Προσδοκίες και διαψεύσεις μετά την έκρηξη της επαναστάσεως του ᾽21_ Απόστολος Ε. Βακαλόπουλος

Ένα ενδιαφέρον επιστημονικό πρόβλημα, που δέ μελετήθηκε καθόλου έως σήμερα και που αποτελεί κοινό αντικείμενο ειδικά της σύγχρονης Ελληνικής ιστορίας και γενικά της ψυχολογίας και της κοινωνιολογίας, αποτελεί η συναγωγή και η μελέτη των ποικίλων και διαφόρων φημών και διαδόσεων, που κυκλοφορούσαν έντονα μεταξύ των Ελλήνων μερικούς μήνες πριν και μετά την έκρηξη της επανάστασης του 1821 και που μνημονεύονται είτε σε έγγραφα της εποχής είτε και αργότερα στα απομνημονεύματα κ.λπ. διαφόρων Ελλήνων και ξένων αγωνιστών και παρατηρητών. _Απόστολος Ε. Βακαλόπουλος

Τα όπλα των Μακεδόνων.
Σελίδες 357-372 και εικόνες 1-6 από το συλλογικό έργο: «Στη Μακεδονία από τον 7ο αι. π.Χ. ως την ύστερη αρχαιότητα» σε επιμέλεια Δημητρίου Β. Γραμμένου από τις εκδόσεις ΖΗΤΡΟΣ

Γράφει ο καθηγητής κ. Παναγιώτης Β. Φάκλαρης

Τα αρχαία κείμενα αποτελούν γενικά για τη Μακεδονία φειδωλές πηγές πληροφοριών, ωστόσο μας παραδίδουν ορισμένες πληροφορίες για τα όπλα και την πολεμική τέχνη των Μακεδόνων, κυρίως κατά την εποχή ακμής του βασιλείου. Από την άλλη, την κυριότερη, διαχρονικότερη και ασφαλώς αμεσότερη πηγή πληροφοριών για το συγκεκριμένο αντικείμενο, συνιστούν τα ταφικά ευρήματα από την κυρίως Μακεδονία και τον γεωγραφικό χώρο επιρροής της.

Από τα μέσα του 18ου αιώνα ως τα χρόνια της ελληνικής Επανάστασης, μέσα στα χρόνια δηλαδή της ωρίμασης και της κορύφωσης του ελληνικού Διαφωτισμού, κυοφορήθηκαν έντονες γλωσσικές ζυμώσεις που σηματοδοτούν τις απαρχές του γλωσσικού ζητήματος στη νεότερη εποχή. Συγγραφείς και μεταφραστές, διαμεσολαβητές των νεωτερικών ιδεών της ευρωπαϊκής σκέψης, επιστήμης και παιδείας, βρέθηκαν αντιμέτωποι με το δίλημμα: να επιλέξουν ως γραπτή γλώσσα την ομιλουμένη ή την αρχαΐζουσα; Στη συζήτηση αυτή για το ποια γλώσσα ήταν η ενδεδειγμένη να καλλιεργηθεί και να καθιερωθεί ως «κοινή» γλώσσα, η οποία έλαβε συχνά τον χαρακτήρα πολεμικής αντιπαράθεσης, πήραν μέρος σημαντικοί λόγιοι όπως ο Ευγένιος Βούλγαρης, ο Δημήτριος Καταρτζής, ο Αδαμάντιος Κοραής, ο Παναγιώτης Κοδρικάς, ο Ιωάννης Βηλαράς, αλλά και ο Διονύσιος Σολωμός. Οι μαχητικές τους απόψεις διοχετεύθηκαν μέσα από προλογικά, κυρίως, κείμενα σε εκδόσεις ή άλλες δοκιμιακές μορφές του λόγου.

Οι Κουρήτες Δάκτυλοι ήσαν τρεις, πέντε ή εννέα Δαίμονες (πνεύματα) στους οποίους ανέθεσε η θεά Ρέα να προστατεύσουν τον νεογέννητο Δία από τις κανιβαλικές τάσεις του πατέρα του Κρόνου και αυτοί υπακούοντας, έκρυψαν το νεογνό σε μια σπηλιά στο όρος Ίδη (Ψηλορείτης) στην Κρήτη, πνίγοντας το κλάμα του στους ήχους φρενήρους χορού αναπαράστασης συγκρουόμενου δόρατος και ασπίδας.

Ο σχεδόν άγνωστος Αγγλο-Ζανζιβαρινός πόλεμος του 1896 θεωρείται ως ο συντομότερος της ιστορίας, αφού διήρκεσε σχεδόν 40 λεπτά.

Ο χαρακτήρας των Ελλήνων_ Απόστολος Ε. Βακαλόπουλος

H Φραγκοκρατία και το δεσποτάτο του Μορέως_ Άννα Λαμπροπούλου – Αγγελική Πανοπούλου, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών

Φωτάκου, Απομνημονεύματα περί της Ελληνικής Επαναστάσεως

Το ιστορικό πόνημα που φέρει τον τίτλο Περὶ Βασιλειῶν (Βασιλείαι) σώζεται σε ένα μοναδικό χειρόγραφο του 11ου αιώνα, στο οποίο κάποιος αναγνώστης ή κάτοχος χειρογράφου του 14ου αιώνα, προσέθεσε στο περιθώριό του το όνομα του εικαζόμενου συγγραφέα, ήτοι του Γενεσίου. Με μόνη εξαίρεση τον Ιωάννη Σκυλίτζη, την μαρτυρία του οποίου θα εξετάσουμε παρακάτω, ουδείς Βυζαντινός συγγραφέας κάνει λόγο για το εν λόγω κείμενο ή τον συγγραφέα αυτού. Συνεπώς, η χρονολογία της συγγραφής του έργου και η ακριβής ταυτότητα του συγγραφέα στηρίζεται ως επί τω πλείστον σε εσωτερικά κριτήρια.

«ΙC ΧΡ. Ιστορία Γαλαξειδίου ευγαλμένη από παλαιά χερόγραφα, μεμβράνια, σιζίλια, και χρυσόβουλλα αυθε­ντικά, οπού ευρίσκονται, και είναι και σώζονται εις το Βασιλικόν Μοναστήρι του Σωτήρος Χριστού, χτισμένο παρά του ποτέ αυθέντη και δεσπότη Κυρ Μι­χαήλ του Κομνηνού, ου αιώνια η μνήμη. Αμήν. Δια χειρός Ευθυμίου ιερομονάχου, έτος αψγ´ (1703) μηνί Μαρτίω. Κύριε δόξα σοι νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων Αμήν»

Το φαινόμενο της παιδείας εξετάζεται σε δύο υποκεφάλαια στη βάση της διάκρισης μεταξύ εκπαίδευσης και λογιοσύνης και κατά μήκος του χρονικού ορίου πριν και μετά το Διαφωτισμό. Στο δεύτερο υποκεφάλαιο η εκπαίδευση θα ενταχθεί στο αφήγημα περί Διαφωτισμού, καθώς επηρεάστηκε από αυτό. Λειτουργική κρίνεται η πραγμάτευση των θεμάτων που απασχόλησαν τους έλληνες διαφωτιστές και μέσα σ’ αυτά να ενταχθεί και το θέμα της ίδρυσης και λειτουργίας ελληνικών σχολείων.

Το καλοκαίρι του 324 π.Χ στην Ολυμπία ο απεσταλμένος του Μεγ. Αλεξάνδρου έκανε μια δυσάρεστη ανακοίνωση στους Έλληνες που είχαν συγκεντρωθεί για τους αγώνες της 114ης Ολυμπιάδας. Ήταν επιθυμία του βασιλέα, όπως όλες οι Ελληνικές πόλεις επαναφέρουν τους εξόριστους, επιστρέφοντας την ιθαγένεια και τα εδάφη τους. Το Διάταγμα των Εξορίστων αποσκοπούσε στην αναχαίτιση των μισθοφόρων που κατέκλυζαν τις νέες κατακτήσεις του Αλεξάνδρου.

Στο κεφάλαιο αυτό αναλύονται οι επιπτώσεις της προσάρτησης της Θεσσαλίας (1881) στις γαιοκτητικές σχέσεις της περιοχής, καθώς και στη συνολική εξέλιξη του αγροτικού ζητήματος στην Ελλάδα. Η δημιουργία των τσιφλικιών είχε δραματικές συνέπειες για τους Θεσσαλούς καλλιεργητές, οι οποίοι έπαψαν πλέον να απολαμβάνουν τα προνόμια που τους παρείχε το Οθωμανικό δίκαιο καιμετατράπηκαν σταδιακά σε απλούς αγρομισθωτές. Η σύγκρουση τσιφλικούχων-κολίγων συγκλόνισε την κοινωνική και πολιτική ζωή της χώρας στην περίοδο 1881-1910 και σηματοδότησε μια νέα πολιτική του ελληνικού κράτους (και ιδιαιτέρως των κυβερνήσεων του Χ. Τρικούπη) απέναντι στη μεγάλη ιδιοκτησία, το οποίο υπό την πίεση των νέων γαιοκτημόνων και μεγάλων κεφαλαιούχων του εξωτερικού έκανε τα πάντα προκειμένου να προστατεύσει την μεγάλη έγγειο ιδιοκτησία των τσιφλικιών. Στο συμπερασματικό μέρος, επισημαίνονται οι αρνητικές συνέπειες του θεσσαλικού ζητήματος για την εθνική οικονομία συνολικά, οι οποίες σε συνδυασμό με την σταφιδική κρίση του τέλους του 19ουαιώνα οδήγησαν σε αποτελμάτωση τη γεωργική παραγωγή και το αγροτικό ζήτημα στην Ελλάδα, μεταθέτοντας την οριστική επίλυσήτου για την περίοδο του Μεσοπολέμου.