Ο «Στρατός Φάντασμα» (Ghost Army 1944 – 1945)

Εξώφυλλο: Έμβλημα του «Στρατού Φαντάσματος»

μετάφραση – επιμέλεια Χείλων

Το καλοκαίρι του 1944, οι ΗΠΑ οργάνωσαν μια ομάδα επιλεγμένων καλλιτεχνών, σχεδιαστών και ειδικών σε ηχητικά εφέ για έναν ιδιαίτερα ασυνήθιστο σκοπό…..την συγκρότηση ενός φανταστικού στρατού. Έτσι δημιουργήθηκε το 23^ο Αρχηγείο Ειδικών Δυνάμεων γνωστότερο ως «Στρατός Φάντασμα» που συμμετείχε στην Επιχείρηση Mercury (υδράργυρος → ευμετάβλητος) χρησιμοποιώντας φουσκωτά άρματα – τζιπ, ηχητικά εφέ και άλλα τεχνάσματα, προκειμένου να εξαπατήσουν τους Γερμανούς ως προς το πραγματικό μέγεθος και τοποθεσία των συμμαχικών δυνάμεων.

Επιχείρηση Bertram άρμα Crusader «μεταμφιεσμένο» σε φορτηγό_Ελ Αλαμέϊν_wikipedia

Η έμπνευση προήλθε από τις Βρετανικές μονάδες, οι οποίες είχαν εφαρμόσει παρόμοιες τεχνικές παραπλάνησης – εξαπάτησης κατά την μάχη του El Alamein στα τέλη του 1942, κατά την Επιχείρηση Bertram. Η μονάδα αρχικά εγκαταστάθηκε στο Camp Forrest, του Τεννεσσί και κατόπιν στο Pine Camp της Νέας Υόρκης (τώρα Fort Drum) προτού μεταφερθεί στο Ηνωμένο Βασίλειο στις αρχές Μαΐου 1944. Στην Βρετανία είχε έδρα κοντά στο Stratford και συμμετείχαν στην επιχείρηση Fortitude, η οποία βασίσθηκε στην Βρετανική σχεδίαση παραπλάνησης κατά την ημέρα D και αφορούσε στην απόβαση στρατιωτικής δύναμης στο Pas – de – Calais, αντί της Νορμανδίας.

Η μονάδα η οποία αποτελείτο από 1.100 άτομα, συμμετείχε σε περισσότερες από 20 αποστολές, σε πολλές από τις οποίες οι τεχνικές παραπλάνησης και ψευδαίσθησης, ήσαν εφάμιλλες ταινίας του Χόλυγουντ. Οι ζωγράφοι και εικονογράφοι σχεδίαζαν ψεύτικες στολές και εικονικά οχήματα. Οι ηχητικοί μηχανικοί εξέπεμπαν παραπλανητικές εκπομπές ασυρμάτου και ηχητικά εφέ που προσομοίαζαν στους ήχους στρατού εν κινήσει. Οι ηθοποιοί διέδιδαν παραπλανητικές πληροφορίες ελπίζοντας σε υποκλοπή από τους Ναζί, δημιουργώντας την εντύπωση ότι οι δυνάμεις των ΗΠΑ ήσαν μεγαλύτερες και κινητικότερες από ό,τι στην πραγματικότητα.

Οι στρατιώτες ενθαρρύνονταν να χρησιμοποιούν το μυαλό και το ταλέντο τους, προκειμένου να παραπλανήσουν, να εξαπατήσουν και να αποπροσανατολίσουν τον Γερμανικό στρατό. Πολλοί εξ’ αυτών στρατολογήθηκαν από σχολές τέχνης, διαφημιστικά γραφεία και άλλους χώρους που καλλιεργούν την δημιουργική σκέψη. Στην πολιτική τους ζωή, ήσαν σχεδιαστές, καλλιτέχνες, αρχιτέκτονες, ηθοποιοί, σκηνογράφοι και μηχανικοί. Αν και η μονάδα αποτελείτο από μόλις 1.100 στρατιώτες, ο εξοπλισμός που χρησιμοποιούσαν, όπως ομοιώματα αρμάτων και πυροβολικού, ψεύτικα αεροσκάφη και τεράστια ηχεία που εξέπεμπαν ήχους στρατευμάτων, δημιουργούσε την εντύπωση στους Γερμανούς, ότι επρόκειτο για μονάδα 30.000 ανδρών. Τα ευφυή τους τεχνάσματα βοήθησαν να εκτρέψουν τα Γερμανικά στρατεύματα, από τις θέσεις των σημαντικότερων Συμμαχικών μονάδων.

Η μονάδα αποτελείτο από τον 406^ο Λόχο Μηχανικών Μάχης (θέματα ασφαλείας) τον 603^ο Λόχο Μηχανικών Παραλλαγής (καμουφλάζ – παραλλαγή) την 3132^α Ειδική Υπηρεσία Σηματοδοσίας και τον Ειδικό Λόχο Σημάτων.

Βασικός πυλώνας του Στρατού Φάντασμα ήταν ο 603^ος Λόχος Μηχανικών Καμουφλάζ. Αυτός ήταν εξοπλισμένος με φουσκωτά άρματα, πυροβόλα, τζιπ, φορτηγά και αεροπλάνα, τα οποία οι άνδρες φούσκωναν με αεροσυμπιεστές και στην συνέχεια τα κάλυπταν ατελώς, ώστε ο εχθρός να μπορεί να τα εντοπίσει, μέσω της εναέριας αναγνώρισης. Είχαν την δυνατότητα να δημιουργούν εικονικά αεροδρόμια, στρατεύματα στην ύπαιθρο (περιελάμβαναν μέχρι απλωμένες ψεύτικες μπουγάδες) συστοιχίες πυροβολικού και σχηματισμούς αρμάτων, μέσα σε λίγες ώρες. Πολλοί από τους άνδρες σε αυτή την μονάδα ήσαν καλλιτέχνες, προερχόμενοι από σχολές τέχνης της Νέας Υόρκης και Φιλαδέλφειας. Η μονάδα απετέλεσε φυτώριο για νέους και αρκετοί από τους καλλιτέχνες – στρατιώτες είχαν σημαντική επίδραση στην τέχνη κατά την μεταπολεμική εποχή.

Η 3132^α Ειδική Υπηρεσία Σηματοδοσίας ήταν υπεύθυνη για την ηχητική εξαπάτηση. Η μονάδα δραστηριοποιήθηκε υπό την καθοδήγηση του συνταγματάρχη Hilton Railey, μιας ενδιαφέρουσας φυσιογνωμίας, αφού πριν τον πόλεμο είχε «ανακαλύψει» την Amelia Earhart.

Ταινιοκαταγραφέας τύπου Peirce_wikipedia

Βοηθούμενοι από τους τεχνικούς των εργαστηρίων Bell, μια ομάδα της 3132 μετέβη στο Fort Knox για να καταγράψει ήχους μονάδων θωρακισμένων και πεζικού, σε μια σειρά αρχείων ήχων, τα οποία μετέφεραν στην Ευρώπη. Ανάλογα με την εξαπάτηση, οι ήχοι μπορούσαν να «μιγνύονται» προκειμένου να προσαρμόζονται με το σενάριο που ήθελαν να πιστέψει ο εχθρός. Το πρόγραμμα καταγράφηκε με υπερσύγχρονους ταινιοκαταγραφείς (προκάτοχος του μαγνητοφώνου) και στη συνέχεια αναπαρήγετο από δυνατούς ενισχυτές και ηχεία τοποθετημένα σε ερπυστριοφόρα οχήματα, ενώ οι ήχοι που παρήγαγαν μπορούσαν να ακουστούν σε απόσταση 24 μιλίων.

Τον Ψευδοασύρματο (Spoof radio) όπως ονομάστηκε, χειριζόταν ο Ειδικός Λόχος Σημάτων. Οι χειριστές δημιούργησαν ψεύτικα δίκτυα επικοινωνίας, υποδυόμενοι πραγματικούς χειριστές ασυρμάτου, από πραγματικές μονάδες. Εκπαιδεύτηκαν στην τεχνική – διαδικασίες έκδοσης σημάτων σε κώδικα Morse, έτσι ώστε ο εχθρός να μην εντοπίζει την πραγματική μονάδα, αφού ο πραγματικός ασυρματιστής είχε ήδη αναχωρήσει.

Αποστολή Bettembourg (Σεπτέμβριος 1944)

Υπάρχει ένα ευάλωτο σημείο στις γραμμές μου, αλλά δεν νομίζω ότι το γνωρίζουν οι Ούννοι (ενν. τους Γερμανούς). Μέχρι αύριο το βράδυ θα το έχω εξαλείψει. ……George Patton, 21 Σεπτεμβρίου, 1944

Μία από τις πιο επικίνδυνες αποστολές που πραγματοποίησε ο Στρατός Φάντασμα ήταν στο Bettembourg, τον Σεπτέμβριο του 1944. Μετά τις μάχες στην Γαλλία, η 3^η Στρατιά του στρατηγού Patton στάθμευσε κοντά στον ποταμό Moselle. Όταν ο Patton συγκέντρωσε τα στρατεύματα για επίθεση στην οχυρωμένη πόλη Metz, άφησε ένα επικίνδυνο χάσμα εύρους 70 μιλίων στο βόρειο τμήμα της πρώτης γραμμής του και μια Γερμανική αντεπίθεση μέσω αυτού θα μπορούσε να τον αποδεκατίσει. Έτσι επιστρατεύθηκε ο Στρατός Φάντασμα προκειμένου να σώσει την κατάσταση. Αποστολή του ήταν να καλύψουν το κενό στην γραμμή, υποκρινόμενοι τους 20.000 άνδρες της 6^ης Τεθωρακισμένης Μεραρχίας.

Η Υπηρεσία Σηματοδοσίας αναπαρήγαγε ήχους αρμάτων που εκτελούσαν διάφορες κινήσεις επί τέσσερις νύχτες. Σε μία εγγραφή μπορεί να ακουγόταν η φωνή ενός λοχία που φώναζε…. «στρατιώτη πέτα το τσιγάρο» ενώ κατόπιν ακούγονταν οι ερπύστριες των αρμάτων, κ.ο.κ.

Μετά από λίγο τα μάτια μου έλεγαν τι άκουσαν τα αυτιά μου και άρχισα να βλέπω άρματα……Dick Syracuse, 3132 Signal Company

Για να «διευκολύνουν» τον εχθρό να εντοπίσει τα άρματα, ανέπτυξαν αρκετές δωδεκάδες φουσκωτών ομοιωμάτων σε εμφανείς θέσεις προς όφελος των Γερμανών ανιχνευτών. Εν τω μεταξύ, οι ομάδες ειδικών εφέ εφήρμοσαν αυτό που αποκαλούσαν ατμόσφαιρα. Έραψαν στις στολές τους τα σήματα της 6^ης Μεραρχίας και έβαψαν ανάλογα τα οχήματα τους. Ένας από τους άντρες υποδύθηκε «κάποιον μεγάλο στρατηγό» καθιστώντας τον εαυτό του «εντοπίσιμο», ταξιδεύοντας από πόλη σε πόλη με συνοδεία τζιπ. Όλοι οι άνδρες στάλθηκαν σε κοντινές πόλεις, δήθεν σε άδεια αναψυχής, όπου μιλούσαν για την μονάδα τους σε καφετέριες και μπαρ.

Ήταν ένα επικίνδυνο παίγνιο που προοριζόταν να διαρκέσει 3 ημέρες, αλλά στην πραγματικότητα δούλεψε τόσο καλά που παρατάθηκε μια εβδομάδα. Κάθε μέρα οι άνδρες του 23^ου γινόντουσαν όλο και πιο νευρικοί, πεπεισμένοι ότι οι Γερμανοί, οι οποίοι έλεγχαν συνεχώς τις γραμμές τους, τελικά θα διαπίστωναν την εξαπάτηση. Αντ’ αυτού οι Γερμανοί, θεωρώντας ότι επίκειται Αμερικανική επίθεση ανατίναξαν τις γέφυρές τους και υποχώρησαν στο ποτάμι.

—————–

Από τον Ιούνιο 1944 έως τον Μάρτιο 1945 η 23^η «έστησε» 20 σκηνοθετημένες μάχες, από την Νορμανδία μέχρι τον Ρήνο. Οι «εξαπατητές» χρησιμοποίησαν φουσκωτά (άρματα, φορτηγά, τζιπ και αεροπλάνα) ήχους στρατευμάτων, ψευδείς ασύρματες μεταδόσεις, ακόμη και θεατρικά δρώμενα προκειμένου να ξεγελάσουν τον εχθρό.

Ορισμένα στρατεύματα πήγαν στη Νορμανδία δύο εβδομάδες μετά την Ημέρα D (ημέρα απόβασης στην Νορμανδία) όπου προσομοίασαν το λιμάνι Mulberry την νύχτα χρησιμοποιώντας φώτα, παραπλανώντας έτσι το Γερμανικό πυροβολικό. Μετά την εν λόγω αποστολή ολόκληρη η Μονάδα βοήθησε στην παράδοση – σύλληψη των Γερμανών υπερασπιστών της Μπρεστ με την προσομοίωση μεγαλύτερης δύναμης συμμαχικών στρατευμάτων πολιορκίας από την πραγματικότητα. Καθώς οι συμμαχικοί στρατοί κινούνταν ανατολικά, το ίδιο έπραξε και ο Στρατός Φάντασμα, καταλήγοντας στο Λουξεμβούργο, όπου κατασκεύασε παραπλανητικές διαβάσεις (τεχνητές γέφυρες) στον ποταμό Ρήνο, σε καίριες θέσεις κατά μήκος της γραμμής Μαζινό, του δάσους Hürtgen απομακρύνοντας τα Γερμανικά στρατεύματα από τις πραγματικές θέσεις των συμμαχικών δυνάμεων.

Για να τελειοποιήσει τις υπάρχουσες τεχνικές, η μονάδα χρησιμοποιούσε συχνά θεατρικά εφέ για να συμπληρώνει τις λοιπές παραπλανήσεις. Αυτά ονομάζονταν «ατμόσφαιρα» και περιελάμβαναν προσομοιώσεις ανάπτυξης πραγματικών μονάδων σε διαφορετική τοποθεσία από την πραγματική, με την χρήση διακριτικών – σημάτων και ανάλογη βαφή οχημάτων. Τα οχήματα μεταφοράς/φορτηγά μετακινούνταν σε συνοδείες με μόλις δύο στρατιώτες στο ανοικτό πίσω μέρος, προκειμένου να προσομοιάζουν σε φορτηγά γεμάτα πεζικό κάτω από το κάλυμμα (μουσαμά). Η στρατιωτική αστυνομία αναπτυσσόταν κατά μήκος της διαδρομής φορώντας κατάλληλα διακριτικά και ορισμένοι αξιωματικοί υποδυόμενοί στρατηγούς και προσωπικό επιτελείου, επισκέπτονταν πόλεις όπου οι εχθρικοί πράκτορες ήταν πιθανόν να τους δουν. Ορισμένα πραγματικά άρματα και τμήματα πυροβολικού διατίθεντο περιστασιακά στη μονάδα, προκειμένου τα ομοιώματα να φαίνονται πιο ρεαλιστικά από απόσταση.

Οι ενέργειες του Στρατού Φάντασμα κρατήθηκαν μυστικές επί αρκετές δεκαετίες μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, μέχρι το 1996, οπότε και δημοσιοποιήθηκε η συμβολή του στην πολεμική προσπάθεια, ενώ ορισμένα αρχεία της επιχείρησης, παραμένουν απόρρητα έως σήμερα. Μέχρι τότε, πολλά από τα μέλη του είχαν ήδη σταδιοδρομήσει στον χώρο της τέχνης και του σχεδίου, όπως μεταξύ άλλων, ο σχεδιαστής μόδας Bill Blass και οι καλλιτέχνες Ellsworth Kelly (ζωγραφική) και Arthur Singer (εικονογράφος).

Η δράση της μονάδας αποτέλεσε το θέμα της ταινίας – ντοκιμαντέρ «The Army Ghost» το 2013 το επίσημο trailer της οποίας παρατίθεται παρακάτω: