Οι Φαναριώτες ως φαινόμενο της νεοελληνικής ιστορίας αποτέλεσε αμφιλεγόμενο θέμα και προκάλεσε αμηχανία στους Έλληνες ιστορικούς. Η τάση αυτή αποτυπώνεται στη μη ομόθυμη προσέγγιση του φαινομένου από την ελληνική ιστοριογραφία. Σε αντίθεση με τους άλλους «θεσμούς του Ελληνισμού», δηλαδή την Εκκλησία, τις κοινότητες, τα ένοπλα σώματα και την παιδεία, οι Φαναριώτες δεν εντάχθηκαν σ’ αυτούς από όλους τους ιστορικούς. Από την άλλη, συγγραφείς σύνθετων ιστορικών έργων με άμεσες ή έμμεσες φαναριώτικες καταβολές, όπως ο Ιάκωβος Ρίζος Νερουλός και ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, απαριθμούν τους Φαναριώτες μαζί με τους υπόλοιπους θεσμούς, υιοθετώντας και γι’ αυτούς την ίδια υμνητική προσέγγιση που κάνουν και για τους άλλους. Υπογραμμίζουν, δηλαδή, ή και τονίζουν την προσφορά, κυρίως πολιτιστική, των Φαναριωτών στον Ελληνισμό της οθωμανικής περιόδου.

Το υπερήφανο πνεύμα των Ποντίων και η ορεινή διαμόρφωση του εδάφους συνετέλεσαν στην πραγματοποίηση ενός ηρωικού έπους το οποίο διήρκεσε από το 1914 μέχρι το 1923. Στην δεκαετή αυτή περίοδο 25.000 περίπου Πόντιοι αντάρτες σκαρφάλωσαν στις απόρθητες κορυφές των βουνοκορφών του Πόντου για να επιβιώσουν από το πρόγραμμα της γενοκτονίας πού είχαν σχεδιάσει αρχικά οι νεότουρκοι Τζεμάλ, Εβρέν και Ταλαάτ και στη συνέχεια ο Κεμάλ Ατατούρκ με τον Ισμετ Ινονού.

Όταν έφτασαν στον Άγιο Κωνσταντίνο, πέντε έξι δήμιοι άρπαξαν τον παπά, τον κόλλησαν πάνω στην πόρτα της εκκλησίας, τού άνοιξαν τα χέρια και άρχισαν νά τον καρφώνουν. Οι γυναίκες και τα παιδιά έκλεισαν τα μάτια και βάλθηκαν νά ξεφωνίζουν από τη φρίκη..………..Οι θηριώδεις τσετες μπήκαν στό σπίτι του Χατζή Γιώρ, άρπαξαν τούς παπάδες και τούς τράβηξαν από τα γένια. Τούς έκοψαν τα κεφάλια με τα χαντζάρια και τα πέταξαν στό δρόμο. Κατόπιν πήραν τούς τρείς δασκάλους και τον πρόεδρο Αλέξη και τούς έσφαξαν σαν τα κριάρια. Ακολούθησε ένα μακελειό, ένα όργιο σφαγής και αίματος… ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΑΜΟΥΗΛΙΔΗΣ – ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΤΗΣ ΑΤΤΑΣ