Τερτσέτης Γεώργιος-Μάρκος (1800 – 1874) «Ο Γεώργιος Τερτσέτης και τα ευρισκόμενα έργα του»
 Έκδοση Βιβλιοθήκης της Βουλής των Ελλήνων (1984)
Ντίνος Κονόμος

Οι Φαναριώτες ως φαινόμενο της νεοελληνικής ιστορίας αποτέλεσε αμφιλεγόμενο θέμα και προκάλεσε αμηχανία στους Έλληνες ιστορικούς. Η τάση αυτή αποτυπώνεται στη μη ομόθυμη προσέγγιση του φαινομένου από την ελληνική ιστοριογραφία. Σε αντίθεση με τους άλλους «θεσμούς του Ελληνισμού», δηλαδή την Εκκλησία, τις κοινότητες, τα ένοπλα σώματα και την παιδεία, οι Φαναριώτες δεν εντάχθηκαν σ’ αυτούς από όλους τους ιστορικούς. Από την άλλη, συγγραφείς σύνθετων ιστορικών έργων με άμεσες ή έμμεσες φαναριώτικες καταβολές, όπως ο Ιάκωβος Ρίζος Νερουλός και ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, απαριθμούν τους Φαναριώτες μαζί με τους υπόλοιπους θεσμούς, υιοθετώντας και γι’ αυτούς την ίδια υμνητική προσέγγιση που κάνουν και για τους άλλους. Υπογραμμίζουν, δηλαδή, ή και τονίζουν την προσφορά, κυρίως πολιτιστική, των Φαναριωτών στον Ελληνισμό της οθωμανικής περιόδου.

Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, Διονύσιος Α. Κόκκινος (1884-1967)

O Θεόδωρος Μετοχίτης ήταν Βυζαντινός ανώτατος αξιωματούχος, λόγιος και προστάτης των τεχνών. Από το 1305 έως το 1328 κατείχε τη θέση του προσωπικού συμβούλου (μεσάζων) ή του πρωθυπουργού όπως θα λέγαμε σήμερα, του αυτοκράτορα Ανδρονίκου Β’ Παλαιολόγου, αντικαθιστώντας τον προκάτοχό του Νικηφόρο Χούμνο.

Η μάχη της Ραφίας ή μάχη της Γάζας, διεξήχθη στις 22 Ιουνίου 217 π.Χ. μεταξύ των δυνάμεων του Πτολεμαίου Δ’ Φιλοπάτορα βασιλέα (Φαραώ) της Πτολεμαϊκής Αιγύπτου και του βασιλέα της Συρίας Αντιόχου Γ’ της αυτοκρατορίας των Σελευκιδών, κατά την διάρκεια των Συριακών πολέμων. Στην εν λόγω μάχη, γνωστή και ως «μάχη των ελεφάντων» επικράτησε ο Πτολεμαίος ο οποίος εξασφάλισε τον έλεγχο της Παλαιστινιακής περιοχής της Αιγύπτου.

Σε όλο το φάσμα της ιστορίας οι ατομικές μονομαχίες απετέλεσαν προσφιλή πρακτική επίλυσης διαφορών σε πολλές μορφές. Πριν αρκετούς αιώνες, ήταν σύνηθες φαινόμενο να βλέπουμε αξιοπρεπείς κυρίους να ερωτεύονται μια κυρία και να μονομαχούν μεταξύ τους με ξίφη, διεκδικώντας την αγάπη της, ενώ αργότερα στην Αμερικανική Άγρια Δύση, οι μονομαχίες ήσαν συχνότερες.

Κ.Θ. Δημαράς
Νεοελληνικός Διαφωτισμός

Όπως λοιπόν για την αρχαία Ιστορία σκοτεινοί χρόνοι θεωρείται η εποχή της θρυλούμενης τελικά και αμφισβητούμενης πλέον καθόδου των Ηρακλειδών-Δωριέων με τις πληθυσμιακές ανακατατάξεις και μεταμορφώσεις, έτσι για τους μέσους χρόνους η εποχή της καθόδου των Σλάβων και της εγκατάστασης τους στην ελληνική χερσόνησο προκαλεί ή συμπίπτει με μια δεύτερη σκοτεινή περίοδο που αφορά όμως το σύνολο της βυζαντινής επικράτειας και ιστορίας. Η μετά τον 6ο και ώς τον 9ο αιώνα περίοδος της βυζαντινής ιστορίας έχει αποκληθεί από τους επιστήμονες Σκοτεινοί χρόνοι ή Σκοτεινοί αιώνες, μεγάλο χάσμα ή μεγάλο κενό για ένα κυρίως λόγο: την σπάνι ή απουσία τεκμη­ρίων και πληροφοριών.

Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους σταυροφόρους της Δ΄ Σταυροφορίας το 1204, ο Θεόδωρος Λάσκαρις, που είχε καταφύγει στη Νίκαια της Βιθυνίας με λίγους οπαδούς του, εγκαθίδρυσε ένα νέο κράτος, διεκδικώντας τη συνέχιση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Το κράτος αυτό, με πρωτεύουσα τη Νίκαια, κατάφερε να επεκταθεί σε μεγάλο μέρος της Μικράς Ασίας και στο χώρο της ηπειρωτικής Ελλάδας, κατακτώντας εδάφη του δεύτερου βυζαντινού κρατιδίου της Ηπείρου. Υποκαθιστώντας ουσιαστικά την αυτοκρατορική και εκκλησιαστική εξουσία της Κωνσταντινούπολης, το κράτος της Νίκαιας συγκέντρωσε τους περισσότερους Βυζαντινούς της περιοχής, ενώ είναι αξιοσημείωτη η οικονομική, δημογραφική και κυρίως η πολιτιστική του ανάπτυξη. Διατηρήθηκε στην περιοχή της Μικράς Ασίας ως το 1261, όταν ο αυτοκράτοράς του Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγος και ο στρατηγός Αλέξιος Στρατηγόπουλος κατάφεραν να επανακτήσουν την Κωνσταντινούπολη, μεταφέροντας ξανά εκεί την έδρα της αυτοκρατορίας.

Η μάχη του Ικονίου (σημερινή Κόνια) έλαβε χώρα στις 18 Μαΐου 1190 κατά τη διάρκεια της Γ’ Σταυροφορίας, κατά την εκστρατεία του Φρειδερίκου Μπαρμπαρόσα στους Αγίους Τόπους με αποτέλεσμα, την πτώση της πρωτεύουσας του Σουλτανάτου Rûm που περιήλθε στις στις αυτοκρατορικές δυνάμεις.

Η νεωτερική, εκκοσμικευμένη και πολιτικοποιημένη έννοια του «θανάτου» είχε, επομένως, στα κείμενα των Ελλήνων επαναστατών πολλές πτυχές (ισοδυναμούσε νοητικά με την πολιτική υποταγή στον Οθωμανό κυρίαρχο, τη «δουλεία», την «τυραννία», την «ολιγαρχία», όπως επίσης και με τη συλλογική εξόντωση μιας εθνοπολιτισμικής ομάδας), καθώς και νέες πρακτικές πολιτικές προεκτάσεις: τον εθνικό διαχωρισμό και την ανταλλαγή πληθυσμών, οι οποίες άγγιξαν τα όρια της (με σύγχρονους όρους) εθνοκάθαρσης. Βασικοί συντελεστές αυτών των πολιτικών μεταμορφώσεων του «θανάτου» ήταν η αχαλίνωτη πολεμική βία και η εθνικιστική ιδεολογία.

Μελετώντας ο ιστορικός μια συγκεκριμένη περίοδο του παρελθόντος αντιμετωπίζει ποικιλία μεθοδολογικών προβλημάτων, όπως το χρονικό σημείο έναρξης ή λήξης της περιόδου, την περιοδολόγηση εντός αυτής, την ονομασία της κλπ. Η συγκεκριμένη χρονική περίοδος που θα απασχολήσει το παρόν εγχειρίδιο διατηρεί τις δικές της ιδιαιτερότητες. Κατ’ αρχήν μ’ αυτή την περίοδο εισερχόμαστε στη «νεότερη εποχή» της ελληνικής ιστορίας, αφήνοντας πίσω τη μεσαιωνική. Αλλά ένα πρώτο ερώτημα που τίθεται είναι «πότε αρχίζει η νεότερη ελληνική ιστορία ή η νεότερη εποχή στον ελληνικό χώρο»; Ποια κριτήρια τίθενται γι’ αυτή τη χρονική έναρξη; Ποια ονοματολογία χρησιμοποιείται γι’ αυτή την περίοδο; Πόσο εύκολα προσδιορίσιμο είναι το αντικείμενο της μελέτης της περιόδου, δηλαδή οι ελληνικοί πληθυσμοί; Πόσο εύκολα διακριτός είναι ο γεωγραφικός χώρος μελέτης; Αυτά είναι ορισμένα βασικά ερωτήματα, με τα οποία τίθεται ο ιστορικός αντιμέτωπος, όταν προσεγγίζει τη συγκεκριμένη περίοδο του παρελθόντος.

Ο Λόγος του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη στην Πνύκα

Η αναζήτηση των φαρμάκων άρχισε από το περιβάλλον. Όπως και τα ζώα, ο πρωτόγονος άνθρωπος είχε πολύ ανεπτυγμένο το ένστικτο αυτοπροστασίας. Σταδιακά κυριάρχησε η παρατήρηση και ο συσχετισμός των θεραπευτικών μέσων με συγκεκριμμένες ασθένειες. Αναμφίβολα και η τύχη βοήθησε στην ανακάλυψη των φαρμάκων._ Ε. Σκαλτσά
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομέας Φαρμακογνωσίας, Τμήμα Φαρμακευτικής