρετανούς να κρατήσουν την περίμετρο.

Καθώς η Βρετανική φρουρά αγωνιζόταν σκληρά για την επιβίωσή της, την ίδια στιγμή ο αγώνας στο νοσοκομείο είχε εξελιχθεί σε μια αιματηρή πολιορκία. Οι συνθήκες μέσα στο φλεγόμενο κτίριο ανάγκαζαν τόσο τους αμυνόμενους όσο και τους επιτιθέμενους σε μία απεγνωσμένη προσπάθεια επιβίωσης. Η τακτική των Βρετανών ήταν να αμύνονται με τις σφαίρες και ξιφολόγχες δίνοντας χρόνο στους ασθενείς να απομακρύνονται από δωμάτιο σε δωμάτιο.

Αυτή η διαδικασία επαναλήφθηκε πολλές φορές καθώς οι υπερασπιστές προσπάθησαν ανοίξουν δρόμο προς το ανατολικό τμήμα του νοσοκομείου με την ελπίδα ότι θα μπορούσαν να ξεφύγουν.

Ενάντια σε όλες τις πιθανότητες οι παγιδευμένοι κατάφεραν να διαφύγουν προς την εξωτερική περίμετρο ευρισκόμενοι σε ένα περιβάλλον στο οποίο εμπρός είχαν τους Βρετανούς να αμύνονται και πίσω τους Zulu να τους καταδιώκουν.

Οι Βρετανοί στρατιώτες άνοιξαν γρήγορα πυρ για να υποστηρίξουν τους συντρόφους τους, καθώς έτρεχαν προς το μέρος τους για να γλιτώσουν από τα δόρατα των Zulu. Τα Βρετανικά πυρά κάλυψης ήταν τόσο ακριβή ώστε όλοι οι επιζώντες από το νοσοκομείο έφτασαν με ασφάλεια στις γραμμές άμυνας.

Ήταν 8:00 μμ και καθώς σκοτείνιασε οι Βρετανοί είχαν κρατήσει τις θέσεις τους και ανανεώσει τις ελπίδες για επιβίωση.

Έχοντας καταλάβει το νοσοκομείο ο πρίγκιπας Dabulamanzi άρχισε μια σειρά έντονων επιθέσεων εναντίον της περιοχής γύρω από τους στάβλους. Οι σφαίρες όμως από τα Martini Henry αποδεκάτιζαν τις δυνάμεις των Zulu οι οποίοι αφού υποχωρούσαν…..επιτίθεντο ξανά………αποδεικνύοντας την γενναιότητά και το θάρρος τους.

Η θέληση και αποφασιστικότητα των Zulu διέσπασε τελικά τις Βρετανικές γραμμές και έδιωξε τους υπερασπιστές από τις θέσεις τους, καταλαμβάνοντας τους στάβλους. Με την απώλεια αυτού του τμήματος του φρουρίου, η πολιορκούμενη φρουρά τώρα περιορίζεται στο κτίριο και στα λίγα τετραγωνικά μέτρα που το περιβάλλουν.

Στις 10:00 μμ οι Zulu άρχισαν να παρατάσσονται για την τελική επίθεση και φωνάζοντας πολεμικές κραυγές επιτίθενται με σφοδρότητα στις Βρετανικές γραμμές. Ο αριθμός όμως των πολεμιστών ήταν λίγος για να διασπάσει το φράγμα πυρός με αποτέλεσμα να έχουν βαρύτατες απώλειες από τις σφαίρες και τις ξιφολόγχες.

Έτσι οι διαδοχικές επιθέσεις αποδυναμώθηκαν και σταδιακά αραίωσαν μέχρι τις 04:00 πμ όταν ο πρίγκηπας Dabulamanzi αναγκάστηκε να παραδεχτεί την ήττα του και διέταξε τους πολεμιστές του να αποσυρθούν από το πεδίο της μάχης. Στις 8:00 πμ χίλιοι επιζήσαντες από την μάχη της Isandlwana έφτασαν στο σταθμό του Drift Rorke ανακουφίζοντας την ήδη κακοποιημένη φρουρά.

Οι απώλειες των Zulu στο Drift Rorke αριθμούν 350 άνδρες με ίσο αριθμό τραυματιών, ενώ οι Βρετανοί έχασαν 17 άνδρες. Στους επιζήσαντες του Drift Rorke απονεμήθηκαν συνολικά ένδεκα Βικτωριανοί σταυροί (παράσημο Victorian Cross) οι περισσότεροι που εδόθησαν στην βρετανική πολεμική ιστορία. Οι Zulu όμως θα επιστρέψουν στην πατρίδα τους αντιμετωπίζοντας την γελοιοποίηση και ντροπή για την ήττα τους.

Η ήττα στο Rorke’s Drift σηματοδοτεί την αρχή του τέλους για το έθνος των Zulu. Οι Βρετανοί θα επέφεραν μια σειρά από ταπεινωτικές ήττες στις δυνάμεις τους, με αποκορύφωμα την μάχη στο Ulundi όταν 2000 πολεμιστές Zulu θα σκοτώνονταν σε λιγότερο από τριάντα λεπτά. Ένα μήνα αργότερα ο βασιλιάς Cetshwayo συνελήφθη οριστικοποιώντας την πλήρη κατάρρευση του έθνους των Zulu.

Πηγές
Ian Knight  «Isandlwana 1879  The Great Zulu Victory» 2002
Ian Knight, Alan Perry «Rorke’s Drift 1879 Pinned like rats in a hole» 1996