Σε αυτό το εισαγωγικό κεφάλαιο γίνεται η ιστορική επισκόπηση των πολιτικών, κοινωνικών, οικονομικών και πολιτισμικών συνθηκών του ελληνισμού στη διάρκεια της μακράς αυτής περιόδου. Η Βιομηχανική Επανάσταση στην Αγγλία και η Γαλλική Επανάσταση θα αλλάξουν την εικόνα της Ευρώπης και του κόσμου. Η επιστημονική και τεχνολογική πρόοδος είναι ραγδαία, ενώ οι ιδέες του Διαφωτισμού εξαπλώνονται σε όλη την Ευρώπη. Κατά την περίοδο αυτή ο ελληνισμός βρίσκεται στο μεγαλύτερο μέρος του υπό οθωμανική κυριαρχία με εξαίρεση τη βενετική κυριαρχία σε λιγοστές περιοχές. Ο ελληνικός πληθυσμός υπό οθωμανική κυριαρχία υπάγεται στο μιλέτ των ορθοδόξων (το μιλέτ των Ρουμ) με αρχηγό τον Οικουμενικό Πατριάρχη, ο οποίος, εκτός από θρησκευτικές, αναλαμβάνει και διοικητικές αρμοδιότητες. Στον κυρίως ελλαδικό χώρο οι ορθόδοξοι είναι οργανωμένοι σε κοινότητες διοικούμενες από εκλεγμένους προκρίτους ή προεστούς. Οι Φαναριώτες διεισδύουν στην οθωμανική διοίκηση και αναλαμβάνουν την ηγεμονία στην ημιαυτόνομη Μολδοβλαχία. Συγχρόνως εξελίσσεται η άνοδος της εμπορικής τάξης και αναπτύσσεται ο παροικιακός ελληνισμός (Βενετία, Βιέννη, Βούδα, Πέστη, Παρίσι κ.α.). Αυτές οι οικονομικές, γεωπολιτικές, ιδεολογικές και πολιτισμικές εξελίξεις στον ευρωπαϊκό και στον ελληνικό χώρο θα συμβάλουν, ώστε να διαμορφωθεί στους Έλληνες ισχυρή εθνική συνείδηση, η οποία με τη σειρά της βρήκε την ιστορική έκφραση και δικαίωσή της στην Ελληνική Επανάσταση.