εξώφυλλο: Γκεόργκι Απολλόνοβιτς Γκαπόν Unknown author, Public domain, via Wikimedia Commons

γράφει ο Χείλων

Ο Γκεόργκι Απολλόνοβιτς Γκαπόν υπήρξε ευφυής ιερέας και χαρισματικός δημαγωγός. Διέθετε ωραία εμφάνιση, χάρισμα λόγου, άριστες οργανωτικές ικανότητες και είχε την φήμη του υπερασπιστή των κατατρεγμένων και αδυνάτων. Ο Γκαπόν οργάνωσε και καθοδήγησε την διαδήλωση η οποία έγινε γνωστή ως Ματωμένη Κυριακή και πυροδότησε τη  Ρωσική Επανάσταση του 1905.

Αινιγματικό προφίλ

Ο Γκαπόν μπορεί να περιγραφεί ως σοσιαλιστής που «εξέπεμπε αδιευκρίνιστα μηνύματα» όσον αφορά στις επαναστατικές συμμαχίες του. Φαίνεται σχεδόν σαν να ήταν έτοιμος να χαράξει τη δική του διαδρομή μέσα στο χάος των Ρωσικών αναταραχών της εποχής.

Αυτός είναι ο λόγος που ορισμένοι επικριτές αμφισβήτησαν τα κίνητρά του και ερμήνευσαν τις κοινωνικές πράξεις καλοσύνης ως έναν τρόπο να δημιουργήσει ευνοϊκές προϋποθέσεις προσωπικής ανέλιξης. Είναι ο ίδιος λόγος που κατέληξε νεκρός το 1906. Εκτέθηκε σε τέτοιο βαθμό ώστε τον απέρριψαν τόσο οι επαναστάτες όσο και το Τσαρικό καθεστώς.

Βιογραφία

Ο Γκαπόν γεννήθηκε στην Μπελίκι ή Μπελιάκι, ένα μικρό χωριό της Ουκρανίας, στις 5 Φεβρουαρίου 1870 και οι γονείς του ήταν αγρότες και ευσεβείς άνθρωποι. Φοίτησε στο δημοτικό σχολείο, στη συνέχεια αποφοίτησε από την κατώτερη Εκκλησιαστική Σχολή της Πολτάβα και ακολούθως παρακολούθησε το ιεροδιδασκαλείο Πολτάβα. Εργάστηκε για λίγο ως υπεύθυνος στατιστικών για το τοπικό συμβούλιο (zemstvo) προκειμένου να χρηματοδοτήσει τις σπουδές του και κατόπιν ως ιερέας σε παρεκκλήσι νεκροταφείου.

Ο Γκαπόν παντρεύτηκε το 1894 με την Βέρα και απέκτησαν δύο παιδιά αλλά το 1898 η σύζυγός του, αρρωσταίνει ξαφνικά και πεθαίνει, αφήνοντας τον Γκαπόν συντετριμμένο. Από το 1898 μέχρι το 1903, σπούδασε στη Θεολογική Ακαδημία της Αγίας Πετρούπολης, μετά την οποία εργάστηκε ως εφημέριος σε φυλακή.

Κατά τα φοιτητικά του χρόνια στην Αγία Πετρούπολη ο Γκαπόν συνέδραμε ανθρώπους που βρίσκονταν σε ανέχεια. Σύντομα, η τσαρίνα Αλεξάνδρα Φεοντόροβνα έχοντας πληροφορηθεί τις καλές πράξεις του, τον συνέστησε σε κορυφαίους πολιτικούς. Ξεκινώντας το 1902, ο Γκαπόν αμειβόταν με 100 ρούβλια το μήνα από τον Σεργκέι Ζουμπάτοβ επικεφαλής της μυστικής αστυνομίας του Τσάρου, που ονομαζόταν Οχράνα. Αποστολή του Γκαπόν ήταν να ενισχύσει την  δημοτικότητα του Τσάρου Νικολάου στον λαό.

Προς τούτο ο Γκαπόν ιδρύει το Συνδικάτο Εργατών Ρωσικών Εργοστασίων και Μύλων της Αγίας Πετρούπολης. Το συνδικάτο διοργάνωνε κοινωνικές και άλλες εκδηλώσεις, με σκοπό να εξομαλύνει τυχόν σοσιαλιστικές φιλοδοξίες και να διατηρεί τις επαναστατικές δραστηριότητες υπό έλεγχο. Όμως εν αγνοία των εργοδοτών του ο Γκαπόν εργαζόταν και για τις προσωπικές του πολιτικές φιλοδοξίες.

Ματωμένη Κυριακή του 1905

Τον Ιανουάριο του 1905 έγιναν απεργίες στην Αγία Πετρούπολη με διάφορα αιτήματα και στις 22 Ιανουαρίου ο Γκαπόν οργάνωσε ένα συλλαλητήριο εργατών με σκοπό να φτάσουν στα ανάκτορα και να υποβάλλουν στον τσάρο αναφορά με τα αιτήματά τους. Η διαδήλωση όμως χτυπήθηκε από το στρατό με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους τουλάχιστον χίλιοι άνθρωποι ο δε Γκαπόν κατάφερε να σωθεί από τα πυρά του στρατού με τη βοήθεια του Ρούτενμπεργκ. Η ημέρα εκείνη έμεινε γνωστή ως Ματωμένη Κυριακή.

Ακολουθεί το χρονολόγιο των γεγονότων που οδήγησαν στη σφαγή της 22 Ιανουαρίου 1905.

Δευτέρα 16 Ιανουαρίου

Οι εργαζόμενοι σε εργοστάσιο στην πόλη Πούτιλοβ της Ουκρανίας, κατεβαίνουν σε απεργία. Ο Γκαπόν υποστηρίζει τους εργαζόμενους Η απεργία εξαπλώνεται γρήγορα σε άλλα εργοστάσια.

Τετάρτη 18 Ιανουαρίου 

Ο Γκαπόν συναντάται με τον κυβερνήτη της πόλης και αναλύει το σχέδιό του για ειρηνική πορεία στην Αγία Πετρούπολη, που θα καταλήξει μπροστά από την κατοικία του Τσάρου.

Σάββατο 21 Ιανουαρίου 

Το βράδυ, ο Ιωσήφ Βλαντιμίροβιτς Γκέσεν, εξέχων δικηγόρος και πολιτικός σύμβουλος, επισκέπτεται τον Σεργκέι Γιούλιεβιτς Βίτε ο οποίος ήταν πρόεδρος του Συμβουλίου των Υπουργών (πρωθυπουργός). Ο Γκέσεν επισημαίνει ότι το γενικό πνεύμα των διαδηλωτών ήταν μάλλον ανήσυχο και ότι θα ήταν φρόνιμο να μην παρέμβει ο στρατός στην αυριανή πορεία.

Εκείνο το βράδυ, το Υπουργείο Εσωτερικών λαμβάνει επιστολή από τον Γκαπόν, γραμμένη σε ευγενικό ύφος, ζητώντας να του επιτραπεί να παρουσιάσει τα αιτήματά του του στον Τσάρο την επομένη ημέρα στις 2 μμ.

Κυριακή 22 Ιανουαρίου (Ματωμένη Κυριακή)

Πρώτο δεδομένο – Είχαν αποσταλεί στρατεύματα για να ενισχύσουν τις τοπικές μονάδες.

Δεύτερο δεδομένο – Δεν ορίσθηκε ραντεβού στον Γκαπόν για να παρουσιάσει τα αιτήματά του προς τον Τσάρο Νικόλαο. Στην πραγματικότητα, ο Τσάρος απουσίαζε εκτός πόλεως.

Εξέλιξη των γεγονότων – Οι διαδηλωτές κάνουν πορεία με κατεύθυνση το κέντρο της πόλης. Η αστυνομία διατάσσει το πλήθος να διαλυθεί. Οι διαδηλωτές αρνούνται. Οι στρατιώτες ανοίγουν πυρ. Αρκετές εκατοντάδες άνθρωποι τραυματίζονται και μεταξύ αυτών ο Γκαπόν. Σκοτώνονται περίπου 130 άτομα.

Μετά το λουτρό αίματος ο Γκαπόν εγκαταλείπει την χώρα και συναντάται με άλλους Ρώσους εμιγκρέδες οι οποίοι υποστήριζαν την επανάσταση μεταξύ των οποίων ο Βλαντιμίρ Λένιν, ο Πιότρ Κροπότκιν, κ.α. Καταφέρεται κατά του τσαρικού καθεστώτος και προσχωρεί στο Σοσιαλιστικό Επαναστατικό Κόμμα.

Ο Γκαπόν επιστρέφει στη Ρωσία, έρχεται σε επαφή με τις αρχές και εκφράζει τη λύπη του, αποκηρύσσοντας επίσημα τον ρόλο του στα γεγονότα που οδήγησαν στην Ματωμένη Κυριακή. Η ενέργειά του αυτή προκαλεί δυσπιστία στους συντρόφους του.

Τελικά η δυσπιστία επαληθεύεται όταν ο Γκαπόν αποφασίζει να συνεργαστεί ξανά με τη μυστική αστυνομία του Τσάρου. Αυτή τη φορά του ανατίθεται η αποστολή να διαλύσει το αντιιμπεριαλιστικό κίνημα του οποίου ήταν μέλος. Ωστόσο, ο πρωθυπουργός Βίτε δεν τον εμπιστεύεται και κανονίζει να εκδιωχθεί από τη χώρα μέσω Verzhbolovo, το οποίο ευρίσκεται στη σημερινή Λιθουανία. Ο Γκαπόν φεύγει από την Ρωσία υποσχόμενος να μην επιστρέψει ποτέ, αλλά τον Νοέμβριο του 1905, επιστρέφει προσφερόμενος να βοηθήσει τις υπηρεσίες εσωτερικής ασφάλειας στον αγώνα τους εναντίον των επαναστατών.

Αυτήν την φορά οι επαναστάτες τον κρέμασαν.

Πηγές – βιβλιογραφία

https://en.wikipedia.org/wiki/Georgy_Gapon

Thomas A. Laneed. (1995). «Gapon, Georgii Apollonovich». Biographical Dictionary of European Labor Leaders. Vol. 1. Westport, Connecticut: Greenwood Press. pp. 336ff.

 

Το έργο με τίτλο Γκεόργκι Γκαπόν…ο μοιραίος δημαγωγός από τον δημιουργό Χείλων διατίθεται με άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές