Τα πανηγύρια της υπαίθρου χωρίζονταν παλιά σε τρία σκέλη………πρώτο το θρησκευτικό, με λειτουργία στην εκκλησία και λιτάνευση της εικόνας, δεύτερο το ψυχαγωγικό, με όργανα, μουσική και χορό και τρίτο το οικονομικό, καθώς στήνονταi υπαίθρια παζάρια. Οι κάτοικοι των χωριών έχουν την ευκαιρία να αναδιοργανώσουν τις κοινωνικές τους σχέσεις, είτε σε οικογενειακό είτε σε ευρύτερο επίπεδο, να συνάψουν συμφωνίες οικονομικής φύσης, ακόμη και μία ευκαιρία για τα δύο φύλα να επικοινωνήσουν μεταξύ τους.

Κατά τον Λουκιανό η τέχνη της ορχήσεως συμπίπτει με τη δημιουργία του παντός και εμφανίστηκε συγχρόνως με τον αρχαιότατο θεό Έρωτα.

Η κίνηση των άστρων, η περιφορά των πλανητών γύρω από τους απλανείς, η εύρυθμη σχέση τους και η αρμονία είναι δείγματα της αρχέγονης ορχήσεως. Ο χορός είναι ένας από τους αρχαιότερους τρόπους έκφρασης των συναισθημάτων του ανθρώπου και μέσο επικοινωνίας με τους ομοίους του.

Είναι η συνισταμένη όλων των ανθρώπινων δυνάμεων, οι οποίες καθώς διεγείρονται από την μελωδία και τον ρυθμό, δημιουργούν ψυχική ευφορία και αγαλλίαση στους χορευτές και κατά τον Λουκιανό διαπαιδαγωγούν, φρονιματίζουν και τελειοποιούν τους θεατές. Είναι η έκφραση της ψυχικής καταστάσεως του ανθρώπου με ρυθμικές κινήσεις. Υπάρχει ο Εθνικός χορός (αφορά σε κάθε έθνος) ο οποίος προέρχεται από εσωτερική ανάγκη, από μια “ορμέφυτη διάθεση” και ο χορός από τη μελετημένη ρυθμική κίνηση της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας, που ονομάζεται “όρχηση”.

Ένα από τα έθιμα των ημερών του Πάσχα που διαδραματίζεται σε πολλές περιοχές του τόπου μας είναι «οι Λαζαρίνες». Το έθιμο έχει διπλό χαρακτήρα, είναι αφιερωμένο στην ανάσταση του Λαζάρου και ταυτόχρονα στην Άνοιξη. Στον διπλό εορτασμό η συμμετοχή των νέων είναι καθολική και γι’ αυτό το λόγο ονομάζονται οι μεν νέοι Λάζαροι, οι δε νέες Λαζαρίνες. Σε κάθε περιοχή το έθιμο διαφέρει………αλλού τραγουδούν μονάχα τα κορίτσια, αλλού οι κοπέλες που ετοιμάζονταν για παντρειά, σε άλλα μέρη ομάδες αγοριών. Όσο για το ομοίωμα του Λαζάρου που κρατούν τα παιδιά, αλλού είναι πάνινο κουκλάκι, αλλού έχει τη μορφή τσολιά (Κόρινθος), σε άλλες περιοχές αντιστοιχεί σε ένα σταυρό, ένα στεφάνι ή ακόμα και μια τρυπητή κουτάλα (Σκύρος) ή μια σκούπα (Ξάνθη) ντυμένη με λουλούδια. Σε χωριά της Ηπείρου, από την άλλη, τ’ αγόρια τραγουδούν μασκαρεμένα κρατώντας κουδούνια και γιαταγάνια, ενώ στην Κύπρο γίνεται κανονική αναπαράσταση με ένα από τα παιδιά της ομάδας να παριστάνει το Λάζαρο στολισμένο με κίτρινα άνθη. Πρόκειται λοιπόν για έθιμο που αναβιώνει σε όλη την Ελληνική γη, με εντυπωσιακές ιδιαιτερότητες – παραλλαγές σε κάθε τόπο.

Ένα από τα έθιμα του τόπου μας που αναβιώνει την Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως (κινητή γιορτή που εορτάζεται τέσσερις Κυριακές πριν το Πάσχα) είναι το έθιμο του «Σταυρού».

Στην καρδιά του Θεσσαλικού κάμπου, λίγα χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Λάρισας, οι κάτοικοι του Τύρναβου έχουν καθιερώσει ένα έθιμο που έχει τις ρίζες του στην Διονυσιακή λατρεία (βακχική τελετή) και η ιστορία του χάνεται στα βάθη των αιώνων.

Οι εκδηλώσεις στην πόλη του Τύρναβου χρονολογούνται σύμφωνα με ιστορικές πηγές από το 1898, όπου η Αποκριά εορτάζεται με έναν πρωτότυπο αλλά και τολμηρό τρόπο. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι πολλές φορές το έθιμο είχε απαγορευθεί, για να καθιερωθεί το 1980 και να αναδειχθεί ως το δημοφιλέστερο εορταστικό γεγονός της Κεντρικής Ελλάδας κατά τη διάρκεια των Απόκρεω.

Από τα λίγα έθιμα που διατηρούνται αυτούσια ως τις μέρες μας, είναι και το περίφημο γαϊτανάκι, ένας χορός ή ακριβέστερα ένα χορευτικό παιγνίδι, το οποίο ταιριάζει απόλυτα με το χρώμα και τη διάθεση των εορτών.

Το γαϊτανάκι πέρασε στην Ελλάδα από πρόσφυγες τού Πόντου και της Μικράς Ασίας και έδεσε απόλυτα με τα άλλα τοπικά έθιμα, αφού η δεξιοτεχνία των χορευτών αλλά και ο ιδιαίτερος χορευτικός χαρακτήρας του δεν άφηναν κανέναν αδιάφορο!

«Δωδεκαήμερο» ονομάζονται οι ημέρες από τα Χριστούγεννα μέχρι τα Θεοφάνεια, οι οποίες είναι ημέρες εορταστικές, χαράς και αγάπης.

Σε όλη την Ελλάδα αυτές οι ημέρες εορτάζονται με ιδιαίτερη λαμπρότητα και οι προετοιμασία των ανθρώπων έχει έναν χαρακτήρα πανηγυρικό και τελετουργικό. Κάθε ενέργεια έχει μια συμβολική σημασία, κάθε τραγούδι και ένα μήνυμα, κάθε φαγητό και άλλο νόημα.

Τα έθιμα από τόπο σε τόπο διαφέρουν, από περιοχή σε περιοχή και από χωριό σε χωριό αλλάζουν ανάλογα με τις συνήθειες των κατοίκων, την διαφορετική μορφολογία του εδάφους και τον διαφορετικό τόπο καταγωγής τους.

Εμείς καταγράψαμε το έθιμο σε ένα χωριό της Ελασσόνας, την Βαλανίδα, που οι κάτοικοί του είναι ντόπιοι Χασιώτες και τηρούν πιστά τα έθιμα μέχρι και σήμερα.