Μάχη της Ισαντλουάνα & πολιορκία του Ρόρκς Ντρίφτ (22 Ιαν. 1879)

εξώφυλλο: Η Ύστατη Προσπάθεια της Ισαντλουάνα (The Last Stand at Isandlwana) πίνακας του Τσάρλς Έντουιν Φριπ Charles Edwin Fripp, Public domain, via Wikimedia Commons

Στα τέλη του 19ου αιώνα η Βρετανική αυτοκρατορία είχε ήδη επεκταθεί σχεδόν σε όλες τις ηπείρους.

Στην σημερινή Νότια Αφρική οι Βρετανοί είχαν αποκτήσει μια αποικία από την Ολλανδία και σχεδίαζαν να επεκτείνουν την επιρροή τους στην περιοχή. Αυτό δεν ήταν εύκολη υπόθεση καθότι η Ζούλουλαντ (χώρα των Ζουλού) κυριαρχείτο από τους Ζουλού μια πολεμική φυλή της οποίας ο στρατός γνώριζε προηγμένες πολεμικές τακτικές και είχε στρατιωτική πειθαρχία.

αριστερά **σερ Χένρι Μπάρτλ Φρερ** George Reid, Public domain, via Wikimedia Commons δεξιά **βασιλέας Σετσουάγιο περί το 1875** Humansdorpie at en.wikipedia, Public domain, via Wikimedia Commons

Ο σερ Χένρι Μπάρτλ Φρέρ κυβερνήτης της Βρετανικής αποικίας του Νατάλ, πίστευε ότι η Μεγ. Βρετανία ήταν η μόνη δύναμη που μπορούσε να εξασφαλίσει τον έλεγχο ολόκληρης της περιοχής και να αντιπαρατεθεί σε πόλεμο με τους Ζουλού. O Φρερ διέδιδε ότι «η νίκη θα ήταν γρήγορη και εύκολη για τα Βρετανικά στρατεύματα, τα οποία ήταν τα καλύτερα στον κόσμο, άριστα εκπαιδευμένα, πειθαρχημένα και με πίστη στο Βρετανικό στέμμα».

Οι Βρετανικές δυνάμεις διέθεταν ιππικό, πυροβολικό και είχαν εξοπλιστεί με το τελευταίο και καλύτερο όπλο στον κόσμο εκείνη την εποχή, το τυφέκιο Μαρτίνι Χένρι 0,45 χιλ. Ο Φρερ ήταν πεπεισμένος ότι η ασπίδα και το ακόντιο των Ζουλού δεν είχαν καμία τύχη έναντι των όπλων της Βρετανικής Αυτοκρατορίας.

Ο Φρερ στη συνέχεια αποφάσισε «να τρέξει» τα γεγονότα και απαίτησε από τον βασιλιά των Ζουλού Σετσουάγιο την διάλυση του στρατού και την μεταβίβαση του ελέγχου της περιοχής στο Βρετανικό στέμμα, γνωρίζοντας εκ των προτέρων ότι το εν λόγω αίτημα δεν θα γινόταν αποδεκτό.

Στις 11 Ιαν. 1879 Βρετανική στρατιωτική δύναμη υπό τις διαταγές του υποστρατήγου Φρέντερικ Θίσιτζερ λόρδου του Τσέλμσφορντ διέσχισαν τα σύνορα της περιοχής των Ζουλού.

Πέντε ημέρες μετά την Βρετανική εισβολή ο βασιλιάς Σετσουάγιο είχε ολοκληρώσει την κινητοποίηση ολόκληρου του στρατού που αριθμούσε 24.000 άνδρες και έθεσε ως στόχο να αποκρούσει τους εισβολείς.

Αρχηγός των Ζουλού ήταν ο πρίγκηπας Ντσινγκουάγιο Κόζα και υπαρχηγοί οι πρίγκηπες Βουμιντάμπα, Μαβουμενγκουάνα και Ζιπέμπου, ενώ στη μάχη του Ρόρκς Ντρίφτ αρχηγός ήταν ο πρίγκηπας Νταπουλαμάντζι ετεροθαλής αδελφός του βασιλιά Σετσουάγιο.

**Λόρδος Τσέλμσφορντ** Public domain, via Wikimedia Commons

Προοίμιο

Ο Λόρδος Τσέλμσφορντ, ο αρχιστράτηγος των Βρετανικών δυνάμεων αρχικά σχεδίαζε πεντάπλευρη εισβολή στη Ζούλουλαντ με περισσότερους από 16.500 στρατιώτες χωρισμένους σε πέντε φάλαγγες με σκοπό να περικυκλώσει τον στρατό των Ζουλού και να τον αναγκάσει να πολεμήσει, καθώς ανησυχούσε ότι οι Ζουλού θα απέφευγαν τη μάχη, θα ελίσσονταν γύρω από τους Βρετανούς και πάνω από την Τούγκελα και θα χτυπούσαν στο Νατάλ.

Ο Τσέλμσφορντ τελικά αναπτύχθηκε σε τρεις φάλαγγες εισβολής με την κύρια φάλαγγα, αποτελούμενη από περίπου 7.800 άνδρες, υπό την άμεση διοίκησή του. Στο κέντρο τοποθετήθηκαν η 3η φάλαγγα, υπό τη διοίκηση του συνταγματάρχη Ρίτσαρντ Τόμας Γκλυν και η 2η φάλαγγα του συνταγματάρχη Άντονι Ντάρνφορντ. Ο Τσέλμσφορντ μετέφερε τα στρατεύματά του από το Πιτερμάριτζμπουργκ σε ένα προωθημένο στρατόπεδο στο Χέλπμεκαρ. Στις 9 Ιανουαρίου 1879 μετακινήθηκαν στο Ρορκ Ντριφτ και στις 11 Ιανουαρίου άρχισαν να διασχίζουν τον ποταμό Μπάφαλο στη Ζούλουλαντ. Ο Τσέλμσφορντ χώρισε τη δύναμη του σε πέντε ανεξάρτητες φάλαγγες. Τρεις εξ’ αυτών θα επιτίθεντο στην καρδιά της Ζούλουλαντ και θα συνέκλιναν στην πρωτεύουσα Ουλούντι. Ενώ οι άλλοι δύο σχηματισμοί θα παρέμειναν στα σύνορα για να αποκρούσουν αντεπιθέσεις των Ζουλού στο Νατάλ.

**Βρετανικό πεζικό κατά τον πόλεμο των Ζουλού**

Η ραχοκοκαλιά της Βρετανικής δύναμης υπό τον Λόρδο Τσέλμσφορντ αποτελούνταν από 12 τακτικούς λόχους πεζικού. Επιπλέον, υπήρχαν περίπου 2.500 Αφρικανοί του Τάγματος Ιθαγενών του Νατάλ, πολλοί από τους οποίους ήταν εξόριστοι ή πρόσφυγες Ζουλού, οι οποίοι διοικούνταν από Ευρωπαίους αξιωματικούς, αλλά θεωρούνταν υποβαθμισμένοι από τους Βρετανούς, καθώς τους απαγορευόταν να χρησιμοποιούν την παραδοσιακή τεχνική μάχης τους και ήταν ανεπαρκώς εκπαιδευμένοι στην Ευρωπαϊκή μέθοδο, καθώς είχαν διαφορετικό οπλισμό.

Υπήρχαν επίσης μερικές άτακτες αποικιακές μονάδες ιππικού και ένα απόσπασμα πυροβολικού αποτελούμενο από έξι πυροβόλα και αρκετές ρουκέτες Κονγκρίβ. Προσθέτοντας τους οδηγούς βαγονιών, το προσωπικό υποστήριξης του στρατοπέδου και τους υπηρέτες, υπήρχαν περίπου 4.700 άνδρες στη 3η φάλαγγα και περίπου 3.100 άνδρες στη 2η φάλαγγα στην οποία ανατέθηκε η άμυνα στο μέσο του ποταμού Τουγκέλα. Λόγω του επείγοντος χαρακτήρα που απαιτείτο για την ολοκλήρωση του σχεδίου τους, ο Φρερ και ο Τσέλμσφορντ ξεκίνησαν την εισβολή κατά τη διάρκεια της εποχής των βροχών. Αυτό είχε ως συνέπεια την επιβράδυνση της Βρετανικής προέλασης.

Καλύπτοντας την δεξιά πλευρά του στρατού ο συνταγματάρχης Τσάρλς Πίρσον ως επικεφαλής της 1ης φάλαγγας θα προχωρούσε προς βορρά, κατά μήκος της ακτής. Η αριστερή πτέρυγα διοικούνταν από τον επικεφαλής της 4ης φάλαγγας συνταγματάρχη Έβελυν Γούντ και θα προχωρούσε προς νότο.

Ο στρατός των Ζουλού, ενώ διέθετε πολεμική κουλτούρα, στην ουσία ήταν μια δύναμη πολιτοφυλακής που μπορούσε να κληθεί σε καιρό εθνικού κινδύνου. Είχε πολύ περιορισμένη υλικοτεχνική υποδομή και μπορούσε να παραμείνει στο πεδίο μόνο λίγες εβδομάδες πριν τα στρατεύματα υποχρεωθούν να επιστρέψουν στα πολιτικά τους καθήκοντα. Οι πολεμιστές των Ζουλού ήταν οπλισμένοι κυρίως με δόρατα, ρόπαλα, ακόντια και ασπίδες από δέρμα αγελάδας και ήταν εκπαιδευμένοι στη χρήση των συγκεκριμένων όπλων. Μερικοί Ζουλού είχαν παλιά μουσκέτα και απαρχαιωμένα τυφέκια, αλλά η σκόπευσή τους, η ποιότητα και προμήθεια πυρίτιδας και αξιοπιστία τραγικές, η συντήρηση ανύπαρκτη και γενικότερα η αντιμετώπιση των ιθαγενών απέναντι στα πυροβόλα όπλα συνοψίζεται στην παρατήρηση:

«Η πλειονότητα των πολεμιστών Ζουλού, δεν είχε πυροβόλα όπλα – τα όπλα ενός δειλού, όπως έλεγαν, γιατί επιτρέπουν στο πολεμιστή να σκοτώσει τον γενναίο χωρίς να περιμένει την επίθεσή του».

Οι Βρετανοί είχαν χρονομετρήσει την εισβολή ώστε να συμπίπτει με τη συγκομιδή, σκοπεύοντας να πετύχουν τους πολεμιστές-αγρότες των Ζουλού διασκορπισμένους. Ευτυχώς για τον Σετσουάγιο, ο στρατός των Ζουλού είχε ήδη αρχίσει να συγκεντρώνεται στο Ουλούντι, όπως έκανε κάθε χρόνο για την τελετή των Πρώτων Καρπών, όταν όλοι οι πολεμιστές ήταν υποχρεωμένοι να παρουσιαστούν στους στρατώνες τους κοντά στο Ουλούντι.

αριστερά: **συνταγματάρχης Ρίτσαρντ Γκλυν** – μέση: **συνταγματάρχης Άντονι Ντάρνφορντ** – δεξιά: **ταγματάρχης Χένρι Πούλιν**

Η μάχη

Ο λόρδος Τσέλμσφορντ διέσχισε τον ποταμό ανατολικά του ρέματος Ρορκ και βάδισε προς την Ζούλουλαντ. Προβληματισμένος από την απουσία αντίστασης διέταξε τη δύναμή του να σταματήσει και να στρατοπεδεύσουν για τη νύχτα στην ανοιχτή πεδιάδα η οποία περιβάλει τα αμμώδη όρη της Ισαντλουάνα. Οι Βρετανοί με την άφιξή τους έστειλαν ανιχνευτές για αναγνώριση της περιοχής, οι οποίοι εντόπισαν 1.000 πολεμιστές Ζουλού και ζήτησαν ενισχύσεις.

Αντιλαμβανόμενος λάθος το αίτημα βοήθειας ο Τσέλμσφορντ υπέθεσε ότι τα στρατεύματά του είχαν εντοπίσει τον στρατό των Ζουλού και έλαβε την μοιραία απόφαση να χωρίσει τις δυνάμεις του, αφήνοντας πίσω 1.200 άνδρες για να φυλάξουν το κύριο στρατόπεδο, ενώ ο ίδιος και ο Γκλυν αναχώρησαν για να αντιμετωπίσουν τους Ζουλού.

Ο Τσέλμσφορντ διέταξε τον συνταγματάρχη Ντάρνφορντ, να μεταβεί η 2η φάλαγγα στο στρατόπεδο για ενίσχυση της άμυνας. Επιπλέον όρισε ως διοικητή του στρατοπέδου τον ταγματάρχη Χένρι Πούλιν κάτι το οποίο απεδείχθη μοιραίο λάθος, διότι στα είκοσι τέσσερα χρόνια υπηρεσίας, ο Πούλιν δεν είχε πολεμική εμπειρία και φυσικά ουδέποτε συμμετείχε σε ανοιχτή μάχη.

Βρετανικός Στρατιωτικός χάρτης της Ζούλουλαντ του 1879. Το Drift Rorke βρίσκεται στον μαύρο κύκλο και η Isandlwana στον κόκκινο κύκλο. Intelligence Branch of the Quartermaster General’s Department of the British Army, Public domain, via Wikimedia Commons

Καθώς ο Τσέλμσφορντ βάδιζε ανατολικά για να αντιμετωπίσει τον εχθρό, η κύρια δύναμη των Ζουλού υπερφαλάγγισε τη θέση της και άρχισε να συγκλίνει προς το Βρετανικό στρατόπεδο στο Ισαντλουάνα. Ο ταγματάρχης Πούλιν όντας βέβαιος ότι ο Τσέλμσφορντ βρισκόταν ανάμεσα σε αυτόν και τον στρατό των Ζουλού, εφησύχασε και δεν μερίμνησε να οχυρώσει την βάση. Η άμυνα αποτελείτο από ένα μέτωπο ιππικού το οποίο είχε αναπτυχθεί στο οροπέδιο και τυφεκιοφόρους παραταγμένους σε ημικύκλιο γύρω από το στρατόπεδο.

Το επόμενο πρωί στις 8.00 π.μ. όταν ειδοποιήθηκε ο Πούλιν ότι πλησίαζε από τη βορειοανατολική πλευρά μεγάλη δύναμη Ζουλού, διέταξε το πεζικό του να λάβει αμυντική διάταξη μάχης. Εκείνη ακριβώς τη στιγμή ο σχηματισμός του συνταγματάρχη Ντάρνφορντ πλησίαζε στο στρατόπεδο.

Ο ήχος των μακρινών πυροβολισμών οδήγησε τον Ντάρνφορντ να πιστέψει ότι ο Τσέλμσφορντ πολεμούσε το σύνολο του στρατού των Ζουλού και η αναφορά του Πούλιν περί προσέγγισης των Ζουλού ήταν αποτέλεσμα της απειρίας του, με αποτέλεσμα να αγνοήσει τον Πούλιν και να Ντάρνφορντ βαδίσει προς τα εμπρός για να υποστηρίξει τον διοικητή του.

Σε απόσταση δύο μιλίων από το στρατόπεδο ο Ντάρνφορντ συνάντησε μεγάλη δύναμη Ζουλού σε πλήρη ανάπτυξη. Οι Ζουλού διέσπασαν γρήγορα την εμπροσθοφυλακή αναγκάζοντάς τον να οπισθοχωρήσει και να λάβει αμυντική στάση σε μια ξερή κοίτη του ποταμού ένα μίλι από το στρατόπεδο. Ο Ντάρνφορντ τότε διέταξε τους άνδρες του να ανασυγκροτηθούν σχηματίζοντας αμυντική γραμμή με εκείνη του κύριου στρατοπέδου ενισχύοντας έτσι την αριστερή πλευρά.

Παρά το γεγονός ότι η Βρετανική αμυντική γραμμή ήταν «λεπτή» εντούτοις είχε μεγάλη δύναμη πυρός, την οποία οι Ζουλού δεν μπορούσαν να αντιμετωπίσουν. Όμως μια σειρά από απρόβλεπτες καταστάσεις οι οποίες αφορούν στα πυρομαχικά των νέων όπλων θα επέφεραν αποφασιστική ανατροπή της Βρετανικής υπεροχής.

**Τυφέκιο Martini-Henry** Public domain, via Wikimedia Commons

Η μάχη της Ισαντλουάνα ήταν η πρώτη μεγάλη σύγκρουση στην οποία οι Βρετανοί χρησιμοποιούσαν τα νέα τυφέκια και δεν γνώριζαν πολλά για τις προδιαγραφές των πυρομαχικών. Οι ογδόντα σφαίρες που μπορούσε να πυροβολήσει κάθε τυφεκιοφόρος θα αποδεικνύονταν ανεπαρκείς για ένα όπλο με ταχυβολία δώδεκα σφαιρών το λεπτό. Κατά τη διάρκεια παρατεταμένης μάχης οι θάλαμοι αυτών των όπλων υπερθερμαίνονταν με αποτέλεσμα να παρουσιάζουν εμπλοκή.

Επιπλέον κατά τη διάρκεια της μάχης ο ανεφοδιασμός σε πυρομαχικά της εμπροσθοφυλακής ήταν απελπιστικά αργός, καθότι η αποθήκη πυρομαχικών βρισκόταν σε απόσταση ενός μιλίου. Επιπλέον οι υπεύθυνοι ανεφοδιασμού είχαν λάβει αυστηρές διαταγές να μην προμηθεύουν πυρομαχικά σε όποιον δεν ανήκε στο δικό τους τάγμα, ειδικά στους επιστρατευμένους ιθαγενείς. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα η Βρετανική δύναμη πυρός να αποδυναμωθεί και οι Ζουλού σταδιακά να αποκτούν προβάδισμα.

Εν τω μεταξύ ο ταγματάρχης Πούλιν διέταξε τις Βρετανικές γραμμές να οπισθοχωρήσουν στο στρατόπεδο. Εκείνη ακριβώς τη στιγμή συνέβη μερική έκλειψη του ήλιου και σκοτείνιασε το πεδίο της μάχης. Ο αρχηγός των Ζουλού εκλαμβάνοντας ότι πρόκειται για ευνοϊκό οιωνό διέταξε τους πολεμιστές του σε κατά μέτωπο επίθεση.

Η μαζική επίθεση των Ζουλού διέσπασε γρήγορα την «λεπτή» Βρετανική γραμμή σε πολλούς τομείς και διείσδυσαν στο κυρίως στρατόπεδο, με αποτέλεσμα να κατασφάξουν όλους τους στρατιώτες.

Ενώ η νίκη των Ζουλού είχε πλέον ολοκληρωθεί 4.000 Ζουλού οι οποίοι αποτελούσαν τις εφεδρείες του στρατού της Ισαντλουάνα και βρίσκονταν πέντε μίλια μακριά, αγνόησαν τις αυστηρές διαταγές του βασιλιά Σετσουάγιο «να μην επιτεθούν σε οχυρωμένη Βρετανική δύναμη». Οι πολεμιστές θα πολιορκούσαν τη μικρή φρουρά στο Ρορκ Ντριφτ, προκαλώντας την οργή των Βρετανών, με τελικό αποτέλεσμα την πλήρη διάλυση του έθνους των Ζουλού.

Πίνακας του De Neuville με θέμα την Πολιορκία του Ρορκς Ντρίφτ βασισμένος σε περιγραφές αυτοπτών μαρτύρων που απεικονίζει πολλά γεγονότα της μάχης που συμβαίνουν ταυτόχρονα. Alphonse de Neuville, Public domain, via Wikimedia Commons

Η πολιορκία του Ρορκς Ντρίφτ

Μετά την ήττα στην Ισαντλουάνα, οι επιζώντες άρχισαν να φθάνουν στο μικρό Βρετανικό οχυρό Ρορκ Ντριφτ, μεταφέροντας την είδηση του πλήρους αφανισμού των Βρετανικών δυνάμεων και την προειδοποίηση ότι τους χώριζαν μόνο δύο ώρες από την δύναμη των Ζουλού η οποία κατευθυνόταν προς τη θέση τους.

Τα νέα από την ήττα και η επικείμενη επίθεση των Ζουλού ανάγκασαν τους 300 ιθαγενείς που στάθμευαν με το απόσπασμα να εγκαταλείψουν τους Βρετανούς συμμάχους τους. Αυτό είχε ως συνέπεια να απομείνουν μόνο 109 βρετανικοί στρατιώτες για να υπερασπιστούν τη θέση, εκ των οποίων οι 30 νοσηλεύονταν στο νοσοκομείο.

αριστερά **υπολοχαγός Τζων Τσάρντ** Public domain, via Wikimedia Commons δεξιά **υπολοχαγός Γκόνβιλ Μπρόμχεντ** Public domain, via Wikimedia Commons

Επικεφαλής της φρουράς ήταν οι υπολοχαγοί Τζων Τσάρντ και Γκόνβιλ Μπρόμχεντ οι οποίοι εκτίμησαν ότι εάν εγκατέλειπαν και αυτοί τη θέση τους, οι άρρωστοι και οι τραυματίες θα επιβράδυναν τη διαφυγή τους και οι Ζουλού θα τους έφθαναν στην ύπαιθρο. Αμφότεροι κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η παρούσα θέση τους παρείχε την δυνατότητα να οχυρωθούν – είχαν άφθονες προμήθειες πυρομαχικών και τροφίμων και ως εκ τούτου συνέφερε να πολεμήσουν.

Ο σταθμός Ρορκ Ντριφτ αποτελούνταν από δύο κτίρια με απόσταση μεταξύ τους 30 γιάρδες, ένα νοσοκομείο ένα κατάστημα και έναν στάβλο. Η φρουρά άρχισε μανιωδώς να προετοιμάζει την οχύρωση στοιβάζοντας χωμάτινους σάκους από ύψους 1,5 μέτρου δημιουργώντας περίμετρο γύρω από τα κτίρια και μία δεύτερη εσωτερική γραμμή άμυνας σε περίπτωση που κατέρρεε η περίμετρος.

Το αυτοσχέδιο φρούριο όταν ολοκληρώθηκε ήταν αρκετά ασφαλές και είχε ορισμένα πλεονεκτήματα. Οι Ζουλού δεν διέθεταν πυροβολικό και επίσης δεν μπορούσαν να ελιχθούν και να υπερφαλαγγίσουν πλευρικά το οχυρό για τον απλούστατο λόγο ότι δεν «είχε πλευρά». Τέλος η αμυντική περίμετρος κάλυπτε μια πολύ μικρή περιοχή, ώστε οι Ζουλού να μην μπορούν να χρησιμοποιήσουν όλη τη δύναμη του στρατού.

**Πολεμιστές Ζουλού 1882** Public domain wikimedia commons

Μεταξύ 4:00 και 4:30 μ.μ. οι Ζουλού με 4.000 πολεμιστές άρχισαν να φθάνουν και να παίρνουν θέσεις γύρω από το φρούριο. Ο πρίγκιπας Νταμπουλαμάντζι αποφάσισε να πλήξει πρώτα στην φρουρά στα νότια οδοφράγματα διατάσσοντας 600 από τους πιο νέους και ευκίνητους πολεμιστές να επιτεθούν.

Όταν ήταν όλα έτοιμα ο Νταμπουλαμάντζι έδωσε εντολή για το πρώτο κύμα επίθεσης. Με ταχύτητα και αγριότητα οι Ζουλού έτρεξαν προς το οδόφραγμα ενώ οι Βρετανοί παρέμεναν ακίνητοι και σιωπηλοί.

Στα τετρακόσια μέτρα οι Βρετανοί άνοιξαν πυκνό πυρ προξενώντας μεγάλες απώλειες στις τάξεις των Ζουλού με αποτέλεσμα να οπισθοχωρήσουν

Ο πρίγκιπας γρήγορα αντελήφθη ότι το ανοικτό έδαφος γύρω από αυτό το τμήμα της περιμέτρου καθιστούσε αδύνατη άλλη επίθεση. Έτσι εστίασε την προσοχή του στο νοσοκομείο όπου οι θάμνοι και το ψηλό χορτάρι της περιοχής θα προσέφεραν κάλυψη στους πολεμιστές.

**Πρίγκηπας Νταμπουλαμάντζι καΜπάντε** W. I. Mosses, Public domain, via Wikimedia Commons

Ο Νταμπουλαμάντζι επικεντρώνει τις επιθέσεις του σε αυτόν τον τομέα της Βρετανικής άμυνας. Οι Ζουλού πλέον εξαπολύουν διαδοχικές επιθέσεις για να καταλάβουν το νοσοκομείο και να διασπάσουν την άμυνα των Βρετανών.

Μετά από πολλές αποτυχημένες προσπάθειες η επιμονή τους ανταμείβεται και φθάνουν στον περιμετρικό τοίχο. Η καθυστέρηση λόγω επαναγέμισης των όπλων αναγκάζει τους Βρετανούς να μάχονται με τις ξιφολόγχες σώμα με σώμα.

Παρά το γεγονός ότι οι Βρετανοί υπερασπιστές συνεχίζουν να κρατούν τις θέσεις τους κάποιες ομάδες Ζουλού υπερπηδούν τα οδοφράγματα και προκαλούν αναστάτωση στο στρατόπεδο, αλλά ο αριθμός τους δεν είναι αρκετός για να διασπάσουν την άμυνα των Βρετανών και σύντομα σκοτώνονται.

Ο υπολοχαγός Τσάρντ αντιλαμβανόμενος ότι παρότι απέκρουε τις εφόδους, πολύ δύσκολα θα άντεχε ακόμη μία επίθεση, διατάσσει να κατασκευασθεί ακόμη ένας τοίχος εντός της περιμέτρου άμυνας στο πίσω μέρος του νοσοκομείου, ο οποίος παρότι μίκραινε το μέτωπο άμυνας εντούτοις απέκοπτε πλήρως τους ασθενείς και τους υπερασπιστές εντός του νοσοκομείου, από την κύρια φρουρά.

Οι συνεχείς επιθέσεις κατά του βόρειου τοίχου ασκούσαν σημαντική πίεση στη προσπάθεια των Βρετανών να κρατήσουν την συνοχή της γραμμής, η οποία πλέον ήταν σε οριακό σημείο. Οι Ζουλού άρχισαν σιγά-σιγά να διεισδύουν, όταν η εφεδρική φρουρά του υπολοχαγού Μπρόμχεντ τους απώθησε με τις ξιφολόγχες.

Ήταν 6:30 μ.μ. και παρόλο που αποκρούσθηκε με επιτυχία, η τελευταία επίθεση των Ζουλού είχε σαν αποτέλεσμα να προκληθεί πυρκαγιά στο νοσοκομείο.

Το σκηνικό της μάχης παρέμενε το ίδιο………οι επιθέσεις των Ζουλού συνεχίζονταν στην περιοχή γύρω από το νοσοκομείο και οι Βρετανοί τους απωθούσαν μαχόμενοι με τις ξιφολόγχες.

Στις 19:30 μ.μ. ο Νταμπουμάντζι αποφάσισε να αλλάξει τακτική και διέταξε να συνεχισθούν οι επιθέσεις στον βόρειο τοίχο, ενώ ταυτόχρονα άρχισε να επιτίθεται στην περιοχή γύρω από τον στάβλο. Αυτός ο ελιγμός επέφερε επιπλέον πίεση στους ήδη σκληρά αγωνιζόμενους Βρετανούς να κρατήσουν την περίμετρο.

**Σημερινή εικόνα Ρόρκ Ντριφτ** Vberger, Public domain, via Wikimedia Commons

Καθώς η Βρετανική φρουρά αγωνιζόταν σκληρά για την επιβίωσή της, την ίδια στιγμή ο αγώνας στο νοσοκομείο είχε εξελιχθεί σε μια αιματηρή πολιορκία. Οι συνθήκες μέσα στο φλεγόμενο κτίριο ανάγκαζαν τόσο τους αμυνόμενους όσο και τους επιτιθέμενους σε μία απεγνωσμένη προσπάθεια επιβίωσης. Η τακτική των Βρετανών ήταν να αμύνονται με τις σφαίρες και ξιφολόγχες δίνοντας χρόνο στους ασθενείς να απομακρύνονται από δωμάτιο σε δωμάτιο.

Αυτή η διαδικασία επαναλήφθηκε πολλές φορές καθώς οι υπερασπιστές προσπάθησαν ανοίξουν δρόμο προς το ανατολικό τμήμα του νοσοκομείου με την ελπίδα ότι θα μπορούσαν να ξεφύγουν.

Ενάντια σε όλες τις πιθανότητες οι παγιδευμένοι κατάφεραν να διαφύγουν προς την εξωτερική περίμετρο ευρισκόμενοι σε ένα περιβάλλον στο οποίο εμπρός είχαν τους Βρετανούς να αμύνονται και πίσω τους Ζουλού να τους καταδιώκουν.

Οι Βρετανοί στρατιώτες άνοιξαν γρήγορα πυρ για να υποστηρίξουν τους συντρόφους τους, καθώς έτρεχαν προς το μέρος τους για να γλιτώσουν από τα δόρατα των Ζουλού. Τα Βρετανικά πυρά κάλυψης ήταν τόσο ακριβή ώστε όλοι οι επιζώντες από το νοσοκομείο έφτασαν με ασφάλεια στις γραμμές άμυνας.

Ήταν 8:00 μ.μ. και καθώς σκοτείνιαζε οι Βρετανοί είχαν κρατήσει τις θέσεις τους και ανανεώσει τις ελπίδες για επιβίωση.

**Η υπεράσπιση του Ρόρκς Ντρίφτ – πίνακας της Λαίδης Μπάτλερ** Elizabeth Thompson, Public domain, via Wikimedia Commons

Έχοντας καταλάβει το νοσοκομείο ο πρίγκιπας Νταμπουλαμάντζι άρχισε μια σειρά έντονων επιθέσεων στην περιοχή γύρω από τους στάβλους. Οι σφαίρες όμως από τα Μαρτίνι Χένρι αποδεκάτιζαν τις δυνάμεις των Ζουλού οι οποίοι αφού υποχωρούσαν…..επιτίθεντο ξανά….επιδεικνύοντας θάρρος και γενναιότητα.

Η θέληση και αποφασιστικότητα των Ζουλού διέσπασε τελικά τις Βρετανικές γραμμές και απώθησε τους υπερασπιστές από τις θέσεις τους, καταλαμβάνοντας τους στάβλους. Με την απώλεια αυτού του τμήματος του φρουρίου, η πολιορκούμενη φρουρά τώρα περιορίζεται στο κτίριο και στα λίγα τετραγωνικά μέτρα που το περιβάλλουν.

Στις 10:00 μ.μ. οι Ζουλού άρχισαν να παρατάσσονται για την τελική επίθεση και φωνάζοντας πολεμικές κραυγές επιτίθενται με σφοδρότητα στις Βρετανικές γραμμές. Ο αριθμός όμως των πολεμιστών ήταν λίγος για να διασπάσει το φράγμα πυρός με αποτέλεσμα να έχουν βαρύτατες απώλειες από τις σφαίρες και τις ξιφολόγχες.

Έτσι οι διαδοχικές επιθέσεις αποδυναμώθηκαν και σταδιακά αραίωσαν μέχρι τις 04:00 π.μ. όταν ο πρίγκηπας Νταμπουλαμάντζι αναγκάστηκε να παραδεχτεί την ήττα του και διέταξε τους πολεμιστές του να αποσυρθούν από το πεδίο της μάχης. Στις 8:00 π.μ. οι 1.000 επιζήσαντες από την μάχη της Ισαντλουάνα έφτασαν στο σταθμό του Ρορκ Ντριφτ ανακουφίζοντας την ήδη ταλαιπωρημένη φρουρά.

**Εμπρόσθια και οπίσθια όψη Βικτωριανού Σταυρού** Rcdarchive at English Wikipedia, Public domain, via Wikimedia Commons

Οι απώλειες των Ζουλού στο Ρορκ Ντριφτ ανέρχονταν σε 350 άνδρες με ίσο αριθμό τραυματιών, ενώ οι Βρετανοί έχασαν 17 άνδρες. Στους επιζήσαντες απονεμήθηκαν συνολικά 11 Βικτωριανοί σταυροί (παράσημο) οι περισσότεροι που δόθηκαν στην Βρετανική πολεμική ιστορία. Οι Ζουλού όμως θα επιστρέψουν στην πατρίδα τους αντιμετωπίζοντας την γελοιοποίηση και ντροπή για την ήττα τους.

Η ήττα στο Ρορκ Ντριφτ σηματοδοτεί την αρχή του τέλους για το έθνος των Ζουλού. Οι Βρετανοί θα επέφεραν μια σειρά από ταπεινωτικές ήττες στις δυνάμεις τους, με αποκορύφωμα την μάχη στο Ουλούντι όταν 2.000 πολεμιστές Ζουλού θα σκοτώνονταν σε λιγότερο από τριάντα λεπτά. Ένα μήνα αργότερα ο βασιλιάς Σετσουάγιο συνελήφθη οριστικοποιώντας την πλήρη κατάρρευση του έθνους των Ζουλού.